بورلیا

بورلیاها (به انگلیسی: borrelia) سرده‌ای از باکتری‌های اسپیروکت هستند که ظاهری خمیده و دراز دارند. بورلیاها عامل بیماری بورلیوزیس هستند. خمیدگی این نوع از باکتری‌ها به شکل نامنظم است و در لامی که از نمونهٔ خون بیمار تهیه شده‌است شکل ثابتی ندارد و در اشکال مختلف انحنا یافته‌است. این باکتری جزء باسیل‌های گرم منفی می‌باشد که البته برای رنگ‌آمیزی آن از رنگ‌آمیزی خاصی استفاده می‌شود و از ترکیب نیترات نقره آمونیاکی (رنگ آمیزی فونتانا) استفاده می‌شود یا از رنگ آمیزی گیمسا استفاده می‌کنند.

بورلیا
رده‌بندی علمی
حوزه:	باکتری
شاخه:	اسپیروکت
رده:	اسپیروکت Cavalier-Smith 2002
راسته:	اسپیروکت Buchanan 1917
تیره:	Spirochaetaceae Swellengrebel 1907
سرده:	بورلیا Swellengrebel 1907
Species
Candidatus Borrelia texasensis Lin et al. 2005 Borrelia afzelii Canica et al. 1994 بورلیا Rudenko et al. 2010 Borrelia andersonii ♠ Marconi et al. 1995 Borrelia anserina ♦ (Sakharoff 1891) Bergey et al. 1925 بورلیا ♦ (ex Karimi et al. 1979) Karimi et al. 1983 بورلیا ♠ Margos et al. 2009 Borrelia bissettii ♠ Postic et al. 1998 بورلیا ♦ Davis 1952 بورلیا بورگدورفری Johnson et al. 1984 emend. Baranton et al. 1992 (Lyme disease spirochete) بورلیا ♠ Postic et al. 2007 Borrelia carolinensis Rudenko et al. 2011 بورلیا ♦ (Kandelaki 1945) Davis 1957 Borrelia coriaceae Johnson et al. 1987 بورلیا ♦ (Leger 1917) Davis 1957 Borrelia dugesii ♦ (Mazzotti 1949) Davis 1957 Borrelia duttonii ♦ (Novy and Knapp 1906) Bergey et al. 1925 Borrelia garinii Baranton et al. 1992 Borrelia graingeri ♦ (Heisch 1953) Davis 1957 Borrelia harveyi ♦ (Garnham 1947) Davis 1948 Borrelia hermsii ♦ (Davis 1942) Steinhaus 1946 Borrelia hispanica ♦ (de Buen 1926) Steinhaus 1946 Borrelia japonica Kawabata et al. 1994 Borrelia latyschewii ♦ (Sofiev 1941) Davis 1948 Borrelia lonestari ♠ Barbour et al. 1996 Borrelia lusitaniae Le Fleche et al. 1997 Borrelia mazzottii ♦ Davis 1956 بورلیا ♠ Borrelia miyamotoi Fukunaga et al. 1995 Borrelia parkeri ♦ (Davis 1942) Steinhaus 1946 Borrelia persica ♦ (Dschunkowsky 1913) Steinhaus 1946 تب راجعه شپشی ♦ (Lebert 1874) Bergey et al. 1925 Borrelia sinica Masuzawa et al. 2001 Borrelia spielmanii Richter et al. 2006 Borrelia tanukii Fukunaga et al. 1997 بورلیا ♦ (Laveran 1903) Bergey et al. 1925 بورلیا ♦ Zumpt and Organ 1961 بورلیا Güner et al. 2004 Borrelia turdi Fukunaga et al. 1997 Borrelia turicatae ♦ (Brumpt 1933) Steinhaus 1946 Borrelia valaisiana Wang et al. 1997 بورلیا ♦ (Brumpt 1921) Brumpt 1922 بورلیا ♥

بیماریزایی

بورلیاها دارای ۳۶ گونه‌است. در خانوادهٔ بورلیا، حداقل سه گونه آن ایجاد بیماری لایم یا بورلیوزیز می‌کند که مهم‌ترین عامل آن در آمریکا گونه‌های بورگدورفری(به انگلیسی: burgdorferi)، و اصلی‌ترین عامل در اروپا بورلیا آفزلی (به انگلیسی: afzelii) و بورلیا گارینی (به انگلیسی: garinii) هستند؛ گونهٔ ریکارنتیس (به انگلیسی: recurrentis) تب راجعهٔ اپیدمیک (یا تب راجعهٔ شپشی)Epidemic louse-borne relapsing fever (LBRF) را ایجاد می‌کند.

همچنین برخی گونه‌های بورلیا تب راجعهٔ اندمیک ایجاد می‌کنند مانند بورلیا duttonii عامل تب راجعه ناشی از نیش کنه اندمیک شرق آفریقا (Endemic East African tick-borne relapsing fever).

اپیدمیولوژی

در اپیدمیولوژی این باکتری‌ها حشرات دخالت دارند، باید توجه داشت که گونه‌های مختلف مانند ریکارنتیس، بورگدورفری و بورلیا هرمسی(به انگلیسی: Borrelia hermsii) از لحاظ مخزن، عفونت‌زایی و ناقل با هم تفاوت دارند. حیوان ناقل در تب راجعهٔ اپیدمیک یک نوع شپش به نام پدیکولوس هیومنوس(به انگلیسی: pediculus humanus) است و مخزن آن انسان است. حیوان ناقل تب راجعهٔ اندمیک کنه‌های ارنیتودوروس (به انگلیسی: ornithodoros) می‌باشد؛ و مخزن آن جوندگان است. در واقع این نوع کنه از خون جوندهٔ بیمار می‌مکد سپس انسان را نیش می‌زند و به این ترتیب وی را آلوده می‌کند. البته حیواناتی مانند گاو، شتر و گوسفند نیز مخزن بیماری به‌حساب می‌آیند. حیوان ناقل بورگدورفری هم، جوندگان هستند و علاوه بر جوندگان، حیوانات حیات وحش مانند گوزن، آهو، خرگوش و… که در طبیعت آلوده شده‌اند نیز، به‌عنوان مخزن در نظر گرفته‌می‌شوند. سپس کنه ای به نام سفت‌کنه (کنه‌ای با پوست سخت) در انتقال بیماری لایم به انسان‌ها نقش ایفا می‌کند.

مبارزه با بورلیاها

برای مبارزه با این باکتری‌ها باید علاوه بر درمان بیماران آلوده با این باکتری، منبع، مخزن و ناقلین این باکتری‌ها نیز کنترل شود. روش‌هایی هم‌چون سم‌پاشی (برای حشرات)، طعمه‌گذاری (برای جوندگان و حیوانات موذی) می‌توانند کارساز باشند.

جستارهای وابسته

• تب راجعه
• بیماری لایم
• تب راجعه شپشی

منابع

میکروبیولوژی پزشکی جاوتز، تهران، انتشارات میر، ۲۰۱۰