خسروملک

ابوالمظفر خسروملک بن خسروشاه واپسین سلطان غزنوی در میان سال‌های ۵۵۵–۵۸۲ هجری قمری/۱۱۶۰–۱۱۸۶ میلادی) بود. مرکز حکومت او شهر لاهور در پنجاب بود. وی را با لقب‌های تاج‌الدین والدوله، سراج‌الدوله و ظهیرالدین والدوله نیز خوانده‌اند. خسروملک را پادشاهی زیرک و حلیم و در عین حال عیاش و سُست مزاج خوانده‌اند.

در زمان خسروشاه پدر خسروملک، غزها بر غزنی تاخته و به حکومت غزنویان در آن سامان پایان دادند. چیرگی غزها بر غزنین ۱۲ تا ۱۵ سال به‌درازا انجامید تا آن‌که سرانجام سلطان غوری غیاث‌الدین محمد بن سام در ۵۶۹ هجری قمری آنان را بیرون‌راند.

ربع قرن از سلطنت خسروملک تنها بر شمال خاوری هندوستان بود. او به تبع پدرانش به غزا با هندوان پرداخت و قلمرو حکومتش را تا کشمیر گستراند. در این زمان غوریان که آهنگ حمله به هندوستان را داشتند بقایای غزنویان را سد راه خود می‌دیدند، پس یک رشته تازش‌ها را به قلمرو آنان آغاز کردند. در ۵۷۵ هجری قمری پیشاور به دست غوریان افتاد. سرانجام با اتحاد غوریان با راجهٔ جامو سرانجام لاهور به دست غوریان افتاد و خسروملک را با پسرش بهرام‌شاه به بند کشیدند و به غور فرستادند. خسروملک در اسارت درگذشت. بدین‌سان پس از دو سده به فرمانروایی دودمان غزنوی پایان داده‌شد.