آهنگساز و موسیقی‌دان ایرانی (۱۳۱۱–۱۳۸۸) From Wikipedia, the free encyclopedia
فرامرز پایور، (زادهٔ ۲۱ بهمن ۱۳۱۱ در تهران – درگذشتهٔ ۱۸ آذر ۱۳۸۸ در تهران) موسیقی‌دان ایرانی، ردیف‌دان، آهنگساز، مدرس و نوازنده سنتور و محقق موسیقی ایرانی بود. وی چهره ماندگار و یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های موسیقی ایرانی است.[2]
| فرامرز پایور | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات پس‌زمینه | |
| زاده | ۲۱ بهمن ۱۳۱۱ تهران، ایران |
| درگذشته | ۱۸ آذر ۱۳۸۸ (۷۶ سال) تهران، ایران |
| ژانر | موسیقی سنتی ایرانی |
| ساز(ها) | سنتور |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۷۸–۱۳۳۳ |
| همکاری‌های مرتبط | سرپرست گروه اساتید موسیقی ایران و گروه پایور و (گروه همدلان اهواز) |
| استاد(ها) | ابوالحسن صبا عبداله دوامی موسی معروفی نورعلی‌خان برومند امانوئل ملیک اصلانیان |
| شاگرد(ان) | محمدرضا شجریان، سعید ثابت[1] |
فرامرز پایور در ۲۱ بهمن ۱۳۱۱ در تهران به دنیا آمد. پدرش علی پایور، هنرمند نقاش و استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران و پدربزرگش مصورالدوله، نقاش چیره‌دست دوره قاجار بود که با نواختن ویولن، سنتور و سه‌تار آشنایی داشت.[3] پایور، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دبستان عسجدی و دبیرستان دارالفنون تهران به پایان رساند. او در سال ۱۳۳۱ وارد خدمت نظام شد و یک سال بعد به استخدام وزارت دارایی درآمد.[4]
وی در ۱۷ سالگی، آموزش موسیقی را نزد «ابوالحسن صبا» آغاز کرد در مدت شش سال ردیف موسیقی را فراگرفت.[4] هنگامی که فرامرز پایور برای فراگیری سنتور به کلاس درس «ابوالحسن صبا» در خیابان ظهیرالاسلام رفت، سه سال از درگذشت آخرین بازماندهٔ سنتورنوازان افسانه‌ای از نسل پیشین، «حبیب سماعی» می‌گذشت. ابوالحسن صبا که خود در دوره نوجوانی، سنتورنوازی را نزد «علی اکبرخان شاهی» و با تکنیکی گوناگون با روش خاندان سماعی فراگرفته بود، پس از مدتی نشست و برخاست با «حبیب سماعی»، روش سنتورنوازی او را برتر از استاد پیشین خود یافت؛ بنابراین با کوشش فراوان پاره‌ای از بداهه‌نوازی‌های وی را نت‌نویسی کرد. سپس «ابوالحسن صبا» کوشش کرد تا با آموزش روش درست سنتورنوازی به‌شماری از شاگردانش، از برافتادن روش سنتورنوازی نزدیک به آیین‌های هنری و زیباشناسی موسیقی دستگاهی ایران جلوگیری کند. در همین دوران، فرامرز پایور، یکی از برجسته‌ترین شاگردان «صبا» شد و تا سال ۱۳۳۶ که «ابوالحسن صبا» درگذشت، از آموزش‌های وی بهره برد.
پس از درگذشت ابوالحسن صبا، پایور نزد استادانی چون عبداله دوامی، موسی معروفی و نورعلی‌خان برومند به فراگیری ردیف درویش‌خان و ردیف میرزا عبدالله پرداخت.[4]
فرامرز پایور از سال ۱۳۳۳، کار خود را در وزارت فرهنگ و هنر آن زمان و از سال ۱۳۳۷ آموزش سنتور را در هنرستان عالی موسیقی ملی آغاز کرد. او اولین سنتورنوازی بود که روی سنتور، نواسازی می‌کرد و تخصص او، تنها در پی بداهه‌نوازی نبود. به بیان دیگر، نخستین آهنگ‌سازی بود که ساز تخصصی او، سنتور بود.[5]
او سپس هارمونی و کمپوزیسیون را در کلاس «امانوئل ملیک اصلانیان» آموخت. در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیلات کلاسیک خود، از طرف وزارت فرهنگ و هنر به انگلستان فرستاده شد. از دانشگاه کمبریج در زبان و ادبیات انگلیسی دانشنامه گرفت[4] و در تمام این سال‌ها تلاش فراوانی در جهت معرفی موسیقی ایرانی و سنتور به محافل دانشگاهی انگلستان انجام داد که برنامه‌های دلپذیری از آن سال‌ها در آرشیو رادیو بی‌بی‌سی وجود دارد.[5] در این سال‌ها، برای شناساندن موسیقی اصیل ایرانی، از طرف دانشگاه لندن و دانشگاه کمبریج از او خواسته شد تا کنفرانس‌هایی در این زمینه همراه با ساز خود ترتیب دهد. همه این کنفرانس‌ها با موفقیت انجام شد و از سوی این دانشگاه‌ها به دریافت جوایزی نائل گردید.[3]
بازگشت پایور از انگلستان، همزمان با آغاز برگزاری جشن‌های هنر شیراز بود. او همه ساله با گروه اساتید و گروه نوازندگان فرهنگ و هنر، نمونه‌های ارزنده‌ای از آثار بزرگان موسیقی ملی و نیز آثار خود را در این جشن‌ها اجرا می‌نمود.[4] پایور در سال ۱۳۴۷ از وزارت دارایی به وزارت آموزش و پرورش (سازمان مبارزه با بی‌سوادی) منتقل و در سال ۱۳۵۵ بازنشسته شد.[4]
«محمدرضا شجریان» در سال ۱۳۵۰ با فرامرز پایور آشنا شد و یادگیری سنتور و ردیف‌های آوازی را با او دنبال کرد.
فرامرز پایور، در سال ۱۳۷۸[6] دچار سکتهٔ مغزی[7] شد و از آن زمان تا زمان مرگ نتوانست فعالیت هنری خود را ادامه دهد. با این حال، در این سال‌ها، برخی آثار قدیمی وی با تنظیم مهرداد دلنوازی و خوانندگی سالار عقیلی و با تأیید او تهیه و اجرا شدند.[8] پایور سرانجام ۱۸ آذر ۱۳۸۸ در بیمارستان شهید باهنر منظریه تهران به علت ایست قلبی و مشکل تنفسی درگذشت.[9]
چکیده آثار فرامرز پایور در زمینه موسیقی به شرح زیر است:[5]
کوشش‌های فرامرز پایور، پلی بود بین میراث ابوالحسن صبا و مرتضی محجوبی و جریانی که جوانان موسیقی‌دان و تحصیل‌کرده در دانشکده هنرهای زیبا از اوایل دهه ۱۳۵۰ به راه انداختند و الگوی موسیقی ایرانی امروزی شدند. در فاصله زمانی بین این دو، یعنی حدود پانزده سال، هیچ‌کس جز فرامرز پایور، کار جدی و پی‌گیر در زمینهٔ موسیقی اصیل انجام نمی‌داد.[5]
وی در اجراهای گروهی خود با شماری از نخبگان موسیقی ایرانی مانند: جلیل شهناز و هوشنگ ظریف (تار)، رحمت‌الله بدیعی و علی اصغر بهاری (کمانچه)، حسن ناهید و محمد موسوی (نی)، حسین تهرانی و محمد اسماعیلی (تنبک) همکاری کرده است. در دههٔ ۱۳۶۰ به همراهی جلیل شهناز، علی اصغر بهاری، محمد اسماعیلی و محمد موسوی، برای بار دیگر «گروه اساتید موسیقی ایران» را سازمان داد و سرپرستی، آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را در آن به دوش گرفت. این گروه، آثار ماندگاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری اجرا کردند.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
