فدائیان، فداییون یا فدایی‌ها اصطلاحی است برای اشاره به گروهی از مردم که اعضای آن‌ها حاضر هستند، برای آرمان‌ها و هدف‌هایشان، جان خود را فدا کنند.
 | این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
واژه فدایی در فارسی (فرهنگ معین) به این صورت معنی می‌شود: «کسی که جان خود را برای کسی یا هدفی بدهد».[۱] همچنین در فرهنگ واژگان مترادف و متضاد فارسی، «فدایی» به صورت «جان‌نثار، قربانی و فدوی»[۲] نیز معنی شده‌است. فدائیان جمع کلمه فدایی، به معنای " قربانی" در زبان عربی است.
حسن صباح ، بنیانگذار حکومت نزاریه اسماعیلیان در ایران و سوریه،که با سُنّی های سلجوقی می جنگیدند؛ برای نخستین بار این واژه را منسوب حشاشیون کرد. [نیازمند منبع]
در قرن نوزدهم، ارمنی‌ها سازمان‌های چریکی ارمنی و گروه‌های مسلح عثمانی (غرب ارمنستان کنونی) را که علیه نسل‌کشی ارمنی‌ها مبارزه کردند، فدایی خطاب می‌کردند. در اوایل دهه ۱۹۹۰، زمانی که جمهورری آذربایجان بر سر ناگورنو قره‌باغ مباحثه می‌کرد، در جنگ قره باغ ارمنی‌ها اصطلاح فدائیان را برای یگان‌های عملیاتی غیرمعمولی بکار می‌بردند. این اصطلاح امروزه برای داوطلبان ارمنی استفاده می‌شود و می‌توان آن را در ادبیات و شعرهای انقلابی ارمنستان یافت.
در طول دهه ۱۹۴۰، یک گروه از شهروندان داوطلب شدند، برای حفظ منطقه‌ای از سرزمین مصر در نزدیکی کانال سوئز، علیه انگلیسی‌ها مبارزه کنند. انگلستان پایگاه‌های نظامی خود را اطراف کانال سوئز بنا کرده بود، و از آن‌ها محافظت می‌کرد. بسیاری از مصری‌ها آن را تهدیدی برای حاکمیت کشورشان می‌دانستند. زمانی که دولت مصر هیچ واکنشی نشان نداد، رهبران مردمی مصر گروه‌هایی از فدائیان را تشکیل دادند که آموزش دیده بودند هر انگلیسی یا پایگاهی را در خاک مصر دیدند نابود کنند.[نیازمند منبع]
افرادی با همین نام، در شهر اسمره در طول ۱۵ الی ۲۰ سال علیه اتیوپی مبارزه می‌کردند. آن‌ها به صورت مخفیانه کسانی که علیه استقلال اریتره فعالیت می‌کردند را نابود می‌کردند. [نیازمند منبع][چه زمانی؟]
در تاریخ معاصر ایران دو گروه سیاسی با ایدئولوژی و مشی کاملاً متفاوت خود را با نام فدائیان نامیده‌اند؛ فدائیان اسلام به عنوان یکی از اولین سازمان‌های بنیادگرای اسلامی در جهان اسلام بودند. این سازمان در سال ۱۹۴۶ توسط نواب صفوی تأسیس شد.
گروه دیگر سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران است که در سال ۱۳۴۹ با ایدئولوژی مارکسیستی تأسیس شد و بعد از انقلاب ۱۳۵۷ دچار انشعاب شد و کروه‌های مختلفی با نام فدایی، مانند سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)، سازمان فدائیان (اقلیت)، اتحاد فداییان کمونیست، چریک‌های فدایی خلق ایران و ... از درون آن پدید آمد.
در ابتدای سال ۱۹۹۵، عراق یک گروه شبه نظامی وفادار به صدام و حزب بعث، به نام فدائیان صدام تأسیس کرد.
فدائیان فلسطینی گروهی از مردمان ملی‌گرا و جنگجو هستند که تلاش می‌کنند در خطوط نظامی اسرائیل نفوذ کنند[۳] اعضای این گروه‌ها در نوار غزه، کرانه باختری و یا در همسایگی لبنان و سوریه زندگی می‌کنند. پس از عملیات پیکان سیاه اسرائیل در سال ۱۹۵۵، فدائیان فلسطینی به ارتش واحد مصر پیوستند.[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰] در طول این زمان (۱۹۴۸ تا ۱۹۸۰) این کلمه به صورت بین‌المللی، بارها در رسانه‌های عربی، برای (مترادف) جنگجویان بزرگ استفاده شد. در زبان عبری اسرائیلی این اصطلاح (פַדַאיוּן fada'iun)، مفهوم منفی دارد و برای تروریسم به کار می‌رود.[۳] از اواسط دهه ۱۹۶۰ و افزایش گروه‌های سازمان‌یافته نظامی مثل سازمان آزادی‌بخش فلسطین، کاربرد این واژه کاهش یافت؛ البته در زمینه‌های تاریخی هنوز موجود است.
در تاریخ ترکیه، اصطلاح فدایلر (Fedailer) برای نیروهای غیرعادی، معروف به قوای ملّیه (Kuva-yi Miliye) در زمان امپراتوری عثمانی یا دوران تک حزبی ترکیه استفاده می‌شد. [نیازمند منبع]
- در رمان دعا برای برای اسسین، شخصیت اصلی، قبلاً یک فدائی بوده‌است.
- کتاب الموت نوشته ولادیمیر بارتول؛ کتابی دربارهٔ حسن صباح، فدائیان، حشاشین و حوریان باغ بهشتی الموت.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
