شیوه تولید (اقتصاد مارکسی)

در نظریه مارکسیستی ماده‌باوری تاریخی، یک شیوه تولید (به انگلیسی:Mode of production به آلمانی: Produktionsweise، «راه و روش تولید») ترکیبی خاص از موارد زیر است:

• نیروهای تولیدی: این نیروها شامل نیروی کار انسانی و ابزار تولید (ابزار، ماشین آلات، ساختمان‌های کارخانه، زیرساخت‌ها، دانش فنی، مواد خام، گیاهان، حیوانات، زمین قابل بهره‌برداری) است.
• روابط اجتماعی و فنی تولید: این روابط شامل روابط مالکیت، قدرت و کنترل (قانون حقوقی) حاکم بر وسایل تولید جامعه، انجمن‌های کار تعاونی، روابط بین مردم و اشیاء کار آنها و روابط بین طبقات اجتماعی است.

مارکس باور داشت که توانایی تولیدی و مشارکت یک فرد در روابط اجتماعی دو ویژگی اساسی بازتولید اجتماعی است و شیوهٔ خاص آن روابط اجتماعی در شیوهٔ تولید سرمایه‌داری ذاتاً در تضاد با رشد تدریجی قابلیت‌های تولیدی انسان‌ها است.^[1] یک مفهوم پیشرو و تاریخی تر، شیوه امرار معاش (mode of subsistence) آدام اسمیت بود که پیشرفت انواع جامعه را بر اساس چگونگی تأمین نیازهای مادی شهروندان یک جامعه ترسیم می‌کرد.^[2]

جستارهای وابسته

• تقسیم کار
• نظام اقتصادی
• ابزار تولید
• روابط تولید
• شیوه تولید سوسیالیستی
• نظام اجتماعی

منابع

1. Marx, Grundrisse. (English Translation)
2. New Voices on Adam Smith, by Leonidas Montes, Eric Schliesser. Routledge, March 2006. P 295.

برای مطالعه بیشتر

• Perry Anderson, Passages from Antiquity to Feudalism.
• Perry Anderson, Lineages of the Absolutist State.
• G.E.M. De Ste Croix, The Class Struggle in the Ancient Greek World: From the Archaic Age to the Arab Conquests.
• Chris Harman, A People's History of the World.
• Barry Hindess & Paul Q. Hirst, Pre-capitalist modes of production. London: Routledge, 1975.
• Lawrence Krader, The Asiatic Mode of Production; Sources, Development and Critique in the Writings of Karl Marx.
• Ernest Mandel, Marxist Economic Theory.
• Ellen Meiksins Wood, The Origin of Capitalism: A Longer View.
• George Novack, Understanding History: Marxist Essays.
• Fritjof Tichelman, The Social Evolution of Indonesia: The Asiatic Mode of Production and its Legacy.
• W.M.J. van Binsbergen & P.L. Geschiere, ed. , Old Modes of Production and Capitalist Encroachment.
• Charles Woolfson, The Labour Theory of Culture.
• Harold Wolpe, ed. The articulation of modes of production.
• Michael Perelman, Steal This Idea: Intellectual Property Rights and the Corporate Confiscation of Creativity.