مهارت‌های اطلاع‌یابی

«یان مال‌لی»، مهارت‌های اطلاع‌یابی را شامل مهارت‌های بازیابی، ارزیابی، سازماندهی و تبادل اطلاعات می‌داند:

• مهارت‌های بازیابی: شناخت منابع اطلاعاتی، مهارت در استراتژی‌های جستجو و توان استفاده از نمایه‌نامه‌ها و چکیده‌نامه‌ها.
• مهارت‌های ارزیابی: دانش انتخاب و ارزیابی اطلاعات، مهارت در استراتژی اطلاعات.
• مهارت‌های سازماندهی: مهارت در یادداشت‌برداری از آتاب‌ها و نشریه‌ها، مهارت در ذخیره‌سازی فردی اطلاعات.
• مهارت‌های تبادل اطلاعات: توانایی علمی‌نویسی.

به‌مجموعه این مهارت‌ها سواد اطلاعاتی می‌گویند. از دیدگاه کمیته سواد اطلاعاتی انجمن کتابداران ایالات متحده: «سواد اطلاعاتی شامل توانایی تشخیص نیاز اطلاعاتی، توانایی جایابی، دسترسی، ارزیابی و استفاده مؤثر از اطلاعات مورد نیاز می‌باشد‌ .‌کسانی که به‌مهارت‌های اطلاع‌یابی دست یافته باشند، در جستجوی مستقل اطلاعات توانمند خواهند بود و می‌توانند نیازهای اطلاعاتی خود را به‌راحتی برطرف سازند».^[1]

سطح‌های مهارت‌های اطلاع‌یابی

برای مهارت اطلاع‌یابی دو سطح متفاوت مشخص شده‌است.

• سطح کنشی
• سطح متعالی

سطح کنشی

مهارت اطلاعات موردی است که شخص از طبیعت و پردازش اطلاعات، بیشتر از طریق تماس روزانه، با نمودهای متفاوت اطلاعات آگاه می‌شود، مجاری انتقال و دریافت آن را می‌شناسد، از حسن‌ها و عیب‌های مجاری ارائه، انتقال و کسب اطلاعات آگاه است، می‌تواند پیام‌های نامناسب را کنار بگذارد و اطلاعات را بانظمی مناسب برای بهره‌گیری از آن‌ها تجدید سازمان دهد. این سطح مهارت اطلاع‌یابی برای همه کسانی که به‌تحصیل علم می‌پردازند یا در تصمیم‌گیری‌های باارزش دخالت داررند، ضرورت دارد.

سطح متعالی

مهارت اطلاع‌یابی از حد آگاهی و بهره‌برداری از اطلاعات فراتر می‌رود. در این سطح فرد باید از طریق مشارکت فعال در تحقیقات و آموزش، نیازهای استفاده‌کنندگان نهایی اطلاعات را شناسایی کند. در فعالیت‌های مربوط به‌عرضه اطلاعات مشارکت فعال بورزد و در کشف ساز و کارهای سازماندهی و بازیابی اطلاعات نقش مؤثری برعهده گیرد.

دستیابی به‌این مهارت برای همه کسانی که حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی را پیشه خود ساخته‌اند، ضرورت دارد.^[2]

منابع

1. نویدی، فاطمه(۱۳۸۶)."‌ ‌اطلاع‌یابی‌ ‌و‌ ‌بررسی‌ ‌رفتار‌ ‌اطلاع‌یابی‌ ‌در‌ ‌محیط‌های‌ ‌جدید‌ ‌جستجو". مجله الکترونیکی نما. شماره اول. دوره هفتم. فروردین ۱۳۸۶.
2. دیانی، محمدحسین. معرف‌زاده، عبدالمجید. مبانی مرجع: فنون پرسش‌کاوی و پاسخ‌یابی از منابع کتابخانه. مشهد: آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی، ۱۳۷۰.