دولت مستقل

دولت مستقل (به انگلیسی: Sovereign state) در حقوق بین‌الملل نوعی دولت می‌باشد که در یک سرزمین مشخص دارای حاکمیت داخلی و خارجی، حکومت مرکزی، جمعیت پایدار و همچنین مستقل از دیگر حاکمیت‌ها و قدرت‌ها باشد و بتواند با دیگر دولت‌ها رابطه برقرار کند.^[1][2] حاکمیت یک دولت می‌تواند در یک کشور باشد، یا اینکه مانند پادشاهی بریتانیا، متشکل از چندین کشور باشد. حاکمیت دولت صاحب عنوان قانونی برای دارای‌های آن کشور است. به‌طور معمول این دولت به عنوان دولتی شناخته می‌شود که به هیچ دولتی وابسته نیست، یا تحت کنترل هیچ قدرتی با دولت دیگری قرار ندارد.^[3] البته به صورت انتزاعی، حاکمیت دولت می‌تواند بدون به رسمیت شناخته شدن توسط دیگر حاکمیت‌های دولت اعلام وجود کند ولی هنگام بستن قراردادها یا برقراری رابطه با دیگر کشورها ممکن است دچار مشکل شود.^[4]

تاریخچه

در اواخر قرن نوزدهم، تمامی ساکنان زمین در قسمت‌هایی مختلف با مرزهای مشخص که توسط کشورهای گوناگون تعیین شده بود پخش شده بودند. پیش از آن مناطقی از زمین یا خالی از سکنه بودند یا صاحبی نداشتند یا اینکه افراد کوچ‌نشین در آنجا ساکن بودند و خوب این افراد توانایی تشکیل یک کشور را نداشتند. با این حال، هنوز هم نقاطی زیادی از زمین قابل سکونت توسط انسان نیستند، برای نمونه جنگل‌های آمازون که در بیشتر مناطق آن کسی زندگی نمی‌کند یا اینکه در آن بومیان یا افرادی که هنوز با محیط خارج رابطه‌ای نداشتند زندگی می‌کنند. هم‌چنین کشورهایی هستند که هنوز کنترل دفاکتو (بالفعل) بر سرزمین خود را ندارند. نمونه آن سومالی می‌باشد.^[5][6]

در حال حاضر جامعهٔ جهانی از بیش از ۲۰۰ حاکمیت دولت، که بیشتر آن‌ها عضو سازمان ملل متحد می‌باشند، تشکیل شده است. این حاکمیت‌ها طبق نظریه‌های روابط بین‌الملل، سیستمی را ایجاد می‌کنند که در آن تصمیمات یک حاکمیت با در نظر گرفتن وضعیت دیگر حاکمیت‌ها اتخاذ می‌شود. از این رو، حاکمیت‌هایی که در یک سیستم بین‌المللی جای می‌گیرند، با بحران‌های داخلی و خارجی روبه‌رو می‌شوند. در دهه‌های اخیر تصوری در مورد جامعهٔ جهانی ایجاد شده است و بازمی‌گردد به دولت‌هایی که قوانین، پروسه یا سازمان‌هایی را برای پیش بردن روابط خود ایجاد کرده‌اند. بدین ترتیب پایه‌های اصلی برای قوانین بین‌المللی، دیپلماسی، رژیم‌های رسمی و سازمان‌های وابسته به آن‌ها به وجود آمد.

تعریف حاکمیت

حاکمیت (به انگلیسی Sovereignty) کلمه‌ای بوده است که از آن بسیار سوءاستفاده شده است.^[7] تا قرن ۱۹، مفهوم نژادپرستانهٔ استاندارد تمدن برای تقسیم انسان‌ها به دو گروه متمدن و فاقد تمدن و جامعهٔ هدفمند استفاده می‌شد. در آن زمان، حاکمیت مستقل یا وجود نداشت یا اینکه در مکانی پایین‌تر نسبت با مردم و کشورهای متمدن قرار داشت.^[8] لاسا اوپن‌هایم گفت: «مفهوم معنایی بحث برانگیزتر از حاکمیت تاکنون وجود نداشته است؛ و این امر مسلم است، که این مفهوم از زمان ورود به دانش سیاست تاکنون در همه جا با دید یکسان مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد.»^[9] از نظر اووت قاضی دیوان عالی استرالیا «حاکمیت نه یک سؤال در مورد یک پدیده است، نه یک سؤال قانونی، در واقع سؤالی است که اصلاً مطرح نمی‌شود.»^[10]

حاکمیت با تعریف اصول خودمختاری و ممنوعیت به کار بردن زور یا تهدید، همان‌طور که در قوانین جدرن بین‌المللی جوس کوگانز تأکید شده است، مفهوم جدیدی پیدا کرده است. منشور سازمان ملل متحد، اعلامیه‌ای دربارهٔ حقوق و وظایف کشورهای عضو و منشور سازمان‌های منطقه‌ای بین‌المللی این موضوع را بیان می‌کنند، که تمامی کشورها دارای حقوق برابر و مسئولیت‌هایی هستند، که به این اصل که آن‌ها به عنوان فرد در قوانین بین‌المللی تعریف شده‌اند، بازمی‌گردد.^[11][12] حق یک ملت برای تعیین وضعیت سیاسی و حاکمیت دائم با در نظر گرفتن مرزهای مشخص کشور به صورت گسترده مورد پذیرش است.^[13][14][15]

تفاوت ملت و دولت

در متون گوناگون نام‌های کشور، ملت و دولت به صورت هم‌معنی استفاده می‌شوند، ولی این صحیح نیست و آن‌ها در بعضی اوقات دارای تفاوت‌هایی هستند.^[16]

• ملت نشان‌گر مردمی است که دارای فرهنگ، مبدأ و تاریخ مشترک می‌باشند. با این حال، صفت ملی و بین‌المللی به صورت مکرر برای اشاره به مسائل مربوط به کشورهای مستقل، برای نمونه سرمایه ملی، قانون بین‌المللی استفاده می‌شود.
• دولت اشاره به مجموعه از نهادها می‌باشد که حاکمیت بر یک سرزمین و ساکنان آن را بر عهده دارند.

به رسمیت شناختن

مقالهٔ اصلی: به رسمیت شناختن دیپلماتیک

به رسمیت شناختن دولت (state) نشان‌دهنده تصمیم یک حاکمیت دولت(Sovereign state)، برای در نظر گرفتن یک سرزمین دیگر به عنوان حاکمیت دولت است.^[17] به رسمیت شناختن می‌تواند به صورت ضمنی یا رسمی با تبعات گوناگون صورت گیرد. این موضوع ربطی به برقراری روابط دیپلماتیک ندارد.

هیچ تعریفی از حاکمیت مستقل میان تمامی اعضای جامعهٔ جهانی مورد قبول نیست. در عمل، دلایل این امر بیشتر سیاسی هستند تا قانونی.^[18] ال.سی. گرین با استناد به رسمیت شناختن دولت‌های متولد نشده لهستانی و چک در جنگ جهانی اول، توضیح می‌دهد «به رسمیت شناختن استقلال یک موضوع اختیاری است، برای هر کشوری این امکان وجود دارد که سرزمینی را به عنوان حاکمیت دولت بشناسد و این موضوع هیچ ارتباطی با وجود دولت یا حکومت در آن سرزمین ندارد.»^[19]

در قوانین بین‌المللی تئوری‌های متفاوتی از اینکه چه دولت‌هایی را می‌توان به عنوان حاکمیت دولت در نظر گرفت وجود دارد.^[20]

پانویس

1. نژندی منش, هیبت‌الله; حسینی آزاد, سیدعلی; احسن‌نژاد, مسعود (2012-11-21). "حاکمیت دولت‌ها و اسناد بین‌المللی حقوق بشر: تأثیر یا تأثـُّر". دوفصلنامهٔ بین‌المللی حقوق‌بشر. 7 (2): 27–50. ISSN 2423-6489.
2. Shaw, Malcolm Natෟhan (2003). International law. Cambridge University Press. p. 178. Article 1 of the معاهده مونته ویدئو on Rights and Duties of States, 1933 lays down the most widely accepted formulation of the criteria of statehood in international law. It note that the state as an international person should possess the following qualifications: '(a) a permanent population; (b) a defined territory; (c) government; and (d) capacity to enter into relations with other states'
   Jasentuliyana, Nandasiri, ed. (1995). Perspectives on international law. Kluwer Law International. p. 20. So far as States are concerned, the traditional definitions provided for in the Montevideo Convention remain generally accepted.
3. Wheaton, Henry (1836). Elements of international law: with a sketch of the history of the science. Carey, Lea & Blanchard. p. 51. A sovereign state is generally defined to be any nation or people, whatever may be the form of its internal constitution, which governs itself independently of foreign powers.
   "sovereign", The American Heritage Dictionary of the English Language (4th ed.), Houghton Mifflin Company, 2004, retrieved 21 February 2010, adj. 1. Self-governing; independent: a sovereign state.
   "sovereign", The New Oxford American Dictionary (2nd ed.), Oxford: Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-517077-6, adjective … [attrib.] (of a nation or state) fully independent and determining its own affairs: a sovereign, democratic republic.
4. See the following:

   • Wheaton, Henry (1836). Elements of international law: with a sketch of the history of the science. Carey, Lea & Blanchard. p. 51. A sovereign state is generally defined to be any nation or people, whatever may be the form of its internal constitution, which governs itself independently of foreign powers.
   • "sovereign", The American Heritage Dictionary of the English Language (4th ed.), Houghton Mifflin Company, 2004, archived from the original on 7 October 2015, retrieved 21 February 2010, adj. 1. Self-governing; independent: a sovereign state.
   • "sovereign", The New Oxford American Dictionary (2nd ed.), Oxford: Oxford University Press, 2005, ISBN 978-0-19-517077-1, adjective … [attrib.] (of a nation or state) fully independent and determining its own affairs.
   • Pellet, Alain (1992). "The Opinions of the Badinter Arbitration Committee A Second Breath for the Self-Determination of Peoples". European Journal of International Law. 3 (1): 178–185. doi:10.1093/oxfordjournals.ejil.a035802. The Committee considers [...] that the state is commonly defined as a community which consists of a territory and a population subject to an organized political authority; that such a state is characterized by sovereignty; [...]
5. "Countries Not in the United Nations 2024". World Population by Country 2024 (Live). June 26, 1945. Retrieved March 2, 2024.
6. Talmon, Stefan (2001). "Recognition and its Variants". Recognition of Governments in International Law. pp. 44–112. doi:10.1093/acprof:oso/9780199248391.003.0003. ISBN 978-0-19-924839-1.
7. See "Sovereignty: organized hypocrisy, Stephen D. Krasner, Princeton University Press, 1999, ISBN 0-691-00711-X
8. «Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review | Law Reviews | Loyola Marymount University and Loyola Law School». digitalcommons.lmu.edu. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۲۲.
9. 1 Lassa Oppenheim, International Law 66 (Sir Arnold D. McNair ed. , 4th ed. 1928) 1928)
10. See Sovereignty in cases of Mandated Territories, in "International law and the protection of Namibia's territorial integrity", By S. Akweenda, Martinus Nijhoff Publishers, 1997, ISBN 90-411-0412-7, page 40
11. "Draft Declaration on Rights and Duties of States" (PDF). UN Treaty Organization. 1949. Archived from the original (PDF) on 14 May 2011. Retrieved 21 November 2010.
12. "Chapter IV Fundamental Rights and Duties of States". Charter of the Organization of American States. Secretariat of The Organization of American States. Retrieved 21 November 2010.
13. "International Covenant on Civil and Political Rights". United Nations. Archived from the original on 5 July 2008. Retrieved 21 November 2010.
14. Schwebel, Stephen M. , The Story of the U.N.'s Declaration on Permanent Sovereignty over Natural Resources, 49 A.B.A. J. 463 (1963)
15. "General Assembly resolution 1803 (XVII) of 14 December 1962, "Permanent sovereignty over natural resources"". United Nations. Archived from the original on 18 February 2011. Retrieved 21 November 2010.
16. Robinson, Edward Heath (August 2013). "The Distinction Between State and Government". Geography Compass. 7 (8): 556–566. Bibcode:2013GComp...7..556R. doi:10.1111/gec3.12065.
17. "Answers - The Most Trusted Place for Answering Life's Questions". Answers (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-22.
18. See B. Broms, "IV Recognition of States", pp 47-48 in International law: achievements and prospects , UNESCO Series, Mohammed Bedjaoui(ed), Martinus Nijhoff Publishers, 1991, ISBN 92-3-102716-6
19. See Israel Yearbook on Human Rights, 1989, Yoram Dinstein, Mala Tabory eds. , Martinus Nijhoff Publishers, 1990, ISBN 0-7923-0450-0, page 135-136
20. Thomas D. Grant, The recognition of states: law and practice in debate and evolution (Westport, Connecticut: Praeger, 1999), chapter 1.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sovereign state». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۱.