زبانهای بربری
خانوادهای از زبانها و گویشهای مشابه و نزدیک به هم در شمال آفریقا / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبانهای بربری که به عنوان زبانهای آمازیغ و تمازیغت نیز شناخته میشوند، شاخهای از خانواده زبانهای افروآسیایی هستند.[2][3] این خانواده شامل گروهی از زبانهای نزدیک به هم هستند که توسط جوامع بربر که بومی آفریقای شمالی هستند گفتگو میشوند.[4] این زبانها در گذشته با خط باستانی لیبیقی نوشته میشدند که اکنون به شکل تیفیناغ وجود دارد.[5] امروزه بربری به الفبای لاتین و خط عربی نیز نوشته میشود.[6][7][8]
زبانهای بربری | |
---|---|
زبانهای آمازیغ تمازیغت | |
اقوام: | قوم بربر/آمازیغ (Imaziɣen) |
پراکنش: | شمال آفریقا، بیشتر مراکش، الجزایر، لیبی، شمال مالی و نیجر; جوامع کوچکتر در بورکینافاسو، مصر، موریتانی، تونس و ملیلیه اسپانیا. حدود ۲ میلیون مهاجر بربر در کشورهای غربی |
تبار: | آفروآسیایی
|
نیا: | نیابربری |
زیرگروهها: |
شمالی
غربی
شرقی
? نومیدی †
? گوانچهای †
|
ایزو ۲–۶۳۹ / ۵ | ber |
گلاتولوگ | berb1260[1] |
زبانهای بربری توسط جمعیت بزرگی در مراکش، الجزایر و لیبی و توسط جمعیتهای کوچکتری در تونس، شمال مالی، غرب و شمال نیجر، شمال بورکینافاسو و موریتانی و در واحه سیوه در مصر گفتگو میشوند. جوامع بزرگ مهاجر بربرزبان، که امروزه حدود ۴ میلیون نفر هستند، از دهه ۱۹۵۰ در اروپای غربی زندگی میکنند که بیش از سه نسل را شامل میشود. شمار مردم بربر بیشتر از بربرزبانان است.
حدود ۹۵ درصد از جمعیت بربرزبان به یکی از هفت زبان اصلی بربری سخن میگویند که هر کدام حداقل ۲ میلیون گویشور دارند. آنها به ترتیب پرگویشورترین زبان عبارتند از: تشلحیت، قبایلی، اطلسی، تریفیت، شاوی و طوارقی. گمان میرود که زبان گوانچهای که اکنون در جزایر قناری توسط گوانچهها صحبت میشود و همچنین احتمالاً زبانهای فرهنگ باستانی گروه سی در جنوب مصر امروزی و شمال سودان، متعلق به شاخه بربر از خانواده آفروآسیایی باشد.
یک جنبش فرهنگی و سیاسی در میان سخنرانان گونههای نزدیک به هم بربری شمالی برای گسترش و متحد کردن زبانهای بربری تحت یک زبان معیار نوشتاری به نام آمازیغ (Tamaziɣt) وجود دارد. نام آمازیغ نام بومی کنونی زبان بربری رایج در مناطق اطلس میانی و ریف مراکش و زواره لیبی است. این نام در سایر مناطق کاربردی ندارد. شواهد تاریخی از دستنوشتههای بربرهای قرون وسطی وجود دارد که نشان میدهد همه بومیان شمال آفریقا از لیبی تا مراکش در مقطعی زبان خود را آمازیغ نامیدهاند.[9][10] امروزه این نام بهطور فزایندهای توسط بربرهای تحصیلکرده برای ارجاع به زبان نوشتاری بربری و حتی بربری به عنوان یک زبان واحد، از جمله طوارقی، استفاده میشود.