جنگ ۱۹۴۹–۱۹۴۷ فلسطین و اسرائیل

جنگ ۱۹۴۹–۱۹۴۷ فلسطین و اسرائیل، که در اسرائیل به نام جنگ استقلال (عبری: מלחמת העצמאות‎) و در عربی به نام نکبت (به معنای مصیبت، عربی: النکبة) معروف است،^[10][11][12] جنگی بود که در سرزمین فلسطین در دوران قیمومت بریتانیا رخ داد. این جنگ نخستین جنگ فلسطین و اسرائیل و ستیز گسترده‌تر اسرائیل و اعراب بود. امپراتوری بریتانیا در دوران این جنگ از قیمومت بر فلسطین، که تا سال ۱۹۱۷ بخشی از امپراتوری عثمانی بود، صرف نظر کرد. با اوج گرفتن جنگ، یهودیان کشور اسرائیل را بنیانگذاری کردند و مهاجرت دسته‌جمعی حدود ۷۰۰٬۰۰۰ عرب فلسطینی و تخریب بیشتر مناطق شهری آن‌ها، تحول جمعیتی قابل توجهی در قلمرو یهودیان پدید آمد.^[13]سرانجام بسیاری از اعراب فلسطینی بی‌تابعیت شدند و به سرزمین‌های فلسطینی که توسط مصر و اردن گرفته شده بودند، یا به کشورهای همسایه مهاجرت کردند و کمپ‌های پناهندگان بسیاری را پدیدآوردند.

جنگ ۱۹۴۹–۱۹۴۷ فلسطین و اسرائیل
بخشی از ستیز اسرائیل و اعراب
جنگجویان عرب در نزدیکی زره‌پوشی در حال سوختن کامیون عرضه هگانا، در نزدیکی اورشلیم
تاریخ ۳۰ نوامبر ۱۹۴۷ – ۲۰ ژوئیه ۱۹۴۹ (۱ سال، ۷ ماه، ۲ هفته و ۶ روز) موقعیت قیمومت بریتانیا بر فلسطین، شبه‌جزیره سینا و جنوب لبنان نتایج پیروزی اسرائیل پیروزی حاشیه‌ای اردن[1][2] شکست فلسطین شکست مصر شکست راهبردی اتحادیه عرب مهاجرت دسته‌جمعی ۱۹۴۸ فلسطینیان و مهاجرت دسته‌جمعی یهودیان از کشورهای عربی و اسلامی تغییرات قلمرو صلح ۱۹۴۹: بنیانگذاری اسرائیل فراتر از مرزهای پیشنهادی در برنامه فلسطین بنیانگذاری حکومت کل فلسطین در نوار غزه تحت حمایت مصر حکومت اردن بر کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی جای پای سوریه در شمال و جنوب دریاچه طبریه
طرف‌های درگیر
پیش از ۲۶ مه ۱۹۴۸ یه‌شو گروه‌های شبه‌نظامی: هگانا پالماخ حیش حیم سازمان نظامی ملی لحی قبیله‌های بادیه‌نشین متحد[3][4] پس از ۲۶ مه ۱۹۴۸: اسرائیل ارتش اسرائیل یگان اقلیت‌ها داوطلبان خارجی: ماهال	ارتش آزادی‌بخش عرب النجاده ارتش جهاد مقدس (پیس از ۱۵ مه ۱۹۴۸) مصر فرااردن عراق سوریه لبنان (پس از ۱۵ مه ۱۹۴۸)
فرماندهان و رهبران
داوید بن گوریون حییم وایزمن ییغائیل یادین یعقوب دوری داوید شالتیل موشه دایان اسرائیل جلیلی ایگال آلون اسحاق رابین موشه کارمل	جان باگوت گلوب حابس المجالی عبدالقادر الحسینی † حسن سلامه † فوزی القاوقجی محمد امین الحسینی فاروق یکم احمد علی المواوی محمد نجیب عبدالرحمن عزام
قوا
اسرائیل: در آغاز حدود ۱۰٬۰۰۰ نفر، افزایش به ۱۱۵٬۰۰۰ نفر تا مارس ۱۹۴۹	عرب‌ها: در آغاز حدود ۲٬۰۰۰ نفر، افزایش به ۷۰٬۰۰۰ نفر: مصر: ۱۰٬۰۰۰ در آغاز، افزایش به ۲۰٬۰۰۰ عراق: در آغاز ۳٬۰۰۰ نفر، افزایش به ۱۵٬۰۰۰–۱۸٬۰۰۰ سوریه: ۲٬۵۰۰–۵٬۰۰۰ فرااردن: ۸٬۰۰۰ – ۱۲٬۰۰۰ لبنان: ۱٬۰۰۰[5] عربستان: ۸۰۰–۱٬۲۰۰ ارتش آزادی‌بخش عرب: ۳٬۵۰۰–۶٬۰۰۰
تلفات و خسارات
۶٬۰۸۰ کشته (حدود ۴٬۰۷۴ نیرو و ۲٬۰۰۰ غیرنظامی)[6]	میان +۵٬۰۰۰[6] تا ۲۰٬۰۰۰ (شامل غیرنظامیان)[7] که از آن‌ها ۴٬۰۰۰ سرباز از مصر، سوریه و اردن بودند[8]
۱۵٬۰۰۰ کشته و ۲۵٬۰۰۰ زخمی عرب (برآورد)[9]

سرزمینی که پیش از جنگ تحت مدیریت انگلیس بود، میان اسرائیل که ۷۸٪ از آن را تصاحب کرد، پادشاهی اردن (فرااردن) که کرانه باختری رود اردن را تصاحب و سپس به خاک خود ضمیمه کرد و مصر که نوار غزه، یک ناحیه ساحلی در مدیترانه که اتحادیه عرب در آن حکومت کل فلسطین را بنیانگذاری کرد، تقسیم شد.

این جنگ دارای دو مرحله اصلی بود؛ مرحله اول به نام جنگ داخلی ۱۹۴۸–۱۹۴۷ قیومیت فلسطین، که در ۳۰ نوامبر ۱۹۴۷^[14] یک روز پس از رای سازمان ملل متحد برای تقسیم فلسطین به کشورهای مستقل یهودیان و اعراب و کنترل بین‌المللی قدس (طرح سازمان ملل برای تقسیم فلسطین), آغاز شد، که رهبران یهودی آن را پذیرفتند و رهبران عرب فلسطین و همچنین کشورهای عربی به اتفاق آرا با آن مخالفت کردند.^[15] تاریخ‌نگاران این مرحله از جنگ را به نام جنگ «داخلی»، «قومی» یا «میان‌جامعه» توصیف می‌کنند چرا که این جنگ میان شبه‌نظامیان عرب یهودی و فلسطینی، تحت حمایت ارتش آزادی‌بخش عرب و کشورهای عربی همسایه، بود. این درگیری در اواخر مارس ۱۹۴۸ هنگامی که یهودیان دست به حملات بسیار زدند، تشدید شد و با شکست فلسطینی‌ها در لشکرکشی‌های بزرگ، و پاکسازی خط‌های مقدم به پایان رسید. در این دوره انگلیس هنوز حاکمیت رو به زوال خود را بر فلسطین حفظ و گهگاهی در خشونت‌ها مداخله می‌کرد.^[16][17]

امپراتوری بریتانیا پایان قیمومت بر فلسطین را برای ۱۴ مه ۱۹۴۸ برنامه‌ریزی کرد. در آن تاریخ، هنگامی که آخرین سربازان و پرسنل انگلیسی باقی‌مانده شهر حیفا را ترک کردند، رهبران یهودیان در فلسطین بنیانگذاری دولت اسرائیل را اعلام کردند. این اعلامیه با حمله فوری ارتش‌های عرب و نیروهای اعزامی به فلسطین به منظور جلوگیری از بنیانگذاری اسرائیل و کمک به اعراب فلسطینی که در آن برهه طرف بازنده جنگ بودند و بخش عمده‌ای از آن‌ها در حال فرار یا مهاجرت دسته‌جمعی به اجبار شبه‌نظامیان یهودی بودند، همراه بود.

این حمله آغاز مرحله دوم جنگ به نام جنگ ۱۹۴۸ عرب‌ها و اسرائیل بود. مصری‌ها در نوار ساحلی جنوب پیشروی کردند و در نزدیکی اشدود متوقف شدند و هنگ عربی اردن و نیروهای عراقی ارتفاعات مرکزی فلسطین را تصرف کردند. سوریه و لبنان نیز در شمال با نیروهای اسرائیلی چندین درگیری داشتند. شبه‌نظامیان یهودی که در ارتش اسرائیل جمع شده بودند، توانستند نیروهای عربی را متوقف کنند. ماه‌های بعد بر شدت درگیری‌ها میان ارتش اسرائیل و ارتش‌های عربی که به آرامی به عقب رانده می‌شدند، افزوده شد. ارتش اردن و عراق توانستند بر بیشتر مناطق مرتفع فلسطین کنترل داشته و اورشلیم شرقی را تصرف کنند. منطقه تحت اشغال مصر به نوار غزه و منطقهٔ کوچکی در الفالوجه که به دست اسرائیلی‌ها محاصره شده بود، محدود شد. در اکتبر و دسامبر ۱۹۴۸، نیروهای اسرائیلی به خاک لبنان نفوذ کردند و با هجوم به شبه‌جزیره سینای مصر، نیروهای مصری را در غزه محاصره کردند. آخرین فعالیت نظامی در مارس ۱۹۴۹ هنگامی که نیروهای اسرائیلی صحرای نگب را تصاحب و به دریای سرخ راه یافتند، رخ داد. اسرائیل در سال ۱۹۴۹ پیمان‌های ترک مخاصمه‌ای را با مصر در ۲۴ فوریه، با لبنان در ۲۳ مارس، با ماوراء اردن در ۳ آوریل و سوریه در ۲۰ ژوئیه امضا کرد. در این دوره مهاجرت‌ها و اخراج اعراب فلسطینی ادامه داشت.

در سه سال جنگ، ۷۰۰٬۰۰۰ یهودی از اروپا و کشورهای عربی به اسرائیل مهاجرت کردند که یک سوم از آن‌ها از کشورهای اسلامی خاورمیانه مهاجرت کرده یا اخراج شده بودند.^[18][19][20] این مهاجران با طرح یک میلیون در اسرائیل حل شدند.^{[21][22][23][24]}

جستارهای وابسته

• پرونده روستاهای عرب‌نشین

منابع

1. Anita Shapira, L'imaginaire d'Israël: histoire d'une culture politique (2005), Latroun: la mémoire de la bataille, Chap. III. 1 l'événement p. 91–96
2. Benny Morris (2008), p.419.
3. Palestine Post, "Israel's Bedouin Warriors", Gene Dison, August 12, 1948
4. AFP (24 April 2013). "Bedouin army trackers scale Israel social ladder". العربیه. Retrieved 7 May 2015.
5. Pollack, 2004; Sadeh, 1997
6. Sandler, Stanley (2002). Ground Warfare: An International Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 160. ISBN 978-1-57607-344-5.
7. Rosemarie Esber, Under the Cover of War, Arabicus Books & Medica, 2009, p.28.
8. Casualties in Arab-Israeli Wars
9. Clodfelter, Micheal (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492-2015, 4th ed. McFarland. p. 572. ISBN 978-0-7864-7470-7.
10. Reuven Firestone To Jews, the Jewish-Arab war of 1947–1948 is the War of Independence (milchemet ha'atzma'ut). To Arabs, and especially Palestinians, it is the nakba or calamity. I therefore refrain from assigning names to wars. I refer to the wars between the State of Israel and its Arab and Palestinian neighbors according to their dates: 1948, 1956, 1967, 1973, and 1982.' Reuven Firestone, Holy War in Judaism: The Fall and Rise of a Controversial Idea, انتشارات دانشگاه آکسفورد، 2012 p.10, cf.p.296
11. Neil Caplan, ‘Perhaps the most famous case of differences over the naming of events is the 1948 war (more accurately, the fighting from December 1947 through January 1949). For Israel it is their “War of Liberation” or “War of Independence” (in Hebrew, milhemet ha-atzama’ut) full of the joys and overtones of deliverance and redemption. For Palestinians, it is Al-Nakba, translated as “The Catastrophe” and including in its scope the destruction of their society and the expulsion and flight of some 700,000 refugees.’ The Israel-Palestine Conflict: Contested Histories, جان وایلی و پسران، Sep 19, 2011 p.17.
12. Neil Caplan Although some historians would cite 14 May 1948 as the start of the war known variously as the Israeli War of Independence, an-Nakba (the (Palestinian) Catastrophe), or the first Palestine war, it would be more accurate to consider that war as beginning on 30 November 1947'. Futile Diplomacy: The United Nations, the Great Powers, and Middle East Peacemaking 1948–1954, (vol.3) Frank Cass & Co, 1997 p.17
13. — Benny Morris, 2004. The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited, pp. 602–604. Cambridge University Press; شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۰۰۹۶۷−۶. "It is impossible to arrive at a definite persuasive estimate. My predilection would be to opt for the loose contemporary British formula, that of 'between 600,000 and 760,000' refugees; but,if pressed, 700,000 is probably a fair estimate";
    — Memo US Department of State, 4 May 1949, FRUS, 1949, p. 973. : "One of the most important problems which must be cleared up before a lasting peace can be established in Palestine is the question of the more than 700,000 Arab refugees who during the Palestine conflict fled from their homes in what is now Israeli occupied territory and are at present living as refugees in Arab Palestine and the neighbouring Arab states.";
    — Memorandum on the Palestine Refugee Problem, 4 May 1949, FRUS, 1949, p. 984. : "Approximately 700,000 refugees from the Palestine hostilities, now located principally in Arab Palestine, Transjordan, Lebanon and Syria, will require repatriation to Israel or resettlement in the Arab states."
14. Morris (2008), p.77
15. Morris (2008), p.63–65
16. Morris (2008), p.77–79
17. Tal (2003), p.41
18. Devorah Hakohen, Immigrants in Turmoil: Mass Immigration to Israel and Its Repercussions in the 1950s and after, Syracuse University Press 2003 p.267
19. Displaced Persons retrieved on 29 October 2007 from the U.S. Holocaust Museum.
20. Tom Segev, 1949. The First Israelis, Owl Books, 1986, p.96.
21. Morris, 2001, chap. VI.
22. "Jewish Refugees of the Israeli Palestinian Conflict". Mideast Web. Retrieved 2013-04-01.
23. Axelrod, Alan (2014). Idiot's Guides: The Middle East Conflict. Penguin Group. ISBN 978-1-61564-640-1.
24. Benny Morris, Righteous Victims, chap. VI.