در باب زندگی قیصرها

در باب زندگی سزارها (به لاتین: De Vita Caesarum) یا زندگی دوازده سزار، یک مجموعه کتاب تاریخ‌نگاری اثر گایوس سوئتونیوس (۱۲۶–۶۹ بعد از میلاد) است. این کتاب در برگیرنده زندگی‌نامه گایوس ژولیوس سزار (۴۴–۱۰۱پیش از میلاد)، دیکتاتور جمهوری روم، و یازده امپراتور نخست روم است که از آگوستوس ـ نوهٔ خواهر و فرزندخواندهٔ سزار و اولین امپراتور روم ـ شروع می‌شود و با قتل یازدهمین امپراتور یعنی دومیتیانوس در ۱۸ سپتامبر ۹۶ میلادی به پایان می‌رسد و بدینگونه بازه زمانی حدوداً دو سده‌ای را در بر می‌گیرد.

در باب زندگی قیصرها

دست‌نوشته‌ای از کتاب در سال ۱۴۷۷
نویسنده	سوئتونیوس
عنوان اصلی	De Vita Caesarum
کشور	امپراتوری روم
زبان	لاتین
ژانر	زندگی‌نامه
تاریخ انتشار	۱۲۱ میلادی
شمار کتاب‌ها	۸

منابعی که این کتاب به آن‌ها ارجاع داده‌است همانا مکتوبات موجود در آرشیو دولتی‌اند، آرشیوی که سوئتونیوس بر حسب مناصب خود بدانان دسترسی داشت: ابتدا به عنوان دبیر آکادمی‌ها^{[یادداشت ۱]} در زمان ترایانوس و سپس به عنوان دبیر کتابخانه‌ها^{[یادداشت ۲]} و در نهایت به عنوان منشی مراسلات^{[یادداشت ۳]} در زمان هادریانوس. این کتاب‌ را احد علیقلیان به فارسی ترجمه و انتشارات‌های نی و کتاب سده آن را چاپ کرده‌اند.

ساختار کتاب

این سری کتاب‌ها در زمان امپراتور هادریانوس نگاشته شدند، و به گایوس سپتیکیوس کلاروس^{[یادداشت ۴]} که یک فرمانده پرتورین^{[یادداشت ۵]} بود، تقدیم کرد و شامل بخش‌های زیر است:

• کتاب اول: ژولیوس سزار^{[یادداشت ۶]}
• کتاب دوم: آگوستوس^{[یادداشت ۷]}
• کتاب سوم: تیبریوس
• کتاب چهارم: کالیگولا
• کتاب پنجم: کلودیوس
• کتاب ششم: نرون
• کتاب هفتم: گالبا، اتو، ویتلیوس
• کتاب هشتم: وسپاسیانوس، تیتوس، دومیتیانوس (موسوم به دودمان فلاویان)

در تشریح هر امپراتور، سوئتونیوس از خط مشی خاصی پیروی کرده که ـ به‌رغم تغییراتش بر حسب مقتضیات مؤلف ـ در مجموع یکی و یکسان باقی‌می‌مانَد: توصیف اصل و نسب خانوادگی هر امپراتور، منصب او پیش از رسیدنش به قدرت، زندگی عمومی و اقداماتش در روم، زندگی خصوصی، خصایص فیزیکی، و روزهای پایانی پیش از مرگش.

به عنوان عضو دربار امپراتوری، سوئتونیوس از بایگانی‌های امپراتوری برای یافتن شواهد عینی و غیر آن، مراسلات، فرامین سنا، صورت‌جلسات سنا، آثار از میان رفتهٔ آسینیوس پولیو و آئولوس کرموتیوس کوردوس^{[یادداشت ۸]} و نیز اثری به نام اقدامات خداوندگار آگوستوس^{[یادداشت ۹]} بهره‌گرفت. بدین‌ترتیب سوئتونیوس به منابعی دست اول دسترسی داشت، و حتّی از منابع غیررسمی نیز بهره‌گرفت، همچون نوشته‌های پروپاگاندایی و افتراآمیز و حتّی شواهد لفظی.

با وجود آنکه سوئتونیوس هرگز یک سناتور نبوده‌است جانب سنا را، که ضدیت‌های بسیاری با امپراتورهای اولیه داشت، می‌گرفت. با وجود این، اثر او نقش مهمی دارد: برای نمونه، منبعی اساسی برای زندگی کالیگولا و نیز دیگر جنبه‌هایی است که منابع دیگر همچون تیتوس لیویوس یا تاسیتوس فاقد آن هستند.

اثر او به عنوان نمونه‌ای (مدلی) برای زندگی‌نامه‌های سلطنتیِ نگاشته شده در سده دوم از سوی ماریوس ماکسیموس^{[یادداشت ۱۰]} نیز به‌کار رفت؛ هر چند کتاب ماکسیموس از دست رفته ولی خود یکی از منابع اساسی برای کتاب معروف بعدی یعنی تاریخ آگوستی^{[یادداشت ۱۱]} بود، کتابی که نوعی ادامهٔ کتاب سوئتونیوس است و در آن در باب امپراتورهای رومی سده‌های دوم و سوم (از هادریانوس تا نومریانوس) سخن رفته‌است. حتّی در سده نُهم نیز اینهارد^{[یادداشت ۱۲]} در نگارش کتاب خود با عنوان «زندگی شارلمانی»^{[یادداشت ۱۳]} سوئتونیوس را الگوی خود قرار داد.

رونویسی از آن

بر طبق گزارش جان لیدیایی،^{[یادداشت ۱۴]} در سده ششم میلادی نسخه‌هایی از در باب زندگی قیصرها حتّی با همان مقدمه کاملی که برای گایوس سپتیکیوس کلاروس نوشته شده بود و با شروع از بخش زندگی سزار، رواج داشتند.^[۱] سه سده بعد، هنگامی‌که لوپوس، سرپرست صومعهای در فرانسه، دانست که در صومعهٔ قدیس بونیفاچو^{[یادداشت ۱۵]} در فولدا واقع در آلمان یک نسخه از زندگی قیصرها وجود دارد، خواستار آن شد که یک کپی رونویسی شده از آن برای وی ارسال شود. تاریخ‌نگاران بر این باورند که نسخهٔ رونویسی شده در حدود ۸۸۴ برای لوپوس فرستاده شد و بعداً به‌همراه نمونه اصیلی که در فولدا نگه‌داری می‌شد، از بین رفت؛ تمامی کپی‌های بعدیِ این اثر از همین نسخهٔ رونویسی شده نشأت گرفته‌اند.

جستارهای وابسته

• سوئتونیوس
• ژولیوس سزار
• آگوستوس
• زبان لاتین
• امپراتوری روم

یادداشت‌ها

1. به لاتین Procurator a studiis
2. به لاتین Procurator a bibliothecis
3. به لاتین Procurator ab epistulis
4. به لاتین Gaius Septicius Clarus
5. به لاتین Praefectus Praetorio یا Praefectus Praetorii
6. ابتدای این کتاب که محتملاً مشتمل‌بر تقدیم آن به گایوس کلاروس بوده، معیوب شده‌است
7. از همه گسترده‌تر است و دارای حدود ۱۰۰ قسمت
8. به لاتین Aulus Cremutius Cordus
9. به لاتین Res Gestae Divi Augusti
10. به لاتین Marius Maximus
11. به لاتین Historia Augusta
12. به انگلیسی Einhard یا Einhart یا Eginhard
13. به لاتین Vita Caroli Magni
14. به انگلیسی John the Lydian، وی یک نویسنده بیزانسی در عهد ژوستینیانوس بود.
15. به ایتالیایی San Bonifacio

پانوشت‌ها

1. Lanciotti, Settimio (۱۹۸۲). (Prefazione a Vite dei Cesari, edizione BUR (Biblioteca Universale Rizzoli. Milano. ص. ۲۳.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Vite dei Cesari». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ایتالیایی، بازبینی‌شده در ۶ فوریهٔ ۲۰۲۱.