مسعود سپهر

مسعود سپهر (زادهٔ ۱۳۳۵ – درگذشتهٔ ۹ بهمن ۱۴۰۱) طراح گرافیک اهل ایران بود فعالیت حرفه‌ای او بیشتر دربرگیرندهٔ طراحی حروف برای فونت فارسی، طراحی نشانه و هویت جامع بصیر، تندیس و نشان بود. طراحی قلم یکان و آموزه، استاندارسازی علائم و نشانه‌های متروی تهران و چهار نشان تخصصی از هفت نشان ملی از جمله کارهای اوست.^{[1][2][3][4][5]}

مسعود سپهر
زادهٔ	۱۳۳۵ تهران، ایران
درگذشت	۹ بهمن ۱۴۰۱
ملیت	ایرانی
محل تحصیل	کالج چاپ لندن، انگلستان
پیشه	طراح گرافیک
سال‌های فعالیت	۱۳۵۷ تا ۱۴۰۱
شناخته‌شده برای	طراحی گرافیک
آثار برجسته	۴ نشان ملی کشوری (فرهنگ و هنر، خدمت، ایثار، مهر)

زندگی‌نامه

مسعود سپهر در سال ۱۳۳۵ در تهران متولد شد و در سال ۱۳۵۶ از کالج چاپ لندن فارغ‌التحصیل شد. او دارای مدرک لیسانس طراحی گرافیک، تایپوگرافی و برنامه‌ریزی چاپ بود.^[6] او در سال ۱۳۵۱ مدرک فوق لیسانس خود را در این رشته اخذ کرد. همچنین، دارای مدرک دکترای حرفه‌ای از وزارت فرهنگ و آموزش عالی بود و از سال ۱۳۷۲ آموزش تکمیلی را از مرکز آموزشی اپل پاریس دنبال کرد.^[7] او از جمله طراحان پیشرو و اثرگذار طراحی‌گرافیک ایران بود و از زمان تأسیس انجمن به‌طور مستمر در دوره‌های مختلف هیئت‌های مدیره و کمیته‌ها و در حوزه‌های پژوهشی انجمن فعالیت مؤثر داشت. سپهر نخستین نظام‌نامه گرافیک حرفه‌ای را به رشته تحریر درآورد. وی همچنین علاوه بر خلق آثار گرافیک در طول سال‌ها فعالیت حرفه‌ای خود، تألیف و ترجمه‌های بسیاری را نیز در حوزه تخصصی دیزاین و طراحی‌گرافیک برای علاقه‌مندان، دانشجویان و طراحان به جا گذاشت. تایپ فیس قلم «یکانم»، «آموزه» و «مُبین» و طراحی علائم راهنمایی مترو تهران را او طراحی کرده است. طراحی کارت شناسایی ملی نیز با هدایت مسعود سپهر انجام شده است.^[8][9] از فعالیت‌های تألیف و نگارش او می‌توان به ترجمه کتاب «مبادی سواد بصری» در سال ۱۳۶۸ اشاره کرد که تا به امروز به بیش از ۵۵ چاپ رسیده است. «مقالات پنتاگرام»، «شرحی بر نشانه» و «طراحی نشانه» و «تجزیه و تحلیل آثار گرافیک» برخی دیگر از کتاب‌های اوست.^[10]

تحصیلات

• مدرک کارشناسی طراحی تایپوگرافی، برنامه‌ریزی چاپ و تولید از کالج چاپ لندن (۱۳۷۵)^[11]
• دوره فناوری تایپ دیجیتال در مرکز آموزش شهر پاریسِ شرکت اپل (۱۳۷۳)
• مدرک دکترای حرفه‌ای از وزارت فرهنگ و آموزش عالی (۱۳۷۵)^[12]

کارنامه حرفه‌ای

• پروژه‌های متعدد طراحی سازمانی
• طراحی هویت بصری، نشانه‌ها و نقشه‌های متروی تهران
• طراحی بیش از ۲۰۰ نام‌نوشته، مونوگرام و نماد
• طراحی ۴ نشان ملی (فرهنگ و هنر، خدمت، ایثار و مهر)، مدال و تندیس‌های متعدد
• طراحی تایپ‌فیس‌های فارسی آموزه (به سفارش وزارت آموزش و پرورش برای استفاده در کتاب‌های درسی)، یکان (نسخه ویژه نگارش فارسی در رایانه‌های اپل) و برکت (برای تارنمای شرکت دانش‌بنیان به همین نام)
• هدایت پروژه طراحی کارت ملی

ترجمه و تألیف

• شرحی بر نشانه‌ها (نشانه‌های گرافیک در ارتباط تصویری)^[13]
• مبادی سواد بصری^[14]
• طراحی هویت بصری جامع^[15]
• تجزیه و تحلیل آثار گرافیک^[16]
• طراحی نشانه^[17]
• ترجمه مقالات پنتاگرام: گفتارهایی دربارهٔ طراحی گرافیک^[18]
• مقالات و سخنرانی‌های متعدد دربارهٔ طراحی گرافیک و تایپوگرافیک در ایران؛ مانند نگارش مقالهٔ «تا بخوانند» در نشریه نشان (مرداد ۱۳۸۶) و ایراد سخنرانی با عنوان «تایپوگرافی معاصر فارسی چالش و محدودیت‌ها» در دانشگاه هنر تهران (اردیبهشت ۱۳۸۸)

فعالیت‌ها

• طراحی صد و هشتاد علامت و نام کتبی برای مؤسسات، شرکت‌ها و محصولات
• عضو کارگروه سه نفره تدوین دروس و بازنگری واحدهای درسی رشته ارتباط تصویری، برای دانشگاه‌های کشور
• طراحی ۴ نشان کشوری (خدمت، شجاعت، فرهنگ و هنر، مهر)
• طراح گرافیک، شرکت طراحی پیتر هَچ، لندن انگلستان (۱۳۵۸–۱۳۵۷)
• عضو هیئت مؤسس و رئیس هیئت مدیره تعاونی طراحان گرافیک ایران (۱۳۷۱–۱۳۶۸)
• عضو هیئت مشاوران و داوران اولین و دومین دو سالانه گرافیک ایران (۱۳۷۸–۱۳۷۴)
• عضو هیئت مؤسس انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران (۱۳۷۵)
• مشاور هیئت مدیره، عضو هیئت مدیره و بازرس انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران (۱۳۸۵–۱۳۷۶)
• نایب رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران (۱۳۸۸–۱۳۸۵)
• مؤلف نخستین نظامنامه گرافیک حرفه‌ای^{[19][20][21][22][23]}

سوابق آموزشی

• عضویت در کارگروه سه نفره تدوین دروس و بازنگری واحدهای درسی رشته ارتباط تصویری برای دانشگاه‌های کشور
• تدریس در دانشگاه هنر (۱۳۶۹ تا ۱۳۵۷)
• تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی (۱۳۷۸ تا ۱۳۷۴)^[24]

افتخارات و جوایز

• جایزهٔ طراحی بهترین نشانه در اولین دو سالانه طراحان گرافیک ایران^[25]

درگذشت

مسعود سپهر دو هفته پس از ورود به کمای ناشی از سقوط از ارتفاع، در بامداد روز یکشنبه ۹ بهمن ماه سال ۱۴۰۱ در بیمارستان شهدای تجریش تهران درگذشت.^[26]

منابع

1. «گفت و گو با ابراهیم حقیقی دربارهٔ جایگاه زنده یاد مسعود سپهر/ بهناز شیربانی». روزنامه شرق.
2. «گرافیست‌ها به نمک و شیرینی شهرها می‌افزایند». خبرگزاری مهر.
3. «هنر آیینی یکی از عمیق‌ترین رویکردهای هنر است/انتخاب جهت دار آثار حیات هنر را به خطر می‌اندازد». خبرگزاری موج.
4. «اولین «کارت ملی» ایران را چه کسی طراحی کرد؟». فردانیوز.
5. «با مرگش همه را دور هم جمع کرد!». ایسنا.
6. «بزرگداشت مسعود سپهر در خانه هنرمندان ایران». ایرنا.
7. «سپهر شدن سخت است!». ایسنا.
8. «حادثه سقوط ازساختمان برای یک هنرمند گرافیست/مسعود سپهر به کما رفت». خبرگزاری مهر.
9. «مسعود سپهر طراح گرافیک پیشکسوت درگذشت». ایرنا.
10. «مردی که نقشه‌های راهنمای مترو تهران را طراحی کرد». همشهری آنلاین.
11. «بزرگداشت مسعود سپهر در خانه هنرمندان ایران». ایرنا.
12. «سپهر شدن سخت است!». ایسنا.
13. سپهر، مسعود (۱۳۹۳)، «شرحی بر نشانه‌ها؛ نشانه‌های گرافیک در ارتباط تصویری»، تهران: هرمس
14. دَندیس، دانیس (۱۴۰۰)، مبادی سواد بصری، ترجمهٔ سپهر، مسعود، تهران: سروش
15. سپهر، مسعود (۱۳۹۸)، طراحی هویت بصری جامع، تهران: فاطمی
16. سپهر، مسعود (۱۳۹۹)، تجزیه و تحلیل آثار گرافیک، تهران: فاطمی
17. سپهر، مسعود (۱۳۹۹)، طراحی نشانه، تهران: فاطمی
18. سپهر، مسعود (۱۳۹۰)، مقالات پنتاگرام: گفتارهایی دربارهٔ طراحی گرافیک، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (طبع و نشر)
19. «مسعود سپهر». موسسه آموزش عالی معماری وهنر پارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اوت ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۲۳.
20. «بهترین لوگوها متعلق به کدام بانک‌هاست». انصاف نیوز.
21. «حادثه سقوط ازساختمان برای یک هنرمند گرافیست/مسعود سپهر به کما رفت». خبرگزاری مهر.
22. «مسعود سپهر طراح گرافیک پیشکسوت درگذشت». ایرنا.
23. «مردی که نقشه‌های راهنمای مترو تهران را طراحی کرد». همشهری آنلاین.
24. «قدرت این نشانه‌ها را دست کم نگیرید». ایسنا.
25. «مسعود سپهر "کتاب و طراحی گرافیک" را تشریح می‌کند». ایسنا.
26. «مسعود سپهر گرافیست درگذشت». ایلنا.