قطعنامه ۵۵۲ شورای امنیت

قطعنامه ۵۵۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ ۱ ژوئن ۱۹۸۴ یا ۱۱ خرداد ۱۳۶۳ تصویب شد، سندی بین‌المللی دربارهٔ نامه‌ای است که از سوی کشورهای عربی حوزهٔ خلیج فارس مبنی بر حملهٔ ایران به کشتی‌های باری عربستان سعودی و کویت به شورای امنیت نوشته شده بود. این قطنامه پس از حملات به کشتیرانی تجاری تصویب شد و مربوط به جلوگیری از این حملات بود.

قطعنامهٔ شمارهٔ ۵۵۲ (سازمان ملل متحد)
تاریخ	۱ ژوئن ۱۹۸۴
نوبت جلسه	۲۵۴۶
کُد	S/RES/552 (سند)
موضوع	ایران
رأی‌گیری	۱۳ موافق بدون مخالف ۲ ممتنع
نتیجه	تصویب
اعضای شورای امنیت
اعضای دائم	چین  فرانسه  بریتانیا  ایالات متحده آمریکا  اتحاد جماهیر شوروی
اعضای غیر دائم	بورکینافاسو  مصر  هند  مالت  هلند  نیکاراگوئه  پاکستان  پرو  جمهوری سوسیالیستی اوکراین شوروی  زیمبابوه

تصویب

پیشینه

در پی جنگ بین ایران و عراق، درگیری‌های نظامی در خلیج فارس شکل گرفت که به جنگ نفت‌کش‌ها مشهور شد. در این جنگ، هر دو طرف به انهدام نفت‌کش‌های یکدیگر اقدام کردند. با توجه به حمایت‌های برخی کشورهای منطقه از عراق در این جنگ، ایران علاوه بر نفت‌کش‌های عراقی، به چند نفت‌کش عرب دیگر حمله کرد. همچنین ایران تهدید کرد که در صورت ادامه نبرد نفت‌کش‌ها، تنگه هرمز را به روی همه کشتی‌ها خواهد بست.^[۱] به دنبال شکایت شورای همکاری خلیج فارس در تاریخ ۲۱ مه ۱۹۸۴ / ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۳، نسبت به نقض آزادی کشتی‌رانی از سوی نیروهای ایرانی، جلسه شورای امنیت سازمان ملل برگزار شد.^[۲]

جلسه تصویب

قطعنامه ۵۵۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ ۱ ژوئن ۱۹۸۴^[۳] یا ۱۱ خرداد ۱۳۶۳ از سوی کشورهای عربی حوزهٔ خلیج فارس مبنی بر حملهٔ ایران به کشتی‌های باری عربستان سعودی و کویت به شورای امنیت نوشته شده بود، طی جلسه ۲۵۴۶ شورای امنیت تصویب شد. به این قطعنامه ۱۳ رای موافق و ۲ رای ممتنع داده شد.^[۲] دو رای ممتنع در تصویب این قطعنامه از جانب کشورهای نیکاراگوئه و زیمبابوه بود.^[۴]

متن قطعنامه

در این قطعنامه شورا به ۸ بند اشاره کرد:^[۵]

1. از تمام کشورها می‌خواهد بنابر مقررات بین‌المللی به حق کشتی‌رانی آزاد احترام بگذارند؛
2. بر حق کشتی‌رانی آزاد در آب‌های بین‌المللی و مسیرهای دریایی برای باربری به و از تمام بنادر و سازه‌های کشورهای ساحلی و کشورهایی که طرفیتی در درگیری‌ها ندارند تأکید مجدد می‌کند؛
3. از تمام کشورها می‌خواهد که به تمامیت ارضی کشورهایی که طرف جنگ نیستند احترام بگذارند و حداکثر خویشتن‌داری را اعمال نمایند و از هر اقدامی که می‌تواند به افزایش بیشتر و گسترش درگیری کمک نماید خودداری نمایند؛
4. حملات اخیر به کشتی‌های بازرگانی که به بنادر کویت و عربستان سعودی رفت و آمد دارند را محکوم می‌کند؛
5. می‌خواهد که این حملات بدون درنگ متوقف شده و هیچ مزاحمتی برای کشتی‌هایی که به کشورهایی رفت و آمد دارند که دخالتی در درگیری‌ها ندارند ایجاد نشود؛
6. تصمیم می‌گیرد که در صورت عدم رعایت قطعنامهٔ حاضر، شورا دوباره تشکیل جلسه دهد تا دربارهٔ اقدامات مؤثر که با وخامت اوضاع متناسب باشند به بحث بنشیند تا از کشتی‌رانی آزاد در منطقه اطمینان حاصل شود؛
7. از دبیرکل درخواست می‌کند از پیشرفت اجرای قطعنامهٔ حاضر گزارش دهد؛
8. تصمیم می‌گیرد تا موضوع را در دستور کار خود نگاه دارد.

واکنش‌ها

ایران

اگرچه قطعنامه ۵۵۲ ایران را به دلیل حمله به کشتی‌ها محکوم می‌کرد، عراق نیز از قبل تعداد نامشخصی را مورد حمله قرار داده بود که منجر به ادعای عدم بیطرفی قطعنامه توسط ایران شد.^[۶] همچنین مقامات ایران، به‌خاطر عدم اشاره به عراق به خاطر آغازگر بحران و همین‌طور یکی از ادامه‌دهندگان حمله به نفت‌کش‌ها محکوم کردند.^[۷] در نامه رسمی ایران به دبیرکل سازمان ملل، از نتیجه این قطعنامه که برگشت آرامش به کشتی‌رانی در خلیج فارس بود، استقبال شده بود.^[۸]

دیگران

در روزهای پس از تصویب این قطعنامه، دو فروند اف-۱۵ عربستان سعودی، دو فروند اف-۴ فانتوم ایرانی را بر فراز حریم هوایی عربستان سعودی سرنگون کردند.^[۹]

جستارهای وابسته

• قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت
• قطعنامه ۵۸۸ شورای امنیت
• قطعنامه ۵۸۲ شورای امنیت
• قطعنامه ۵۴۰ شورای امنیت
• قطعنامه ۵۲۲ شورای امنیت
• قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت
• قطعنامه ۴۷۹ شورای امنیت
• فهرست قطعنامه‌های شورای امنیت ۵۰۱ تا ۶۰۰ (۱۹۸۲ – ۱۹۸۷)

پانویس

1. «قطعنامه‌های شورای امنیت در حمایت از جنایت صدام - تسنیم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
2. «بازخوانی مسئولیت بین‌المللی رژیم بعث عراق در جنگ تحمیلی علیه ایران» (PDF). hds.sndu.ac.ir.
3. "نشست‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد" (به انگلیسی). SECURITY COUNCIL RESOLUTIONS.
4. متن اصلی http://unscr.com/files/1984/00552.pdf. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
5. «قطعنامه ۵۵۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد - ویکی‌نبشته». fa.wikisource.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
6. Ramazani, Rouhollah K. (1986). Revolutionary Iran: challenge and response in the Middle East. Johns Hopkins University Press. p. 106. ISBN 978-0-8018-3377-9.
7. «قطعنامه‌های شورای امنیت دربارهٔ جنگ ایران و عراق در یک نگاه-مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی». psri.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
8. «مروری بر 12 قطعنامه سازمان ملل در خصوص جنگ تحمیلی عراق علیه ایران». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۰۷-۰۹-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
9. Hume, Cameron R. (1994). The United Nations, Iran, and Iraq: how peacemaking changed. Indiana University Press. p. 74. ISBN 978-0-253-32874-8.