نمایشنامه‌نویس

نمایشنامه‌نویس یا تئاترنویس کسی است که متن نمایش (نمایش‌نامه یا تئاترنوشت) را می‌نویسد. نمایش‌نامه به گونه‌ای دقیق و با در نظر گرفتن بسیاری از جزئیات نوشته می‌شود و آن را می‌توان در صحنهٔ تئاتر به اجرا درآورد.

بعضی نمایشنامه‌نویسان برجسته دنیا، از بالا راست به چپ: سوفوکل، آریستوفان، سنکای جوان، کالیداس، رزویتا، تانگ ژیانزو، ویلیام شکسپیر، لوپه د وگا، افرا بن، مولیر، فریدریش شیلر، ریشارد واگنر، هنریک ایبسن، آنتون چخوف، فدریکو گارسیا لورکا، برتولت برشت، یوجین اونیل، ژان ژنه، توفیق الحکیم، تام استوپارد، اکبر رادی

نمایشنامه‌نویس جزئیاتی چون حالت بیان گفت‌وگوها یا دیالوگ‌ها، ورود و خروج شخصیت‌های نمایش و فضایی را که داستان نمایش در آن اتفاق می‌افتد، به‌طور دقیق بیان و توصیف می‌کند.

وضعیت‌ها و نمونه‌ها

ژرژ پولتی در کتاب خود می‌گوید که (در نمایش) انسان‌ها با چه روش‌هایی تأثیر پذیرفته‌اند. پیرنگ‌ها از کجا می‌آیند؟ باور نویسندگان رمان، نمایش‌نامه و داستان کوتاه این است که هیچ پیرنگ نویی یافت نمی‌گردد. ژرژ پولتی، ۳۶ پیرنگ اصلی از میان درگیری‌ها و کنش و واکنش‌های انسان‌ها برشمرده که پایه‌های ادبیات را ساخته‌اند. سرشناس‌ترین و محبوب‌ترین رمان‌ها، نمایش‌نامه‌ها و داستان‌ها، از این پیرنگ‌ها مایهٔ بی‌شمار گرفته و با چیره‌دستی نویسندگان، پرورش یافته و هر یک به‌جای خود جایگاهی در تاریخ ادبیات و نمایش یافته‌اند.

• یکم: لابه-(اودیپ در کولون/سوفوکل)
• دوم: رهایی-(اندرومد/سوفوکل)
• سوم: انتقام جنایت-(ایلیاد و اودیسه/هومر)(مرگ اردشیرشاه/رضا طاهری بشار)
• چهارم: انتقام‌جویی میان خویشاوندان-(گودال و آونگ/ادگار آلن پو)
• پنجم: تعقیب-(روبرت شیتان؛ راهزنان/شیللر)
• ششم: بلا-(مزدوران و پارسیان/آشیل)
• هفتم: قربانی خشونت یا بدبختی-(شاهزاده مالن/مترلینک، دختر طبیعی/گوته، دوقلوها/هوگو)
• هشتم: شورش-(توطیهٔ فی یسکو/شیللر، کاتیلینا/ولتر)
• نهم: تهور جسورانه-(هنری پنجم/شکسپیر)
• دهم: آدم‌ربایی-(اونی تی یس/سوفوکل و آشیل، ربودن هلن/سوفوکل)
• یازدهم: معما-(اسفنکس/اشیل، سنجاق زرین/ادگار آلن پو)
• دوازدهم: دستیابی-(فیلوکتتس/آشیل، سوفوکل و اوریپید)
• سیزدهم: عداوت میان خویشاوندان-(هلیادس/آشیل)(مرگ اردشیرشاه/رضا طاهری بشار)(مرگ آنتیوخوس/رضا طاهری بشار)(مرگ ایرن/رضا طاهری بشار)
• چهاردهم: رقابت میان خویشاوندان-(براتینیکوس/دل پیت)
• پانزدهم: زنای مرگ‌بار-(سهم نیمروز/پل کلودل)
• شانزدهم: جنون-(آتاماس و توربافان/آشیل)
• هفدهم: بی‌احتیاطی شوم-(استادکار/ایبسن)
• هژدهم: جنایات ناخواستهٔ عشق-(اودیپ/سوفوکل، اشباح/ایبسن)
• نوزدهم: قتل خویشاوندی ناشناخته-(گبرها و قوانین مینوس/ولتر)
• بیستم: ایثار در راه آرمان-(ریگولوس/پرادون و متاستازیو، هرنانی/هوگو)
• بیست و یکم: فداکاری به سبب خویشاوندی-(آلسستس/سوفوکل، شهید/اوژیه)(مرگ بردیا/رضا طاهری بشار)
• بیست و دوم: همه چیز فدای هوس-(ژوسلین/گودار، سانو/دوده)
• بیست و سوم: ضرورت قربانی کردن عزیزان-(ایفی ژنیا/سوفوکل و آشیل)
• بیست و چهارم: رقابت فرادست و فرودست-(زمین و آسمان/بایرون، ژاندارم و زلید/ولتر)
• بیست و پنجم: زنا-(زنان تراخیس/سوفوکل، نومارومستان/دوده)
• بیست و ششم: جنایات عشقی-(سمیرامیس/مانفردی و کربیون، چرم گاو/پولتی)
• بیست و هفتم: کشف خطاکاری محبوب-(مادام کاورلت/اوژیه، ژرژت/ساردو، حرفهٔ خانم وارن/جرج برنارد شاو)
• بیست و هشتم: موانع عشق ورزیدن-(قهرمان چینی/متاستازیو، مهاجر/بورژه)
• بیست و نهم: عشق به دشمن-(دوشس مالفی/ویستر، قلب شکسته/فورد)
• سی ام: جاه‌طلبی-(تیمولیون/آلفیری، کرامول/هوگو)
• سی و یکم: تعارض با یک خدا-(ریسندگان/آشیل، رنجهای مسیح/سنت گریگوری)
• سی و دوم: حسادت بی‌جا-(شاید بدترین، همیشه بدترین نباشد، اتلو و هیاهو برای هیچ/شکسپیر)
• سی و سوم: قضاوت اشتباه-(زن مار/گوتزی، هنری ناوار/دومای پدر)
• سی و چهارم: پشیمانی-(اومیندس/آشیل، جنایت و مکافات/داستایفسکی، ترزا کن/زولا)
• سی و پنجم: بازیابی گمشده-(افسانهٔ زمستانی و پریکلس/کاپیتان گرانت/ژول ورن)
• سی و ششم: از دست دادن محبوب-(نیوب و ترولیوس/آشیل، شکسپیر، مزاحم و هفت شاهزاده/مترلینک)^[1]

منابع

1. سی و شش وضعیت نمایشی/ژرژ پولتی/جمال آل احمد و عباس بیاتی/سروش/1383

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Playwright». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۹.