لیو شیائوبو

لیو شیائوبو (به چینی: 劉曉波)؛ (۲۸ دسامبر ۱۹۵۵ – ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۷)^[1][2] منتقد، نویسنده، فعال حقوق بشر، زندانی سیاسی و برنده جایزه صلح نوبل اهل چین بود که برای اصلاحات سیاسی و پایان حاکمیت حزب کمونیست چین تلاش می‌کرد.^[3]

لیو شیائوبو Liu Xiaobo 刘晓波
پرتره لیو شیائوبو
زادهٔ	۲۸ دسامبر ۱۹۵۵ چانگچون، جی‌لین، چین
درگذشت	۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷ (۶۱ سال) شن‌یانگ، لیائونینگ، چین
ملیت	چینی
پیشه(ها)	نویسنده ، مفسر سیاسی ، فعال حقوق بشر
همسر	لیو شیا (از ۱۹۹۶)
فرزندان	۱
جوایز	جایزه صلح نوبل ۲۰۱۰

زندگی و تحصیلات

لیو شیائوبو سال ۱۹۵۵ در شهر چانگچون واقع در شمال شرق چین متولد شد. سال ۱۹۸۸ مدرک دکترای خود را در رشته ادبیات از دانشگاه نرمال پکن دریافت کرد و پس از آن در دانشگاه کلمبیا در نیویورک به عنوان پژوهشگر مشغول به کار شد. شیائوبو با وقوع جنبش دموکراسی خواهی میدان تیان آن من به پکن بازگشت و همراه سه رهبر دیگر این جنبش یک اعتصاب غذای گروهی را در این میدان رهبری کرد.^[4]

فعالیت‌ها

لیو شیائوبو یکی از سرشناس‌ترین مخالفان دولت چین بود و در سازماندهی تظاهرات بزرگ هواداران دموکراسی در میدان تیان آنمن پکن، در سال ۱۹۸۹ که به کشتار میدان تیانانمن انجامید، نقشی اساسی داشت.^[5]

وی از جمله تدوین کنندگان «منشور ۰۸» بود. بیانیه‌ای که خواستار اصلاحات گسترده و برقراری دموکراسی و حکومت چند حزبی در چین می‌شد و در سال ۲۰۰۸ به امضای ۳۰۰ تن از روشنفکران این کشور رسید.^[6] همین فعالیت وی آخرین دوره زندان وی را در پی داشت.^[7]

زندان

شیائوبو در سال ۱۹۸۹ به خاطر فعالیت‌های میدان تیان آنمن به ۲۱ ماه زندان محکوم شد. دیگر بار در سال ۱۹۹۶ به مدت ۳ سال به اردوگاه کار اجباری فرستاده شد. وی در نهایت در دسامبر ۲۰۰۹ به خاطر نقشی که در تدوین منشور آزادی‌های سیاسی، داشت به اتهام تلاش برای تضعیف و براندازی دولت چین بازداشت و به ۱۱ سال زندان محکوم شد.^{[4][5][8][9][10]}

لیو شیائوبو همواره بر بی‌گناهی خودش تأکید داشت اما می‌گفت از کسانی که سالها او را به زندان انداختند گله‌ای ندارد.^[11]

جایزه صلح نوبل

لیو شیائوبو در ۸ اکتبر ۲۰۱۰ در حالی که در زندان به سر می‌برد، به دلیل مبارزه طولانی و غیر خشونت‌آمیز و به خاطر تلاش‌هایش در جهت ایجاد اصلاحات سیاسی مسالمت‌آمیز در چین برنده جایزه صلح نوبل شد.^[5][12] در پی این انتخاب دولت چین از کمیته انتخابی به شدت انتقاد کرد و این عمل را یک «تئاتر سیاسی» نامید^[13] و آن را «وقیحانه» توصیف کرد.^[14] علاوه بر چین، ۱۸ کشور دنیا نیز مراسم سال ۲۰۱۰ را تحریم کردند و در آن حضور نداشتند.^[15]

کمیته نوبل گفت که شیائوبو «مهمترین نماد» مبارزه در راه احیای حقوق بشر در چین است.^[14]

مقامات چینی به شیائوبو اجازه ندادند که در مراسم دریافت جایزه صلح نوبل در ۲۰۱۰ شرکت کند. در عوض مسئولان برگزاری مراسم یک صندلی خالی به جای او گذاشتند.^[14]

لیو شیائوبو این جایزه را به «شهدای» درگیری‌های میدان تیان آنمن در سال ۱۹۸۹ اهدا کرد.^[16]

انتقال به بیمارستان

شیائوبو از سال ۲۰۰۹ حدود هشت سال زندانی بود و باید سه سال دیگر در حبس می‌ماند، اما بنا به دلایل پزشکی و به سبب ابتلا به بیماری سرطان پیشرفته غیرقابل درمان، در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۷ موقتاً از زندان آزاد و به بیمارستان منتقل شد.^[17][18][19]

خانوادهٔ لیو درخواست کرده بودند تا برای درمان در یک کشور غربی به وی اجازهٔ خروج از کشور داده شود. آمریکا و آلمان نیز برای پذیرفتن و درمان او ابراز آمادگی کرده و از دولت چین خواستار اجازه خروج لیو شده بودند ولی چین این درخواست‌ها را رد کرد و. سخنگوی وزارت کشور این کشور در آخرین موضعگیری در روز ۱۲ ژوئیه این تقاضاها را دخالت در امور داخلی کشور خود دانست.^[20]

درگذشت

او چند روز پس از آزادی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۷ به علت ابتلا به سرطان کبد در بیمارستانی در شن‌یانگ در ۶۱ سالگی درگذشت.^[5][21][22]

واکنش‌ها به درگذشت

در پی درگذشت لیو شیائوبو، نهادهای مدافع حقوق و آزادی بشر و رهبران و سیاستمداران کشورهای مختلف دولت چین را به خاطر نحوه رفتار با او مورد سرزنش قرار دادند و به خصوص خودداری دولت چین را به خاطر خودداری از اجازه به لیو برای سفر درمانی به خارج مسئول دانستند. کمیته صلح نوبل و مقامات و دولت‌ها در چند کشور غربی از جمله فرانسه، بریتانیا، آلمان و آمریکا در میان کسانی بودند که نسبت به مرگ این فعال حقوق بشر واکنش نشان دادند.^[23]

• بریت رایس اندرسن رئیس کمیته نروژی نوبل، دولت چین را مسئول مرگ شیائوبو خواند و گفت: «ما از این حقیقت ناامید کننده آگاه شدیم که لیو شیائوبو را به تأسیسات مجهز منتقل نکردند تا بتواند درمان مناسب و کافی را پیش از رسیدن به این مرحله دریافت کند.»^[6][24]
• رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، روز پنجشنبه ۱۳ ژوئیه ضمن ادای تسلیت به خانواده لیو، از دولت چین خواست تا لیو شیا، همسر شیائوبو را که از سال ۲۰۱۰ در حبس خانگی به‌سر می‌برد^[6] آزاد کرده و به او اجازه خروج از کشور بدهند. تیلرسون در بیانیه منتشر شده گفت «از دولت چین می‌خواهم تا لیو شیا را از حبس خانگی آزاد کرده و همان‌طور که مطابق میلش است به او اجازه دهند چین را ترک کند.»^[24]
• سخنگوی وزارت خارجه چین، در بیانیه‌ای واکنش شخصیت‌های سیاسی و نهادهای مدافع حقوق بشر در جهان نسبت به خبر درگذشت لیو شیائوبو، فعال حقوق بشر چینی را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «چگونگی رسیدگی به موضوع لیو شیائوبو به امور داخلی چین ارتباط دارد و کشورهای خارجی در مقامی نیستند که بخواهند درباره آن اظهار نظر بی‌مورد کنند.»^[23]

پس از درگذشت لیو شیائوبو، نگرانی‌ها متوجه همسر شاعرش شد که از سال ۲۰۱۰ بدون هیچ اتهامی در حبس خانگی است و گفته می‌شود به دلیل سالها حبس خانگی و زیر نظر بودن دائم، دچار افسردگی شده و وضعیت روحی مناسبی ندارد. کمیته نروژی نوبل در بیانیه خود از وضعیت خانم اظهار نگرانی کرد و از دولت چین خواست هر چه سریعتر محدودیت‌های او را لغو کند و اگر او می‌خواهد چین را ترک کند مانعش نشود.^[11]

منابع

1. "Verdict Against Liu Xiaobo". International PEN. Archived from the original on 8 March 2012. Retrieved 11 January 2012.
2. "Liu Xiaobo: Prominent China dissident dies". BBC. 13 July 2017.
3. Biography of Liu Xiaobo. Encyclopædia Britannica. 2010.
4. «ناراضی چینی و برنده جایزه صلح نوبل پس از سال‌ها حبس بر اثر سرطان درگذشت».
5. «برنده چینی صلح نوبل درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۲ تیر ۱۳۹۶.
6. «دولت چین: لیو شیائوبو، فعال مدنی و برنده جایزه نوبل صلح درگذشت».
7. «ناراضی سیاسی چینی، برنده جایزه صلح نوبل شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۷.
8. Frances Romero, Top 10 Political Prisoners بایگانی‌شده در ۲۰۱۰-۱۰-۱۱ توسط Wayback Machine, Time, 15 November 2010.
9. Mark McDonald, An inside look at China's most famous political prisoner, The New York Times, 23 July 2012.
10. Congressional-Executive Commission on China, Political Prisoner Database:Liu Xiaobo بایگانی‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine.
11. «سازمان ملل متحد و کمیته نوبل از وضعیت همسر ناراضی چینی اظهار نگرانی کردند». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۷.
12. «لیو شیائوبو از چین برنده جایزه نوبل صلح شد». دویچه‌وله. دریافت‌شده در ۱۸ مهر ۱۳۸۹.
13. Press TV انتقاد چین از کمیته صلح نوبل بایگانی‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
14. «برنده صلح نوبل در چین به دلیل ابتلا به سرطان از زندان آزاد شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ تیر ۱۳۹۶.
15. New York Times China Moves to Block Foreign News on Nobel Prize
16. «دگراندیش چینی جایزه صلح نوبل را به 'شهدای' تیان آنمن اهدا کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۰ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۷.
17. http://www.bbc.com/persian/world-40404312
18. http://www.dw.com/fa-ir/لیو-شیائوبو-برنده-جایزه-نوبل-صلح-از-زندان-چین-آزاد-شد/a-39422458
19. "Liu Xiaobo: Jailed Chinese dissident has terminal cancer". BBC News. 26 June 2017.
20. ««لیو سیائوبو»، ناراضی چینی و برندهٔ جایزهٔ نوبل صلح، درگذشت».
21. Liu Xiaobo: China's most prominent dissident dies
22. https://www.nytimes.com/2017/07/13/world/asia/liu-xiaobo-chinese-dissident-nobel-dies-at-61.html?mcubz=1
23. «دولت چین واکنش انتقادآمیز جهانی به مرگ فعال حقوق بشر را مردود دانست». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ تیر ۱۳۹۶.
24. «لیو شیائوبو، فعال حقوق بشر و برنده صلح نوبل درگذشت».

پیشین: باراک اوباما	برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۱۰	پسین: الن جانسون سیرلیف لیما گبوی توکل کرمان