میدان گازی چالوس یک میدان گازی متعلق به ایران در دریای خزر است.[1] این میدان گازی دارای حداقل ۳٫۳ هزار متر مکعب گاز طبیعی است که صد و دهمین مخزن بزرگ گاز در جهان است.[2][3][4][5]
ساختار آن به منظور ایجاد یک مرکز گازی جدید در شمال کشور که مکمل مرکز گاز جنوبی متمرکز بر میدان گازی پارس جنوبی است، برنامه‌ریزی شده‌است. توسعه‌دهندهٔ اصلی این میدان، شرکت ایرانی اکتشاف و تولید خزر (KEPCO) است، اما کمک‌های فنی و مالی نیز از روسیه و چین خواهد گرفت. اگر برآورد اولیه از ذخایر گاز میدان چالوس درست باشد، گاز ایران می‌تواند حداقل ۰.۰۰۲ درصد نیاز اروپا را تأمین کند. با این حال، مقدار، قیمت و صادارات این گاز با روسیه به توافق خواهد رسید که باعث افزایش قدرت انرژی مسکو بر اروپا خواهد شد، که در حال حاضر موضوع اصلی اختلافات بین اروپا و شریک ناتو، ایالات متحده آمریکا است. ساختار میدان چالوس طبق برآوردها دارای ذخایر گازی معادل یک چهارم میدان عظیم گازی پارس جنوبی یا حدود ۱۱ فاز آن است. پارس جنوبی حدود ۱۴٫۲ هزار مترمکعب ذخایر گازی به اضافه ۱۸ هزار بشکه میعانات گازی دارد و در حال حاضر حدود ۴۰ درصد از کل ذخایر گاز برآوردشدهٔ ایران در ۳۳٫۸ هزار مترمکعب و حدود ۸۰ درصد از تولید گاز را شامل می‌شود.[6]
میدان گازی چالوس به‌طور کامل در بخش شمال ایران و در خزر واقع شده‌است و میدان مشترک با دیگر کشورها نیست. این مسئله تاکنون تحت تأثیر اختلافات اخیر بین پنج کشور کرانه‌ای که نفت، گاز و سایر حقوق را در آن به اشتراک می‌گذارند، یعنی روسیه، ایران، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان قرار نگرفته‌است.
اختلافات در مورد تعیین رسمی مرزها در خزر به‌عنوان دریا یا دریاچه در اوایل سال ۲۰۱۹ بود که در تعیین چگونگی تقسیم منابع نفت و گاز خزر بین ۵ کشور بسیار مهم به‌شمار می‌رفت. به‌طور محافظه‌کارانه تخمین زده می‌شود که حوزه وسیع خزر از جمله حوزه‌های ساحلی و فراساحلی حدود ۴۸ میلیارد بشکه نفت و ۲۹۲ تریلیون فوت‌مکعب گاز طبیعی در ذخایر اثبات‌شده و محتمل داشته باشد.[1]
طبق گزارش اویل پرایس، روسیه تصمیم گرفته‌است که خزر دوباره به‌عنوان دریا تعیین شود نه دریاچه، موضوعی که به‌طور اساسی تقسیم درآمد حاصل از این حوزه را در میان شرکا تغییر می‌دهد. در این روند، سهم ایران از تقسیم ۵۰–۵۰ که با اتحاد جماهیر شوروی در توافق اولیهٔ منعقد شده در سال ۱۹۲۱ (در مورد "حقوق ماهیگیری") برخوردار بود و در سال ۱۹۲۶ اصلاح شد و شامل «همه و هر نوع منابع بازیابی شده» بود، کاهش یافت و به فقط ۱۱٫۸۷۵ درصد رسید. این بدان معناست که ایران دست کم ۳٫۲ تریلیون دلار درآمد خود را از محصولات انرژی در سرتاسر دارایی‌های مشترک منابع دریای خزر در آینده از دست خواهد داد.[1]
دلیل این‌که ایران این تصمیم را دربارهٔ سهم خود از منابع دریای‌خزر پذیرفت، این بود که در آن زمان، درگیر مذاکره در مورد قرارداد ۲۵ ساله با چین بود که شامل یک توافق بزرگ مهم با روسیه هم می‌شد. این قرارداد با روسیه یک ضرورت حقوقی در قرارداد ۲۵ ساله با چین بود، به‌عنوان مثال اجازه می‌داد هواپیماها و کشتی‌های روسی و چینی از سایت‌های دومنظوره در سراسر ایران استفاده کنند. به این ترتیب به قراردادهای چند لایهٔ ۱۰ سالهٔ موجود که ایران تا آن زمان با روسیه امضا کرده بود، اضافه شد.[1]
سفارت روسیه در تهران تأکید کرد: «با توجه به اظهارات عنوان‌شده توسط اردشیر دادرس در مصاحبه با آژانس خبری ایلنا، سفارت روسیه در ایران اعلام می‌دارد که این بیانات، منطبق بر واقعیت نیست و تحریک هدفمند در جهت تضعیف روابط دوستانهٔ روسیه و ایران است.»[7] دربارهٔ میدان گازی چالوس، هشتگ‌هایی دربارهٔ «فروش ایران به روسیه» و ذبح منافع ملی در فضای مجازی تولید شد.[8]
وب‌سایت اویل‌پرایس نوشت: «در قرارداد چند تریلیون دلاری توسعهٔ میدان گازی چالوس که هفتهٔ گذشته نهایی شد، سهم شرکت‌های روسیه و چین بیشتر از ایران است. این در حالی است که این میدان در بخشی از دریای خزر واقع شده که ایران بر آن حاکمیت کامل دارد و حجم ذخایر گاز آن در حال حاضر بیشتر از چیزی ارزیابی شده که قبلاً ارزیابی می‌شد. روسیه توانسته‌است بیشترین سهم را در اکتشاف عظیم میدان گازی چالوس به‌دست‌آورد که می‌تواند پیامدهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی بزرگی داشته باشد. به‌دنبال افزایش برآورد ذخایر گاز در میدان چالوس و افزایش قیمت گاز در سراسر اروپا در هفته‌های گذشته، تقسیم جدید سهام میدان گازی چالوس به این شکل تغییر کرد که اکنون روسیه دارای ۴۰ درصد، چین ۲۸ درصد و ایران فقط ۲۵ درصد سهم دارد. در حالی‌که به نظر می‌رسد ایران از نظر اقتصادی در این توافق ضرر کرده، اما سپاه پاسداران با در دست گرفتن مدیریت سهم ایران در این قرارداد، سود کرده و درآمدهای سپاه از این میدان گازی به دو حساب در شانگهای و ماکائو واریز می‌شود». سپاه پاسداران در یک سلسله گفت‌وگوهای داخلی با دولت ایران اعلام کرده شرایط جدید توافق چالوس که بر اساس آن، منافع روسیه و چین بیشتر از ایران است «بهایی است که باید برای دسترسی ایران به فناوری و ظرفیت تولید مورد نیاز برای برنامهٔ موشکی خود بپردازیم.»[9]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
