![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Terken_Khatun-1.1.jpg/640px-Terken_Khatun-1.1.jpg&w=640&q=50)
ترکان خاتون (همسر علاءالدین تکش)
شهبانوی خوارزمشاهی / From Wikipedia, the free encyclopedia
ترکان خاتون همسر رسمی سلطان تکش و مادر قدرتمند سلطان محمد خوارزمشاه است، او دختر یکی از امرای قدرتمند ترک (قبچاقها) بود و پس از ازدواج با سلطان تکش تمام کسان و نزدیکان خویش را در ادارهٔ کارهای دولتی و نظامی دخالت داد و هر ناحیهای که به دست سلطان تکش یا پسرش سلطان محمد گشوده میشد یکی از افراد موردنظر ترکان خاتون به حکومت آن منصوب میشد و به همین دلیل تمام قلمرو پهناور خوارزمشاه را در دست گرفت. فرمانهای او از دستورهای همسر و پسرش بالاتر بود. یکی از دلایل فروپاشی خوارزمشاهیان وجود دخالتهای بسیار ترکان خاتون در امور سیاسی و نفوذ فوقالعادهاش و در شراکتش در سلطنت با سلطان محمد دانسته میشود. گویا غایرخان عامل حمله مغول به ایران برادرزادهٔ ترکان خاتون و تحت حمایت او بودهاست. غایرخان شخصی بود که با کشتن تاجران مغولی و تصرف اموال آنان آتش جنگ بین ایران و مغولان را شعلهور کرد.[1]
![]() | لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای مورد استفاده در ویکیپدیا نیست. |
![]() | گمان میرود که این مقاله ناقض حق تکثیر باشد، اما بدون داشتن منبع امکان تشخیص قطعی این موضوع وجود ندارد. اگر میتوان نشان داد که این مقاله حق نشر را زیر پا گذاشته است، لطفاً مقاله را در ویکیپدیا:مشکلات حق تکثیر فهرست کنید. اگر مطمئنید که مقاله ناقض حق تکثیر نیست، شواهدی را در این زمینه در همین صفحهٔ بحث فراهم آورید. خواهشمندیم این برچسب را بدون گفتگو برندارید. |
ترکان خاتون | |||||
---|---|---|---|---|---|
![]() ترکان خاتون در اسارت مغول | |||||
ملکه خوارزمشاه | |||||
سلطنت | ۱۱۹۹ - ۱۲۲۰ | ||||
تاجگذاری | ۱۱۹۹ | ||||
پیشین | سلطان محمد خوارزمشاه | ||||
جانشین | جلالالدین خوارزمشاه | ||||
شریک سلطنت | سلطان محمد خوارزمشاه | ||||
ملکه همسر خوارزمشاه | |||||
سلطنت | ۱۱۷۱ - ۱۱۹۹ | ||||
تاجگذاری | ۱۱۷۲ | ||||
پیشین | ترکان خاتون | ||||
جانشین | ای چیچک خاتون | ||||
نایب السلطنه | |||||
سلطنت | ۱۱۹۵ - ۱۲۰۰ | ||||
پیشین | ندارد | ||||
جانشین | ندارد | ||||
زاده | ۱۱۵۰ دشت قبچاق | ||||
درگذشته | ۶۱۷ قوقوم | ||||
همنشین | سلطان تکش | ||||
فرزند(ان) | سلطان محمد خوارزمشاه | ||||
| |||||
خاندان | خوارزمشاه | ||||
پدر | خان قپچاق |
ترکان خاتون دیوان و اقطاعات و لشکر جداگانه داشت و وزیر مخصوص و مشاوره و فرمانده سپاه داشت و مُهرش «عصمت الدنیا والدین اُلُغ تَرکان ملکة نساءالعالمین» با علامت «اعتصمت باللّه وحده» بود. او از اواخر دورهٔ حکومت سلطان تکش و طول دورهٔ سلطان محمد با حمایت امرا و درباریان ترک بتدریج قدرت گرفت و بر امور کشور و سایر عزل و نصب ها مسلط شده و حکم می داد، او زنی حکومتگر و مقتدر بود و مقام خداوندگار (ارباب بزرگ) را گرفت و حکم پسرش سلطان محمد بدون امضاء او مؤثر نبود و سلطان آشکارا مادرش را در حکومت به شراکت پذیرفت. او همچنین زنی بهشدت خوشگذران ولخرج و بی بند و باری در امور شخصی بود و هر شب در نهان مجالس عیش و طرب پرهزینه و باشکوهی داشت، وی تا جایی فاسد بود که از ارتباط و ازدواج پنهانی او با شیخ مجدالدین بغدادی، صوفی و عارف قرن ششم و هفتم، خبر دادهاند؛ حتی گفته شدهاست که قتل مجدالدین به فرمان سلطان محمد و به سبب رابطهٔ او با ترکان خاتون بودهاست.
خوارزمشاه به اصرار و نفوذ گسترده ترکان خاتون نظامالملک صدرالدین مسعود هروی را از وزارت سلطان (بالاترین مقام حکومت) عزل و ناصرالدین نظامالملک را به وزارت انتخاب کرد و چندی بعد به سال ۶۱۴ وی را به علت بیکفایتی عزل کرد. ترکان خاتون هنگام تعیین ولیعهد سلطان محمد، به سبب اختلاف با آی چیچاک (آی جیجک، مادر جلالالدین خوارزمشاه)، از اوزلاق، پسر دیگر سلطان محمد که تحت نظر خودش تربیت یافته بود، طرفداری کرد. با تلاش ترکان خاتون، سلطان نیز اوزلاق را به ولیعهدی خود برگزید. در سالهای آینده اختلافاتی بین ترکان خاتون و سلطان محمد پیش آمد زیرا، ترکان خاتون با استفاده از نفوذ خود، نظامالملک صدرالدین مسعود هروی، وزیرسلطان، که بسیار لایق بود را برکنار کرد و یکی از غلامان فاسد و مطیع فرمان خود، را به نام ناصرالدین (نظامالملک) محمدبن صالح، را به وزارت سلطان محمد گمارد. بیکفایتی و رشوهخواری محمدبن صالح سبب شد که سلطان او را عزل کند و بعد فرمان مرگ او را صادر کرد، اما ترکان خاتون، محمدبن صالح را از مرگ نجات داد و او را وزیر اوزلاق شاه کرد. اوزلاق شاه در آن هنگام با تعیین ترکان خاتون ولیعهد بود و به این سبب، که ترکان خاتون در هنگام اعدام محمد بن صالح از وی فرمان لغو دستور سلطان رسید باعث شد اختلافات بیشتری بین ترکان خاتون و سلطان محمد بالا رود.[2]