خادم الحرمین الشریفین لفظی تاریخی و لقبی احترام‌آمیز، به معنای محافظ یا کلیددار دو مسجد از مقدس‌ترین مساجد اسلامی، مسجدالحرام در مکه و مسجدالنّبی در مدینه است. پادشاهان آل سعود، به صورت رسمی و در مکاتبات اداری با این لقب خطاب می‌شوند.
این لفظ، اولین بار توسط سلاطین ایوبیان سلاطین مملوک مصر و سلاطین عثمانی به‌کار رفت. این لفظ امروزه توسط شاهان کنونی سعودی احیا شده‌است.[۱]
امروزه این لفظ بیش از همه یادآور پادشاه عربستان سعودی در نقش محافظ دو مسجد مقدس، یعنی مسجدالحرام در مکه و مسجدالنّبی در مدینه است. این نقش به‌طور سنتی از آنِ خلیفه بوده‌است.
ملک فهد بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه عربستان سعودی، در سال ۱۹۸۶ برای اولین بار این لقب را اختیار کرد. او لفظ «والاحضرت» (صاحب الجلالة المعظم) را با «خادم الحرمین الشریفین» جایگزین کرد. پس از وفات او در سال ۲۰۰۵، این لقب را نخستین بار به ترتیب ملک عبدالله، پادشاه پیشین عربستان سعودی، در ۵ اوت ۲۰۰۵ و شاه کنونی عربستان سعودی، ملک سلمان، در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۵ برای خودشان به‌کار بردند.
Remove ads
فهرست خادمان حرمین در طول تاریخ
| نام | طول عمر | شروع سلطنت | پایان سلطنت | یادداشت | دودمان | تصویر |
|---|---|---|---|---|---|---|
سلطان صلاح‌الدین یوسف
| ۵۵ سال | ۱۱۷۴ | ۴ مارس ۱۱۹۳ | نخستین سلطان سوریه و مصر از خاندان ایوبی و فاتح بیت‌المقدس که توسط صلیبیان تسخیر شده بود. | ایوبیان کرد |  |
سلطان عمادالدین عثمان
| ۲۷ سال | ۴ مارس ۱۱۹۳ | ۲۹ نوامبر ۱۱۹۸ | جانشین سلطان صلاح‌الدین در مصر | ایوبیان | |
سلطان ناصرالدین محمد یکم
| ۲۷ سال | ۲۹ نوامبر ۱۱۹۸ | فوریه ۱۲۰۰ | سومین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان سیف‌الدین احمد یکم
| ۷۳ سال | فوریه ۱۲۰۰ | ۳۱ اوت ۱۲۱۸ | چهارمین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان ناصرالدین محمد دوم
| ۶۰ سال | ۳۱ اوت ۱۲۱۸ | ۶ مارس ۱۲۳۸ | پنجمین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان سیف‌الدین احمد دوم
| ۲۷ سال | ۶ مارس ۱۲۳۸ | ۹ فوریه ۱۲۴۰ | ششمین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان نجم‌الدین ایوب
| ۴۴ سال | ۹ فوریه ۱۲۴۰ | ۲۹ نوامبر ۱۲۴۹ | هفتمین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان غیاث‌الدین توران‌شاه
| ۱ سال | ۲۹ نوامبر ۱۲۴۹ | ۲ مه ۱۲۵۰ | هشتمین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
شجر الدر
| ۳۴ سال | ۲ مه ۱۲۵۰ | ژوئیه ۱۲۵۰ | نهمین سلطان (سلطانه) ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان عزالدین ایبک
| ۶۰ سال | بار اول: ژوئیه ۱۲۵۰ بار دوم: ۱۲۵۴ | بار اول: ژوئیه ۱۲۵۰ (۵ روز) بار دوم: ۱۲۵۷ | نخستین سلطان ممالیک بحری مصر | ممالیک بحری | |
سلطان معزالدین موسی
| ۱۰ سال | ژوئیه ۱۲۵۰ | ۱۲۵۴ | آخرین سلطان ایوبی مصر | ایوبیان | |
سلطان نورالدین علی بن ایبک
| ۱۷ سال | ۱۲۵۷ | نوامبر ۱۲۵۹ | دومین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان سیف‌الدین قُطُز
| ۵۷ سال | نوامبر ۱۲۵۹ | ۲۴ اکتبر ۱۲۶۰ | سومین سلطان مملوکی مصر از خاندان خوارزمشاهیان | خوارزمشاهیان (به نسب) ممالیک بحری (پادشاه مملوکی) |  |
سلطان رکن‌الدین بَیْبَرْس یکم
| ۵۴ سال | ۲۴ اکتبر ۱۲۶۰ | ۱ ژوئیه ۱۲۷۷ | چهارمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان ناصرالدین محمد یکم
| ۲۰ سال | ۳ ژوئیه ۱۲۷۷ | اوت ۱۲۷۹ | پنجمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان بدرالدین سُلامِش
| ۱۹ سال | اوت ۱۲۷۹ | نوامبر ۱۲۷۹ | ششمین سلطان ممالیک بحری | ممالیک بحری | |
سلطان سیف‌الدین قَلاوون
| ۶۸ سال | نوامبر ۱۲۷۹ | ۱۰ نوامبر ۱۲۹۰ | هفتمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان صلاح‌الدین خلیل
| ۲۶ سال | ۱۲ نوامبر ۱۲۹۰ | ۱۴ دسامبر ۱۲۹۳ | هشتمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان ناصرالدین محمد دوم
| ۵۷ سال | بار اول: دسامبر ۱۲۹۳ بار دوم: ۱۶ ژانویه ۱۲۹۹ بار سوم: ۵ مارس ۱۳۱۰ | بار اول: دسامبر ۱۲۹۴ بار دوم: مارس ۱۳۰۹ بار سوم: ۷ ژوئن ۱۳۴۱ | نهمین / دوازدهمین / چهاردهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان زین‌الدین کِتْبُغا
| دسامبر ۱۲۹۴ | ۷ دسامبر ۱۲۹۶ | دهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  | |
سلطان حسام‌الدین لاجین
| ۷ دسامبر ۱۲۹۶ | ۱۶ ژانویه ۱۲۹۹ | یازدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  | |
سلطان رکن‌الدین بَیْبَرْس دوم
| آوریل ۱۳۰۹ | ۵ مارس ۱۳۱۰ | سیزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | ||
سلطان سیف‌الدین ابوبکر
| ۲۰ سال | ۷ ژوئن ۱۳۴۱ | ۵ اوت ۱۳۴۱ | پانزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان علاءالدین کوچک
| ۹ سال | ۵ اوت ۱۳۴۱ | ۲۱ ژانویه ۱۳۴۲ | شانزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان شهاب‌الدین احمد
| ۲۶ سال | ۲۱ ژانویه ۱۳۴۲ | ۲۷ ژوئن ۱۳۴۲ | هفدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان عمادالدین اسماعیل
| ۲۰ سال | ۲۷ ژوئن ۱۳۴۲ | اوت ۱۳۴۵ | هجدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | |
سلطان سیف‌الدین شعبان
| اوت ۱۳۴۵ | ۲۱ سپتامبر ۱۳۴۶ | نوزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | ||
سلطان سیف‌الدین حاجی
| ۱۶ سال | سپتامبر ۱۳۴۶ | دسامبر ۱۳۴۷ | بیستمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان بدرالدین حسن
| ۲۷ سال | بار اول: دسامبر ۱۳۴۷ بار دوم: اکتبر ۱۳۵۴ | بار اول: اوت ۱۳۵۱ بار دوم: ۱۷ مارس ۱۳۶۱ | بیست و یکمین / بیست و سومین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان صلاح‌الدین صالح
| ۲۳ سال | دسامبر ۱۳۵۱ | اکتبر ۱۳۵۴ | بیست و دومین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان صلاح‌الدین محمد
| ۵۳ سال | ۱۷ مارس ۱۳۶۱ | ۲۹ مه ۱۳۶۳ | بیست و چهارمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | .jpg) |
سلطان زین‌الدین شعبان
| ۲۳ سال | ۲۹ مه ۱۳۶۳ | ۱۵ مارس ۱۳۷۷ | بیست و پنجمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان علاءالدین علی
| ۱۲ سال | ۱۵ مارس ۱۳۷۷ | مه ۱۳۸۱ | بیست و ششمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری | .jpg){kind=small} |
سلطان صلاح‌الدین حاجی
| ۴۰ سال | ۱۳۸۲ | ۱۳۸۹ (با برقوق) | آخرین سلطان مملوکی مصر | ممالیک بحری |  |
سلطان سیف‌الدین بَرقوق
| ۶۳ سال | ۱۳۸۲ | بار اول: ۱۳۸۹ (با الصالح) بار دوم: ۱۳۹۹ (نخستین سلطان ممالیک برجی) | نخستین سلطان ممالیک برجی مصر | ممالیک برجی |  |
سلطان زین‌الدین فرج
| ۲۵ سال | بار اول: ۱۳۹۹ بار دوم: ۱۴۰۵ | بار اول: ۱۴۰۵ بار دوم: ۱۴۱۲ | دومین / چهارمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی |  |
سلطان عزالدین عبدالعزیز
| ۱۴۰۵ | ۱۴۰۵ | سومین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
سلطان شیخ محمودی
| ۵۲ سال | ۱۸ ژوئن ۱۴۱۲ | ۱۳ ژانویه ۱۴۲۱ | پنجمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی |  |
سلطان احمد محمودی
| ۱۱ سال | ۱۳ ژانویه ۱۴۲۱ | ۱۴۲۱ | ششمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان سیف‌الدین طَطَر
| ۱۴۲۱ | ۳۰ نوامبر ۱۴۲۱ | هفتمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
ملک ناصرالدین محمد
| ۱۱ سال | ۳۰ نوامبر ۱۴۲۱ | ۱۴۲۲ | هشتمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
ملک سیف‌الدین بَرْسْبای
| ۶۹ سال | ۱۴۲۲ | ۷ ژوئن ۱۴۳۸ | نهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی |  |
سلطان جمال‌الدین یوسف
| ۷ ژوئن ۱۴۳۸ | ۷ سپتامبر ۱۴۳۸ | دهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
سلطان سیف‌الدین جَقْمَق
| ۸۰ سال | ۷ سپتامبر ۱۴۳۸ | ۱ فوریه ۱۴۵۳ | یازدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان فخرالدین عثمان
| ۱۸ سال | ۱ فوریه ۱۴۵۳ | ۱۹ مارس ۱۴۵۳ | دوازدهمین مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان سیف‌الدین اینال
| ۸۰ سال | ۱۹ مارس ۱۴۵۳ | ۲۵ فوریه ۱۴۶۱ | سیزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان شهاب‌الدین احمد
| ۳۸ سال | ۲۵ فوریه ۱۴۶۱ | ۲۸ ژوئن ۱۴۶۱ | چهاردهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان سیف‌الدین خوش‌قدم
| ۶۵ سال | ۲۸ ژوئن ۱۴۶۱ | ۷ دسامبر ۱۴۶۷ | پانزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان سیف‌الدین بِلْبای
| ۶۸ سال | ۹ اکتبر ۱۴۶۷ | ۷ دسامبر ۱۴۶۷ | شانزدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان تِمُربُغا
| ۷ دسامبر ۱۴۶۷ | مه ۱۴۶۸ | هفدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
سلطان سیف‌الدین قایْتْبای
| ۸۴ سال | مه ۱۴۶۸ | ۷ اوت ۱۴۹۶ | هجدهمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی |  |
سلطان ناصرالدین محمد
| ۱۶ سال | بار اول: ۷ اوت ۱۴۹۶ بار دوم: ۱۴۹۷ | بار اول: ۱۴۹۷ بار دوم: ۲۹ دسامبر ۱۴۹۸ | نوزدهمین / بیست و یکمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | |
سلطان قانصوه یکم
| ۱۴۹۷ | ۱۴۹۷ (۳ روز) | بیستمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
سلطان قانصوه دوم
| ۲۹ دسامبر ۱۴۹۸ | ژوئیه ۱۵۰۰ | بیست و دومین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی |  | |
سلطان جان بلاط
| ژوئیه ۱۵۰۰ | ۱۵۰۱ | بیست و سومین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
سلطان طومان‌بای اول
| ۱۵۰۱ | ۱۵۰۱ | بیست و چهارمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | ||
سلطان قانصوه سوم
| ۷۵ سال | ۱۹ آوریل ۱۵۰۱ | ۱۴ اوت ۱۵۱۶ | بیست و پنجمین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی |  |
سلطان طومان‌بای دوم
| ۴۳ سال | ۱۴ اوت ۱۵۱۶ | ۱۴ آوریل ۱۵۱۷ | آخرین سلطان مملوکی مصر | ممالیک برجی | .jpg) |
سلطان سلیم یکم
| ۴۹ سال | ۲۴ آوریل ۱۵۱۲ | ۲۲ سپتامبر ۱۵۲۰ | نهمین سلطان عثمانی | امپراتوری عثمانی |  |
Remove ads
جستارهای وابسته
منابع
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads