گوسفند

«بره» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، بره (ابهام‌زدایی) را ببینید.

«قوچ» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای فیلم ایسلندی، قوچ‌ها (فیلم) را ببینید.

گوسفند یا گوسپند^[1] پستانداری است از راستهٔ جفت‌سم‌سانان، از گروه نشخوارکنندگان و از خانواده گاوسان.^[2]

گوسفند
یک گله پژوهشی گوسفندان در پایگاه آزمایش گوسفندان، در نزدیکی ایالت آیداهو
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	جفت‌سم‌سانان
تیره:	گاوسان
زیرخانواده:	بزیان
سرده:	قوچ‌ومیش‌ها
گونه:	O. aries
نام دوبخشی
Ovis aries کارل لینه، ۱۷۵۸

این جانور را جهت استفاده از پشم، پوست، شیر و گوشت اهلی کرده و به صورت گله‌های بزرگ نگهداری می‌کنند.

به گوسفند نر، قوچ و به گوسفند ماده، میش و به فرزندشان، بره گفته می‌شود،^[3][4]

به ماده‌های جوان جفت نخورده کابی (هم‌معنی باکره) و به نرهای جوان نَر سِلِک (یعنی نر کوچک) گفته می‌شود. و ماده‌های باردار را (آوِستَن) می‌گویند.

گاهی بر اثر جهش‌های ژنتیکی در بعضی از میش‌ها شاخ‌های کوچک به‌وجود می‌آید. و در برخی نژادهای قوچ، گاهی شاهد وجود چهار شاخ هستیم.^[5]

ولی به‌طور عمده و به‌صورت معمول ماده‌ها بی‌شاخ و نرها دو شاخ یا بدون شاخ هستند.^[6][7]

نژادها

1. گوسفند رومانف
2. گوسفند کردی خراسان
3. گوسفند افشاری
4. گوسفند ترکی قشقایی
5. گوسفند نژاد لری لرستان
6. گوسفند بختیاری
7. گوسفند قزل
8. گوسفند عربی
9. گوسفند بلوچی
10. گوسفند سنگسری
11. گوسفند سنجابی
12. گوسفند طالشی
13. گوسفند قره قل
14. گوسفند لک قشقایی
15. گوسفند فراهانی
16. گوسفند مغانی
17. گوسفند کردی
18. گوسفند والیس بینی سیاه
19. گوسفند تونس
20. گوسفند رامنی
21. گوسفند همشایر
22. گوسفند آکسفورد
23. گوسفند دورست
24. گوسفند رامبویه
25. گوسفند سافولک
26. گوسفند خاکستری سراب

تفاوت پرورش گوسفند داشتی و پرواربندی بره

پرورش گوسفند به دو شکل داشتی و پرواری انجام می‌شود. در پرورش گوسفند داشتی دامدار اقدام به خرید میش مادر، نسل‌کشی و نگهداری دام می‌پردازد. در پرواربندی دامدار اقدام به خرید بره‌های سبک‌وزن بین ۲۰ الی ۳۰ کیلو می‌کند، پس از رسیدن به وزن مد نظر اقدام به ارایه بازار می‌کند.^{[8][9][10][11][12]}

استفاده

پرچم جزایر فالکلند

انسان از شیر و گوشت و پشم گوسفند استفاده می‌کند و از این نظر گوسفند جانوری مفید برای انسان است. در مناطق بادیه‌نشین، همچنین در شهر و روستا، شیر گوسفند نوشیده می‌شود. از پوستش کفش می‌دوزند و پشمش را می‌ریسند. همچنین فضولات گوسفند را که پشکل نام دارد کود کشاورزی می‌کنند. جمعیت کل گوسفند و بز جهان در حدود دو میلیارد راس است که حدود دو سوم این مقدار (بیشتر از ۱٬۳۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ راس) گوسفند و بقیه (در حدود ۷۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ راس) بز است. بیشترین تعداد گوسفندان جهان به تعداد صد و پنجاه میلیون راس در استرالیا پرورش داده می‌شود، پس از آن چین با حدود صد و چهل میلیون راس، هند با حدود هشتاد میلیون راس و ایران با حدود شصت میلیون راس قرار دارند؛ کشورهای سودان، نیجریه، نیوزلند، انگلیس، پاکستان و اتیوپی در رده‌های بعدی قرار دارند.^[13][14]

شیر گوسفند

از شیر گاو غلیظ‌تر است. شیر گوسفند سیاه مرغوبتر است. شیر گوسفند مقوی سیستم حسی و عصبی است و نیروی جنسی را افزایش می‌دهد. همچنین برای زخم روده و خلط خونی مفید است.^[15] ترکیب شیر گوسفند و روغن بادام شیرین و صمغ عربی جهت سرفه توصیه می‌شود.^[16]

بزرگ‌ترین پرورش‌دهندگان گوسفند

فهرست کشورهای دارای بیشترین تعداد گوسفند زنده بر اساس گزارش فائو در سال ۲۰۱۸^[17][8]

کشور		تعداد گوسفند
۱	استرالیا	۱۷۰٬۰۰۰٬۰۰۰
۲	چین	۱۶۴٬۰۰۰٬۰۰۰
۳	هند	۶۱٬۶۶۰٬۰۰۰
۴	نیجریه	۴۲٬۹۷۰٬۰۰۰
۵	سودان	۴۰٬۸۴۰٬۰۰۰
۶	ایران	۳۹٬۶۷۰٬۰۰۰
۷	بریتانیا	۳۳٬۷۸۰٬۰۰۰
۸	ترکیه	۳۳٬۶۷۰٬۰۰۰
۹	چاد	۳۳٬۲۰۰٬۰۰۰
۱۰	اتیوپی	۳۱٬۶۰۰٬۰۰۰
۱۱	مغولستان	۳۰٬۵۵۰٬۰۰۰
۱۲	پاکستان	۳۰٬۴۹۰٬۰۰۰
۱۳	الجزایر	۲۸٬۶۹۰٬۰۰۰
۱۴	نیوزیلند	۲۷٬۲۹۰٬۰۰۰
۱۵	آفریقای جنوبی	۲۲٬۵۰۰٬۰۰۰
۱۶	روسیه	۲۲٬۳۴۰٬۰۰۰
جهان[18]		۱٬۲۰۹٬۰۰۰٬۰۰۰

بیماری‌ها

در سر اکثر گوسفندان (دقیقاً در سینوس مجرای بینی) دو یا چند کرم بزرگ زندگی می‌کنند که لارو مگس انگلی گوسفند یا Oestrus ovis هستند. پس از کشتن گوسفند قصاب سر گوسفند را به زمین می‌کوبد تا کرمها خارج شوند. نوعی انگل دیگر کرم مغز نیز وجود دارد که به مغز حیواناتی چون گوسفند، بز، گوزن و برخی حیوانات دیگر حمله می‌کند.^[19] همچنین انگل‌های گوارشی متنوعی ممکن است از طریق گوشت گوسفند منتقل شوند که نیاز به پختن کامل گوشت دارد. در مورد مبتلا شدن به انگل تفاوتی بین گوسفند و دیگر حیوانات وجود ندارد.^[20]

زبان آبی یک بیماری ویروسی است که گوسفند، گاو، گوزن، بز و شتر (شتر، لاما، آلپاکا، گواناکو و ویکونا) را درگیر می‌کند. اگرچه گوسفندان به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند، گاو مخزن اصلی ویروس در پستانداران است و در اپیدمیولوژی این بیماری بسیار مهم است.

ضریب تبدیل گوسفند

ضریب تبدیل به معنای مقدار افزایش وزنی که یک دام در مقابل مصرف خوراک دارد. در گوسفند و بره پرواری ضریب تبدیل بین ۸ الی ۹ می‌باشد؛ یعنی به ازای هر ۸ کیلو خوراک مصرفی ۱ کیلو افزایش وزن دارد.^[21]

به‌طور کلی گوسفندان ایرانی بین ۱۸۰ الی ۳۰۰ گرم در روز افزایش وزن خواهند داشت. و روزانه بین ۱٫۳ الی ۲ کیلوگرم خوراک مصرف می‌کنند (با توجه به وزن و سن).

جستارهای وابسته

• گوسفند رومانف
• گوسفند سوالدیل
• گوسفند وحشی اوریال
• گوشت گوسفند

نگارخانه

• 
  ایمی (Amy) - میش رومانف - مزرعه‌های مدرن کیمارا - ایران
• 
  گوسفند در آرژانتین
• 
  گوسفند نژاد Racka
• 
  گله گوسفند
• 
  گله گوسفند
• 
• 
• 

منابع

1. لغت‌نامه دهخدا.
2. "Fifth Report on the Statistics on the Number of Animals used for Experimental and other Scientific Purposes in the Member States of the European Union" (PDF). Commission of the European Communities. November 2007. Retrieved 10 02 2008. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Cite has empty unknown parameters: |urltrad=، |subscription= و |coauthors= (help)
3. "Five Ovine Mitochondrial Lineages Identified From Sheep Breeds of the Near East". Oxford University. doi:10.1534/genetics.106.068353. {{cite journal}}: Unknown parameter |autor= ignored (|author= suggested) (help)
4. (PDF) https://ia600205.us.archive.org/20/items/biostor-80539/biostor-80539.pdf. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |año= ignored (|date= suggested) (help); Unknown parameter |editorial= ignored (help); Unknown parameter |número= ignored (help); Unknown parameter |publicación= ignored (help); Unknown parameter |páginas= ignored (|pages= suggested) (help); Unknown parameter |título= ignored (|title= suggested) (help); Unknown parameter |volumen= ignored (|volume= suggested) (help)
5. «Denominaciones comerciales de la carne del ovino». alimentosdespana.es. Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación de España. Consultado el 2 de agosto de 2020.
6. «Producción ganadera». FAOSTAT. Organización de las Naciones Unidas para la Alimentación y la Agricultura (2014). Archivado desde el original, el 22 de agosto de 2016. Consultado el 15 de agosto de 2016.
7. "نسخه آرشیو شده". British Coloured Sheep Breeders Association. Archived from the original on 30 August 2016. Retrieved 10 April 202405 01 2008. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Cite has empty unknown parameters: |urltrad=، |subscription= و |coauthors= (help)
8. Ph. Fr. Na. Fabre d'Églantine, Rapport fait à la Convention nationale dans la séance du 3 du second mois de la seconde année de la République Française, p. 29.
9. تفاوت پرورش گوسفند. «گوسفند زنده». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۰.
10. . doi:10.1126/science.1170587 http://science.sciencemag.org/content/324/5926/532. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |autor= ignored (|author= suggested) (help)
11. Budiansky, 1999, pp. 97-98.
12. Budiansky, 1999, pp. 100-101.
13. . doi:10.1016/0304-3762(78)90079-2. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |apellido2= ignored (|last2= suggested) (help); Unknown parameter |apellido= ignored (|last= suggested) (help); Unknown parameter |nombre2= ignored (|first2= suggested) (help); Unknown parameter |volumen= ignored (|volume= suggested) (help)
14. Scherf, B. D. (2000) World watch list for domestic animal diversity. 3. ª ed. FAO, Roma. 726 pp.
15. «An introduction to coloured sheepنسخه آرشیو شده». British Coloured Sheep Breeders Association. Archivado desde el original, el 10 de noviembre de 2007۳۰ اوت ۲۰۱۶. Consultado el 26 de julio de 2016۱۰ آوریل ۲۰۲۴.
16. دکتر سعید میرزا آقایی. مفاهیم تغذیه در طب ایرانی. نسل نیکان چاپ اول 1389.
17. «FAOSTAT». www.fao.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۸.
18. . ISBN 978-0-521-20074-5. LCCN 66019763. {{cite book}}: External link in |lire en ligne= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |année= ignored (|date= suggested) (help); Unknown parameter |coauteur= ignored (help); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (help); Unknown parameter |lieu= ignored (|location= suggested) (help); Unknown parameter |lire en ligne= ignored (|url= suggested) (help); Unknown parameter |nom1= ignored (|last1= suggested) (help); Unknown parameter |numéro d'édition= ignored (help); Unknown parameter |pages totales= ignored (help); Unknown parameter |prénom1= ignored (|first1= suggested) (help); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (help); Unknown parameter |éditeur= ignored (|editor= suggested) (help)
19. «Brain worm».
20. . doi:10.1098/rspb.2002.1975. PMC 1690972. PMID 12028771 http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1690972&blobtype=pdf. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |apellido2= ignored (|last2= suggested) (help); Unknown parameter |apellido3= ignored (|last3= suggested) (help); Unknown parameter |apellido4= ignored (|last4= suggested) (help); Unknown parameter |nombre2= ignored (|first2= suggested) (help); Unknown parameter |nombre3= ignored (|first3= suggested) (help); Unknown parameter |nombre4= ignored (|first4= suggested) (help)
21. "A novel maternal lineage revealed in sheep (Ovis aries)". doi:10.1111/j.1365-2052.2005.01310.x. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |autor= ignored (|author= suggested) (help)

• بایری یار مهدی، ۱۳۸۶، اثر هم‌زمان سازی فحلی بر پارامترهای ژنتیکی و فنوتیپی بر صفات تولیدی و تولیدمثلی گوسفندان مغانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، دانشگاه تبریز.
• معرفی مصور ۲۷ نژاد شاخص گوسفندان بومی در ایران، آی تی پی نیوز.
• "منبع جعبه‌زیست" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 21 November 2008.