مسجد حنانه

مسجد حَنّانه یا یوحنان در بین راه نجف و کوفه، سمت شمال نجف، واقع است. بر طبق نقل‌های تاریخی و به اعتقاد شیعیان، زمین این مسجد دو بار در عزای امامان شیعه ناله کرده‌است: یک بار در زمان تشییع علی بن ابی‌طالب و یک بار نیز بعد از واقعه عاشورا.

مسجد حنانه

دو واقعه در محل این مسجد

بر اساس باورهای شیعیان، دو واقعه در این مکان رخ داده‌است:

در این محل ستون (یا دیواری) قرار داشته‌است که هنگام تشییع شبانه علی از کوفه به نجف وقتی بدن وی را از کنار این مکان عبور می‌دادند، این ستون از حزن و تأسف خم شد.^[1] که بر اساس نظر شیخ طوسی ظاهراً مسجد حنّانه، در جایگاه همان ستون بنا شده‌است. در روایتی از جعفر صادق آمده‌است: «هنگامی که جنازه علی را از این‌جا عبور می‌دادند این ستون از اندوه بر درگذشت او خم شد، چنان‌که تخت ابرهه هنگام ورود عبدالمطلب بر او خم شد».^[2]

همچنین شیعیان معتقدند، به هنگام حمل سرهای کشتگان کربلا به کوفه، سر حسین را بر زمین این مسجد گذاشتند. گفته‌اند در این هنگام صدایی شبیه به ناله بچه شتری (حنانه) که مادرش را گم کرده باشد بلند شد.^{[نیازمند منبع]} نقل شده‌است که جعفر صادق هنگام سفر به کوفه و نجف، در سه مکان ایستاده و نماز گزارده‌است که یکی از آنها در این محل بود: «سر جدم حسین را در اینجا نهادند».^[3]

وجه نام‌گذاری

حنانه به معنای ناله کننده، نوحه کننده است. در وجه نامگذاری این مسجد گفته شده، به علت ناله آن ستون در زمان تشیع جنازه علی است. وجه دیگر را ناله زمین این منطقه در زمان حضور سرهای کشتگان کربلا دانسته‌اند. برخی نیز گفته‌اند نام این مسجد از «حنا»، نام دیر قدیمی مسیحیان که در این محل قرار داشته، گرفته شده‌است.^[4]

منابع

1. طوسی، الامالی، ص ۶۸۲
2. مجلسی، بحار الأنوار، ج ۹۷، ص ۴۵۵
3. طوسی، الامالی، ص ۶۸۲؛ مجلسی، بحار الأنوار، ج۹۷، ص ۴۵۴
4. زمانی، سیری در سرزمین خاطره‌ها، ص ۴۳۶