دودمان پادشاهی ایرانی در سیستان که از نوادگان صفاریان بودند. From Wikipedia, the free encyclopedia
«ملوک مهربانی» یا «مهربانیان» دودمانی از پادشاهان محلی سیستان بودند که بیش از سیصد سال (از ۱۲۳۶ تا ۱۵۳۷ میلادی) بر نیمروز (سیستان) حکمرانی می‌کردند. ملوک مهربانی از نسل صفاریان بودند. پایتخت ایشان زرنگ بود. زبان رسمی ایشان فارسی بوده است. این سلسله سومین سلسله اصیل از سیستان پس از سلسله‌های صفاریان و ناصری‌ها بود.[۱]
سلسله مهرابانیان ملوک مهربانی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۲۳۶ میلادی–۱۵۳۷ میلادی | |||||||||
 نقشه سلسله مهرابانیان
| |||||||||
| پایتخت | زرنگ | ||||||||
| زبان(های) رایج | فارسی (رسمی) | ||||||||
| دین(ها) | اسلام | ||||||||
| حکومت | پادشاهی | ||||||||
| امیر | |||||||||
• ۱۲۳۶–۱۲۵۵ (میلادی) | شمس الدین علی بن مسعود (نخستین) | ||||||||
• ۱۴۹۵–۱۵۳۷ (میلادی) | سلطان محمود بن نظام الدین یحیی (واپسین) | ||||||||
| تاریخ | |||||||||
• بنیان‌گذاری | ۱۲۳۶ میلادی | ||||||||
• فروپاشی | ۱۵۳۷ میلادی | ||||||||
| |||||||||
| امروز بخشی از | فهرست ایران پاکستان افغانستان | ||||||||
خاندان مهربانیان از فرمانروایان بومی نیمروز به‌شمار می‌رفتند. بنیانگذار آن ملک شمس‌الدین علی بن مسعود بن خلف مهربانی بود. درست یکسال پس از تاجگذاری ملک شمس‌الدین، امپراتوری مغول به سیستان یورش برد. ملک شمس‌الدین علی در سال ۶۳۶ قمری به قرارگاه امپراتور مغول، اوگتای‌خان رفته و برادرش امیرمبارزالدین ابوالفتح بن مسعود را به نیابت سلطنت گمارد. فرمانروایی ملک شمس‌الدین علی به دست شمس‌الدین کرت پایان یافت. پس از گشودن سیستان به دست تیمور لنگ در سال ۸۰۵ ق همکاری نزدیک مهربانیان با تیموریان در دوره تیمور و شاهرخ تیموری مایه آبادانی سیستان شد.[۲]
بیشتر آنچه در مورد سلسله مهربانی شناخته شده از دو منبع است. اولی، تاریخ سیستان، در اواسط قرن چهاردهم توسط یک زمان‌شناس ناشناس تکمیل شد و صد سال اول تاریخ این سلسله را در بر می‌گیرد. دیگری، احیاء الملوک، توسط نویسنده قرن هفدهم، مالک شاه حسین بن مالک غیاث الدین محمد نوشته شده است و کل تاریخ حکومت مهربانیان بر سیستان را در بر می‌گیرد.[۳]
مهربانیان در زمان حکومت خود بر سیستان از لقب مالک استفاده می‌کردند. یک مالک می‌توانست تاج و تخت را به ارث ببرد یا توسط اشراف و فرماندهان نظامی منصوب شود. پایتخت آنها عموماً سیستان بود. در خارج از پایتخت، مهربانیان مکرراً در تثبیت اقتدار خود بر شهرهای بیرونی استان با مشکل مواجه بودند و گهگاه مجبور می‌شدند به زور متوسل شوند تا آنها را با هم هماهنگ کنند. مالکان غالباً کنترل این شهرها را به سایر مهربانیان می‌دادند. گاهی مهربانیان توانستند نفوذ خود را فراتر از سیستان گسترش دهند، مانند زمانی که بخش‌هایی از قهستان در اواخر قرن سیزدهم فتح شد.[۴]
پس از استقرار دولت ایلخانی توسط هولاکو خان در سال ۱۲۵۶، زمانی که مالکان ایلخانان را به عنوان حاکمیت خود به رسمیت شناختند، مهربانی‌ها سیستان را تحت تسلط مغولان درآوردند. به دلیل فاصله سیستان تا پایتخت، مهربانان از خودمختاری بالایی برخوردار شدند. در این مدت آنها به‌طور متناوب با شاهان تاجیک کارتید هرات که واسال ایلخانیان نیز بودند جنگیدند و در شرق ایران جایگزین آنها شدند.[۵]
در سال (۱۲۸۹ م) دولت ماهر بن به‌طور کامل قهستان را فتح کرد و ناصرالدین محمد آن را به پسرش شمس الدین علی داد و بر آن حکومت کرد. پس از فروپاشی دولت ایلخانی در اواسط قرن چهاردهم، مهربانی‌ها نزدیک به نیم قرن مستقل بودند. این استقلال توسط تیمور پایان یافت و سیستان را در سال (۱۳۸۳ م) فتح کرد و ویرانی‌های گسترده‌ای به استان وارد کرد. از این پس، مهربانی‌ها تا سرنگونی نهایی تیموریان توسط شیبانیان در دهه اول قرن شانزدهم، دست نشاندگان تیموریان بودند. آخرین حکمران سلسله تصمیم گرفت تا اقتدار صفویان را به رسمیت بشناسد و در نهایت سیستان را به صفویان واگذار کرد و به حکومت مهربانیان بر منطقه پایان داد.
| لیث | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| علی بن لیث صفاری | عمرو لیث صفاری امیرسیستان ۲۶۵–۲۸۹ | یعقوب لیث صفاری امیرسیستان ۲۵۴–۲۶۵ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محمد بن علی بن لیث | لیث بن علی بن لیث امیرسیستان ۲۹۶–۲۹۸ | محمد | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محمد بن خلف زنده در ۲۹۹ | بانو | یعقوب بن محمد بن لیث صفاری امیرسیستان ۲۸۹–۲۹۶ | طاهر بن محمد صفاری امیرسیستان ۲۸۹–۲۹۶ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| احمد بن محمد بن خلف امیرسیستان ۳۱۱–۳۵۲ | عمرو بن یعقوب امیرسیستان ۳۰۰–۳۱۱ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| خلف بن احمد امیرسیستان ۳۵۲–۳۹۲ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ابوالفضل | طاهر مقتول ۳۹۲ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| احمد | محمد بن طاهر بن خلف حاکم سیستان ؟ –۴۷۵ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ناصر | طاهر | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بهاءالدین طاهر حاکم سیستان ۴۸۰ | ملک تاج‌الدین ابوالفضل حاکم سیستان ۴۸۰–۵۵۹ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مهربان | عزالدین | ملک شمس‌الدین محمد حاکم سیستان ۵۵۹–؟ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مسعود | ملک تاج‌الدین حاکم سیستان ؟ –۶۱۲ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ابوالفتح | شمس الدین علی بن مسعود حاکم سیستان ۶۲۶–۶۵۲ | ناصرالدین عثمان | یمین‌الدوله بهرامشاه حاکم سیستان ۶۱۲–۶۱۸ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نصیرالدین محمد بن ابوالفتح حاکم سیستان ۶۵۲–۷۲۸ | نصرت‌الدین | رکن‌الدین | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شاه علی | رکن‌الدین محمود | نصرت الدین محمد حاکم سیستان ۷۲۸–۷۳۱ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک سلطان محمود کیانی | ملک عزالدین حاکم سیستان ۷۳۳–۷۸۴ | ملک قطب‌الدین اول حاکم سیستان ۷۳۱–۷۴۷ | شاه محمد | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک قطب‌الدین دوم حاکم سیستان ۷۸۴–۷۸۵ | ملک تاج‌الدین نصر حاکم سیستان ۷۴۷–۷۵۱ | شاه علی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک قطب‌الدین سوم حاکم سیستان ۸۰۵–۸۲۲ | شاه محمد | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک شمس‌الدین علی حاکم سیستان ۸۲۴–۸۴۲ | شاه نصرالدین | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| خواهر ابوسعید گورکان | ملک نظام‌الدین یحیی حاکم سیستان ۸۴۲–۸۸۵ | شاه ابوسعید | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک سلطان محمود حاکم سیستان ۹۴۳–۹۰۰ | ملک محمد حاکم سیستان ۸۸۵–۹۰۰ | شاه ابواسحاق | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شاه حیدر | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک محمود اول حاکم سیستان ۹۸۵–۹۹۸ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک جلال‌الدین اول حاکم سیستان ۹۹۸–۱۰۲۸ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک حمزه حاکم سیستان ۱۰۲۸–۱۰۵۵ | ملک ابوالفتح | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک نصرت حاکم سیستان ۱۰۵۵–۱۰۸۵ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک فتحعلی اول حاکم سیستان ۱۱۰۳–۱۱۳۲ | ملک جعفر حاکم سیستان ۱۰۸۵–۱۱۰۳ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محمدحسین خان | ملک محمود سیستانی حاکم سیستان و تون ۱۱۳۵–۱۱۴۰ | ملک اسدالله ۱۱۳۲–؟ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| لطفعلی خان | کلبعلی خان | ملک فتحعلی دوم حاکم سیستان ؟ –۱۱۶۰ | سلیمان خان اول حاکم سیستان ۱۱۶۰–۱۱۹۶ | حسین خان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ملک ناصرالدین حاکم سیستان ۱۱۹۶–۱۲۰۸ | ملک بهرامشاه حاکم سیستان ۱۲۱۷–۱۲۵۲ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سلیمان خان دوم حاکم سیستان ۱۲۰۸–۱۲۱۷ | ملک جلال‌الدین دوم حاکم سیستان ۱۲۵۲–؟ | ملک حمزه حاکم سیستان ؟ –۱۲۶۲ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ناصرخان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| لهراسب خان | محمدعظیم خان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
