جریان گردابی
From Wikipedia, the free encyclopedia
در فیزیک، جریان گردابی (انگلیسی: Eddy current) یا جریان فوکُو (فرانسوی: Courants de Foucault)، به جریانهای الکتریکی گردشی و پراکندهای میگویند که در یک جسم رسانا در اثر یک میدان مغناطیسی متغیر با زمان، القاء میشود. متغیر بودن این میدان مغناطیسی میتواند به دلیل یک جریان متناوب، یا حرکت رسانا و میدان نسبت به هم باشد.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Wikipedia_Eddy_Currents.png)
هنگامی که یک رسانا در معرض تغییر میدان مغناطیسی ناشی از حرکت نسبی منبع میدان و رسانا، یا تغییر خودِ میدان در اثر یک جریان متناوب قرار میگیرد، جریانهای گردشیِ پراکنده (گردابی) در رسانا پدید میآیند (جریان القاء میشود). این جریانهای گردابی به نوبهٔ خود، میدانهای مغناطیسی تولید میکنند که با تغییرِ میدانِ مغناطیسیِ اولیه، بر اساس قانون لنز مخالفت میکنند، بنابراین باعث ایجاد نیروهای دافعه و جاذبه بین رسانا و مغناطیس میشوند.
اصطلاح جریان گردابی از جریانهای مشابه در آب گرفته شدهاست. این جریانها در هنگام پارو زدن در آب بهوجود میآیند. نواحی موضعی تلاطم به نام گردابها در گردابهای مداوم بهوجود میآیند.
جریانهای گردابی، مانند جریان الکتریکی، گرما و نیروی مغناطیسی تولید میکنند. این گرما را میتوان برای گرمایش القایی به کار برد. جریانهای گردابی همچنین عامل شناوری (Levitation) در اَبَررساناها (Superconductor) است. جریانها گردابی، تأثیرات نامطلوبی هم دارند، از جمله اتلاف توان در مبدلها و ترانسفورماتورها. با لایه لایه کردن (Laminating) رساناها، این تلفات به حداقل میرسند.
جریانهای گردابی، عامل اثر پوستی (Skin effect) در رساناها هستند. از اثر پوستی میتوان برای تست غیرمخرب ویژگیهای هندسی مواد از جمله ترکهای کوچک استفاده کرد.