From Wikipedia, the free encyclopedia
گنبد ژئودزی (یا گنبدِ ساخته‌شده با سطوحِ هندسیِ) دارای ساختارِ پوسته کروی یا نیمه‌کروی یا پوسته مشبک بر اساسِ شبکه‌ای از حلقه‌های بهم پیوستهٔ بزرگ (ژئودزیک) بر روی سطحِ خود می‌باشد. گنبدهای ژئودزی از راهِ تقسیماتِ فرعی شکل می‌گیرند. چندضلعی‌ها از آن رو که -به هر روی- از مثلث‌هایی تشکیل می‌شوند، پایداریِ بیشتری دارند.
ژئودزی‌ها برای تشکیل عناصر مثلثی یکدیگر را قطع می‌کنند تا دارای استحکامِ داخلیِ بیشتر شوند و نیز قدرتِ توزیعِ تنش در سطحِ ساختارِ خود را بالا ببرند. با تقسیماتِ بیشتر در سطح، گنبدِ نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتری به دست می‌آید.
نخستین گنبدی که می‌توان آن را ژئودزیک نامید، به وسیلهٔ والتر بائرزفلد[1] -مهندس ارشد شرکت کارل زایس- برای یک آسمان‌نما و پس از جنگ جهانی اول طراحی شد. این گنبد، توسطِ شرکت توسطِ Dykerhoff و Wydmann بر روی سقفِ کارخانهٔ زایس در ینا (آلمان) ساخته شد و به ثبت رسید و سپس در ژوئیه سال ۱۹۲۶ برای برای بازدیدِ عموم مردم رونمایی شد.
در ریاضیات و به خصوص هندسه دیفرانسیل، یک ژئودزیک تعمیمی از مفهوم خط مستقیم به روی خمینه‌ها است. در حضور یک اتصال افاین، به صورت منحنی‌هایی تعریف می‌شوند کهبردار مماس آنها در صورت ترانهاده شدن ٬موازی باقی بمانند. اگر این اتصال، اتصال لوی-چیویتا ایجاد شده توسط متریک ریمان باشد، آن‌گاه ژئودزیک‌ها (به صورت محلی) کوتاه‌ترین مسیر بین نقاط در فضا هستند.
در هندسه متریک یک ژئودزیک خمی است که که در همه‌جا به صورت محلی یک کمینه‌کنندهٔ فاصله است.
یک ژئودزیک(به انگلیسی: Geodesic) در نسبیت عام، تعمیم مفهوم خط راست به فضازمان خمیده‌است. خط جهانی ذره‌ای که هیچ نیروی غیرگرانشی خارجی به آن وارد نشود، نوع خاصی از ژئودزیک است. به عبارت دیگر ذره در حرکت یا سقوط آزاد همواره در راستای یک ژئودزیک حرکت می‌کند.
این ساختار می‌تواند در ضمن سادگی، بزرگ‌ترین فضا را با کمترین مقدار مصالح ساختمانی محصور نماید. در سازه‌های خرپایی نیروهای وارده بر سازه، تنها به صورت محوریِ فشاری یا کششی در سراسر سازه توزیع می‌شود. ساختار خرپایی - فضایی سازه ژئودزی با الِمانهای زیاد، سبب توزیع شبکه‌ای نیروها در سرتاسر سازه و انتقال آنها به تکیه گاه‌ها شده و مقاومت این سازه را نسبت به استحکام مصالح به کار رفته در آنها در برابر بارهای وارده بسیار بالا می‌برد. سطح نمای یک سازه ژئودزیک ۳۸ درصد یه سازه مربعی با متراژ زیربنای مشابه را تشکیل می‌دهد که این مطلب باعث شده رفتار حرارتی مناسب تری نسبت به سازه‌های غیر خطی داشته باشد. سازه‌های ژئودزیک را می‌توان ایده‌آل‌ترین ساختار موجود در طبیعت دانست. از نظر مؤسسه آمریکایی معماران (American Institute of Architects)، سازه ژئودزیک مستحکم‌ترین، سبکترین و کارآمدترین وسیلهٔ محصورکردن فضایی است که تابه حال برای انسانها ساخته شده‌است. گنبدهای ژئودزیک از المانهای مستقیمی تشکیل شده‌است که به آنها استرات (STRUT) می‌گویند که در نقطه‌ای به نام هاب (HUB) بهم متصل می‌شوند. یک کره شیء ریاضی است که دارای حداکثر حجم در مقایسه با سطح آن است، لذا اگر هدف ما ساخت حداکثر حجم با حداقل هزینه باشد باید سازه ما به ساختار کروی شبیه باشد اما اما بیشتر مصالح ساختمانی به صورت قطعات صاف یا مستقیم هستند و ساخت قطعات منحنی برای ایجاد یک کره کامل نیازمند هزینه قابل توجهی می‌باشد.
هندسهٔ ژئودزیکی که در ساختمان گنبدها به کار می‌رود از تقسیمات سه تایی تکرار شونده‌ای تشکیل می‌شود که با ترکیبی از پنج و شش ضلعی‌های منتظم احاطه می‌شود.[2]
گنبد، بارهای وارده بر خود را از راهِ اعضای خطیِ خود به تکیه گاه‌ها و پِی منتقل می‌کند و تمامی اعضای آن، تحتِ اثرِ تنش مستقیم (چه بگونهٔ کشش یا فشار) هستند.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
