خارکوف

خارکوف (خارکُف) (به روسی: Ха́рьков) یا خارکیف (خارکیو) (به اوکراینی: Харків) دومین شهر بزرگ اوکراین است. خارکوف در شرق اوکراین واقع شده‌است.

خارکوف (خارکیف) Харків
شهر
Ха́рьков
پرچم مهر نشان
جایگاه در نقشهٔ اوکراین
کشور	اوکراین
استان	خارکف
زیرمجموعه	۹ ناحیه
تأسیس	۱۶۵۵–۵۶
حکومت
• شهردار	Ihor Terekhov
مساحت
• شهر	۳۵۰ کیلومتر مربع (۱۴۰ مایل مربع)
ارتفاع	۱۵۲ متر (۴۹۹ فوت)
جمعیت  (۲۰۱۲)
• شهر	۱۴۳۰۸۸۵ کاهش
• کلان‌شهری	۱۷۳۲۴۰۰
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی ۲+ (EET)
• تابستانی (DST)	یوتی‌سی ۳+ (EEST)
کد پستی	۶۱۰۰۱—۶۱۴۹۹
پیش‌شماره تلفن	(۳۸۰)+
پلاک خودرو	ХА, ۲۱ (old)
وبگاه	www.city.kharkov.ua/en

نام

این شهر در زبان روسی Ха́рьков و در زبان اوکراینی Харків نام برده می‌شود. در زبان فارسی برای اشاره به این شهر از نام‌های خارکوف، خارکُف، خارکیف و خارکیو استفاده می‌شود.

در منابع قدیمی فارسی عمدتاً از معادل روسی خارکوف^{[1][2][3][4][5][6][7][8][9]} و خارکُف^{[10][11][12][13][14][15][16][17]} برای اشاره به این شهر استفاده شده‌است.

پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی و استقلال اوکراین در سال ۱۹۹۱، معادل اوکراینی خارکیو در منابع جغرافیایی مکتوب فارسی از جمله کتاب‌ها و اطلس‌های مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی^[18] و انتشارات ایرانشناسی^[19] در کنار معادل روسی خارکوف و خارکُف رایج گردید.

اکثر خبرگزاری‌های فارسی‌زبان بخصوص در جریان حمله ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین از نام خارکیف استفاده می‌کنند.^{[20][21] [22][23] [24][25]} این در حالی است که بخش فارسی خبرگزاری روسی اسپوتنیک^[26] از خارکف استفاده کرده‌است.

تاریخچه

خارکوف در دهه ۱۶۵۰ میلادی پایه‌گذاری شد و از سال ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۴ پایتخت جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین بود.^{[نیازمند منبع]} در جریان جنگ جهانی دوم، شهر خارکوف روز ۲۵ اکتبر سال ۱۹۴۱ به تصرف نیروهای آلمانی درآمد.^[27]

جغرافیا

شهر خارکوف در شمال شرقی اوکراین قرار دارد و مرکز استان خارکف است.

اقتصاد

خارکف را باید مهمترین شهر صنعتی اوکراین از لحاظ ساخت ماشین‌های صنعتی، حمل و نقل و کشاورزی و دیگر ادوات دانست.

در اوایل قرن نوزدهم صنعت خارکف توسعه پیدا کرد و با احداث راه‌آهن در سال ۱۸۶۹، خارکف به‌سرعت محل تقاطع خط‌های راه‌آهن امپراطوری روسیه شد. در اواخر آن قرن خارکف به یکی از بزرگترین مراکز اقتصادی، صنعتی و علمی روسیه تبدیل گردید.

جمعیت

سال	جمعیت
۱۶۶۰[28]	۱٬۰۰۰
۱۷۸۸[29]	۱۰٬۷۴۲
۱۸۵۰[30]	۴۱٬۸۶۱
۱۸۶۱[30]	۵۰٬۳۰۱
۱۹۰۱[30]	۱۹۸٬۲۷۳
۱۹۱۶[31]	۳۵۲٬۳۰۰
۱۹۱۷[32]	۳۸۲٬۰۰۰
۱۹۲۰[31]	۲۸۵٬۰۰۰
۱۹۲۶[31]	۴۱۷٬۰۰۰
۱۹۳۹[33]	۸۳۳٬۰۰۰
۱۹۴۱[31]	۹۰۲٬۳۱۲
۱۹۴۱[34]	۱٬۴۰۰٬۰۰۰
۱۹۴۱[31][35]	۴۵۶٬۶۳۹
۱۹۴۳[36]	۱۷۰٬۰۰۰
۱۹۵۹[30]	۹۳۰٬۰۰۰
۱۹۶۲[30]	۱٬۰۰۰٬۰۰۰
۱۹۷۶[30]	۱٬۳۸۴٬۰۰۰
۱۹۸۲[29]	۱٬۵۰۰٬۰۰۰
۱۹۸۹	۱٬۵۹۳٬۹۷۰
۱۹۹۹	۱٬۵۱۰٬۲۰۰
۲۰۰۱[37]	۱٬۴۷۰٬۹۰۰

بنا بر سرشماری سال ۱۹۸۹ در شوروی، جمعیت شهر ۱٬۵۹۳٬۹۷۰ نفر بود.^[38] در سال ۱۹۹۱، جمعیت آن به ۱٬۵۱۰٬۲۰۰ نفر کاهش یافت که ۱٬۴۹۴٬۲۰۰ نفر به صورت دائمی در آن ساکن بودند. خارکوف پس از کی‌یف، بزرگترین شهر اوکراین است.^[39]

ساختار قومی خارکوف در سرشماری سال ۱۹۸۹ شامل ۵۰٫۳۸٪ اوکراینی ،۴۳٫۶۳٪ روس ،۳٪ یهودی ،۰٫۷۵٪ بلاروسی و بقیه ۲٫۲۴٪ (افزون بر ۲۵ اقلیت) بودند. در سرشماری ۱۹۵۹ شوروی اوکراینی‌ها ۴۸٫۴٪، روس‌ها ۴۰٫۴٪، یهودی‌ها ۸٫۷٪ و دیگر ملیت‌ها ۲٫۵٪ بودند.^[40]

اماکن

خارکوف دارای ۶ سالن تئاتر، ۵ موزه، ۸۰ کتابخانه و حدود ۶۰ مؤسسه علمی و پژوهشی و ۳۰ دانشگاه می‌باشد.

دانشگاه خارکف یکی از اولین دانشگاه‌های امپراتوری روسیه است که در سال ۱۸۰۵ تأسیس شد.

سه کلیسای پکروسکی، بلاگووشنسکی و اوسپنسکی که در مرکز شهر خارکف واقع هستند از قدیمی‌ترین کلیساهای این شهر به‌شمار می‌روند.

میدان مرکزی شهر خارکف، بزرگترین میدان در کل اوکراین بوده و یکی از عظیم‌ترین میدان‌های اروپا به‌شمار می‌رود.

مترو

متروی خارکوف در سال ۱۹۷۵ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۳ خط و ۳۰ ایستگاه می‌باشد.

شهرهای خواهرخوانده

• بلگورود - روسیه
• بولونیا - ایتالیا
• سینسینتی - ایالات متحده آمریکا
• کاوناس - لیتوانی
• لیل - فرانسه
• نیژنی نووگورود - روسیه
• نورنبرگ - آلمان
• پوزنان - لهستان
• سن‌پترزبورگ - روسیه
• تیانجین - چین
• جینان - چین
• کوتائیسی - گرجستان
• وارنا - بلغارستان
• ریشون لتسیون - اسرائیل
• برنو - جمهوری چک
• دوگاپیلس - لتونی

نگارخانه

سراسرنمایی از منطقهٔ مرکزی خارکوف

• معماری بناها در مرکز شهر خارکوف
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

پانویس

1. بختیاری، اطلس جامع گیتاشناسی ۸۶–۸۵، ۱۴، ۲۴، ۴۴، ۵۱، ۵۴، ۶۳، ۸۲.
2. بختیاری، اطلس کامل گیتاشناسی: سیاسی، طبیعی، اقتصادی، ۱۳.
3. بختیاری، نقشه سیاسی جهان و پرچم کشورها.
4. واحد پژوهش و تألیف مؤسسه گیتاشناسی، راهنمای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و جمهوریهای بالتیک، ۱۸۷، ۱۸۸، ۲۰۵، ۲۰۷، ۲۱۴، ۲۱۵، ۲۱۷، ۲۱۸.
5. بختیاری، اطلس جامع جغرافیایی ایران و جهان، ۷۲.
6. گروهی از نویسندگان، سفرنامه‌های خطی فارسی‏، ۴:‎ ۱۶۵، ۱۶۶، ۵۷۹.
7. فراهانی و بهبودی، روزشمار تاریخ معاصر ایران، ۴:‎ ۱۵۴.
8. سپهر، ایران در جنگ بزرگ ۱۹۱۸–۱۹۱۴، ۴۵۹.
9. مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۸۷۵.
10. بختیاری، اطلس کامل گیتاشناسی: سیاسی، طبیعی، اقتصادی، ۳۲، ۳۴، ۴۱، ۴۵، ۴۸، ۵۰.
11. بختیاری، اطلس جامع جغرافیایی ایران و جهان، ۷۸.
12. ظهیرالدوله، سفرنامه ظهیرالدوله‏، ۱۳۱، ۱۳۲، ۳۹۵.
13. مستوفی، شرح زندگانی من‏، ۲:‎ ۹۱.
14. آل احمد، جزیره خارک در یتیم خلیج فارس‏، ۳۴.
15. مینورسکی، تاریخ شروان و دربند‏، ۲۴۲.
16. آل احمد، سفر فرنگ‏، ۲۱۴.
17. مظفرالدین‌شاه، سفرنامه مبارک شاهنشاهی، ۵۷، ۷۱، ۷۲، ۷۸.
18. واحد پژوهش و تألیف مؤسسه گیتاشناسی، راهنمای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و جمهوریهای بالتیک، ۱۸۸، ۲۰۵، ۲۰۷، ۲۱۷.
19. بختیاری، اطلس جامع جغرافیایی ایران و جهان، ۵۷، ۷۱، ۷۲، ۷۸.
20. «هفتمین روز حمله روسیه به اوکراین/ کنترل کامل خرسون در دست روسیه و فرود چتربازان روس در خارکیف». ایسنا. ۱۱ اسفند ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
21. «سه مجسمه دوران شوروی سابق در خارکیف اوکراین پایین آورده شدند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۲ فروردین ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
22. «اوکرایین: نیروهای روسیه وارد شهر خارکیف شدند». بخش فارسی دویچه وله. ۲ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
23. «ساکنان خارکیف اوکراین در مرز با روسیه برای بدترین سناریو آماده می‌شوند». یورونیوز فارسی. ۲۳ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
24. «گاز صدها خانه مسکونی در خارکیف در اوکراین قطع شد». صدا و سیما. ۸ اسفند ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
25. «مجسمه لنین در خارکیف اوکراین پائین کشیده شد». بخش فارسی صدای آمریکا. ۷ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
26. «حمله سامانه‌های موشکی پرتاب چندگانه به حومه شهر خارکف اوکراین + ویدئو». اسپوتنیک. ۲۴ فوریه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۲.
27. Glantz 2001, p. 157.
28. Л. И. Мачулин. Mysteries of the underground Kharkov. — Х. : 2005. ISBN 966-8768-00-0 (روسی)
29. Kharkov: Architecture, monuments, renovations: Travel guide. Ed. А. Лейбфрейд, В. Реусов, А. Тиц. — Х. : Прапор, 1987(روسی)
30. Н. Т. Дьяченко. Streets and squares of Kharkov. – X. : Прапор, 1977(روسی)
31. А. В. Скоробогатов. Kharkov in times of German occupation (1941–1943). – X. : Прапор, 2006. شابک ‎۹۶۶−۷۸۸۰−۷۹−۶(اوکراینی)
32. Oleksandr Leibfreid, Yu. Poliakova. Kharkov. From fortress to capital. – Х. : Фолио, 2004(روسی)
33. State archives of Kharkov Oblast. Ф. Р-2982, оп. 2, file 16, pp 53–54
34. Colonel Н. И. Рудницкий. Военкоматы Харькова в предвоенные и военные годы.(روسی)
35. In reference to the German census of December 1941; without children and teenagers no older 16 years of age; numerous city-dwellers evaded the registration(روسی)
36. Mykyta Khruschev. Report to ЦК ВКП(б) of August 30, 1943. History: without "white spots". Kharkiv izvestia, No. 100–101, August 23, 2008, page 6(روسی)
37. Ukrainian Census (2001)
38. "Kharkiv today". Our Kharkіv (به روسی). Archived from the original on 22 August 2006. Retrieved May 4, 2007.
39. "Results / General results of the census / Number of cities". 2001 Ukrainian Census. Archived from the original on 9 January 2006. Retrieved August 28, 2006.
40. Історія міста Харкова ХХ століття, Харків 2004, р. 456

منابع

• آل احمد، جلال (۱۳۷۶). سفر فرنگ‏. تهران: سیامک‏.
• آل احمد، جلال (۱۳۸۶). جزیره خارک در یتیم خلیج فارس. تهران: مجید.
• بختیاری، سعید (۱۳۸۵). اطلس جامع گیتاشناسی ۸۶–۸۵. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. ص. ۹۶. شابک ۹۶۴۳۴۲۲۰۰۳.
• بختیاری، سعید (۱۳۷۸). اطلس کامل گیتاشناسی: سیاسی، طبیعی، اقتصادی. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. ص. ۹۶. شابک ۹۶۴۶۲۴۱۲۷۱.
• بختیاری، سعید (۱۳۹۱). نقشه سیاسی جهان و پرچم کشورها. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. ص. ۱. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۴۲۲۷۹۰.
• بختیاری، امیرحسین (۱۳۹۸). اطلس جامع جغرافیایی ایران و جهان. تهران: انتشارات ایرانشناسی. ص. ۱۲۸. شابک ۹۷۸۶۰۰۸۳۵۱۱۷۷.
• سپهر، احمدعلی (۱۳۳۶). ایران در جنگ بزرگ ۱۹۱۸–۱۹۱۴. تهران: بی‌نا.
• ظهیرالدوله، علی بن محمد ناصر (۱۳۷۱). سفرنامه ظهیرالدوله‏. تهران: مستوفی‏.
• گروهی از نویسندگان‏ (۱۳۸۸). سفرنامه‌های خطی فارسی‏. تهران: نشر اختران‏.
• مستوفی، عبدالله (۱۳۸۴). شرح زندگانی من‏. تهران: زوار.
• مصاحب، غلامحسین (۱۳۸۰). دایرةالمعارف فارسی. تهران: امیرکبیر. شابک ۹۶۴۳۰۳۰۴۴X.
• مظفرالدین‌شاه (۲۰۰۹). سفرنامه مبارک شاهنشاهی. Princeton: Princeton University. ص. ۶۶، ۶۷.
• مینورسکی، فئودوروویچ‏ (۱۳۷۵). تاریخ شروان و دربند. ترجمهٔ محسن خادم. تهران: بنیاد دائره المعارف اسلامی‏.
• واحد پژوهش و تألیف مؤسسه گیتاشناسی (۱۳۷۸). راهنمای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و جمهوریهای بالتیک. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. ص. ۳۵۲. شابک ۹۶۴۶۲۴۱۲۳۹.
• فراهانی، حسن؛ بهبودی، هدایت‌الله (۱۳۸۵). روزشمار تاریخ معاصر ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Kharkiv». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۸ مارس ۲۰۱۱.

پیوند به بیرون