فعل ناگُذر[1] یا فعل لازم فعلی است که به مفعول نیازی نداشته باشد و برای کامل شدن معنی جمله‌ای که در آن قرار گرفته فقط نیاز به نهاد باشد. مانند آمدن (پرویز [نهاد] آمد [فعل]). برعکس فعل‌های ناگذرا، فعل‌های گذرا (متعدی) برای کامل شدن معنی، به مفعول نیاز دارند. مانند: آوردن (پرویز [نهاد] گل [مفعول] را [نشانه مفعولی] آورد [فعل و مفعول] فعل‌های لازم به مفعول، متمم یا مسند نیاز ندارند. کاربرد این نقش‌ها با فعل ناگذرا اشتباه است.[2] فعل‌های ناگذرا بیشتر به فعل‌هایی گفته شده‌اند که نشان‌دهندهٔ عملی باشند که طی آن نوعی تغییر در وضعیت و خصوصیات فاعل به وجود می‌آورد. به‌طور مثال نشستن و برخاستن که تغییر وضعیت او را نشان می‌دهد.
نمونه فعل‌های ناگذرا: رفت، مرد، آمد، نشست، برخاست، خوابید، دوید و چرخید.
فعل از لحاظ ساخت در ادبیات فارسی دارای چهار گونه دیگر نیز هست.
فعل ناگذرای یک‌شخصه
فعل ناگذرای یک‌شخصه مفعول پذیر نیست و بیشتر به صورت سوم شخص بکار می‌رود و بجای شناسه یکی از ضمایر متصل (پی‌بست‌های) ـَم، ـَت، ـَش، ـِمان، ـِتان، ـِشان، شخص فعل را نشان می‌دهد که به آخر اسم قبل از فعل اضافه می‌شود.
نمونه: خوشم آمد.
به فعل ناگذرای یک‌شخصه، فعل مرکب پی‌بستی هم می‌گویند.
جستارهای وابسته
منابع
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
