توقات

توقات (به ترکی استانبولی: Tokat)، نام شهری در شمال ترکیه، با ۱۵۰٬۰۰۰ تن جمعیت^[۳] و مرکز استان توقات، در شمال آناتولی مرکزی در قسمت درونی بخش میانی منطقه دریای سیاه واقع است.

توقات
شهرداری
Yeşilırmak River (Yeşilırmak) and Tokat views.
توقات
مختصات: ۴۰°۱۸′۵۰″ شمالی ۳۶°۳۳′۱۵″ شرقی
کشور	ترکیه
استان	استان توقات
حکومت
• شهردار	Eyüp Eroğlu
• فرماندار	Eyüp Eroğlu
مساحت [۱]
• منطقه	۱٬۹۲۳٫۰۱ کیلومتر مربع (۷۴۲٫۴۸ مایل مربع)
جمعیت  (2012)[۲]
• شهری	۱۳۲٬۴۳۷
• منطقه	۱۸۲٬۲۲۵
• تراکم منطقه	۹۵/کیلومتر مربع (۲۵۰/مایل مربع)
کد پستی	60100, 60200
کد منطقه	+90 356
وبگاه	www.tokat.bel.tr : www.tokat.com www.tokat.gov.tr

توقات

یشیل ایرماق و کلکیت چای از رودهایی هستند که در این استان جریان دارند. آب و هوای توقات تحت تأثیر آب و هوای منطقه دریای سیاه و آناتولی مرکزی است.

نام توقات

نام توقات در منابع بیزانسی ائودکسیاس، و در منابع ارمنی به صورت یودوکیا آمده است که احتمالاً به سرزمین ارمنستان کوچک تعلق داشته‌است.

توقات قبل از میلاد

دیرینگی زندگی انسان در این منطقه به عصر مس و سپس به عصر مفرغ بازمی‌گردد. تاریخ آن با تاریخ فریگیایی‌ها، کیمریان، مادها و هخامنشیان پیوستگی داشته‌است. در دورهٔ پادشاهی پنتوس شهر کومانا پونتیکای باستان که امروزه ویرانه‌های آن در نزدیکی روستای گومنک در ۹ کیلومتری شمال شرقی توقات واقع است، از شهرهای مهم آن پادشاهی به شمار می‌رفت و دژ و استحکامات سوق‌الجیشی دازی مون در آن برپا بود. این شهر در ۶۶ قبل از میلاد به تصرف امپراتوری روم درآمد و توقات به سبب واقع شدن بر سر راههای ارتباطی آناتولی در قرون وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رو به توسعه نهاد.

توقات پس از میلاد

مدرسه گوک توقات

پس از جنگ ملازگرد (در ۴۶۴ق) ترکان سلجوقی به آسیای صغیر راه یافتند و این سرزمین در قلمرو مسلمانان قرار گرفت و به پاس نقش مؤثر ملک دانشمند احمد غازی در فتح توقات حکومت این شهر به او واگذار شد.^[۴] و نخستین مدرسه و مسجد را در آناتولی دانشمندیان در توقات و سیواس تأسیس کردند.

توقات بعد از حاکمیت دانشمندیان تحت سیطرهٔ سلجوقیان آناتولی درآمد^[۵] و با قلعه مستحکم خود در مرتبه و موقعیت ممتازی قرار گرفت. بناهای این شهر افزایش یافت که برجسته‌ترین آن‌ها مدرسه گوک است که به عنوان یک مدرسه علوم دینی پایه‌گذاری شد و امروزه موزه‌ای است که یافته‌های باستان‌شناسی منطقه در آن نگهداری می‌شود. از دیگر بناهای آن روزگار زاویه سنبل بابا و پل سنگی چهارطاقی بر روی یشیل ایرماق است. به نظر می‌رسد معین‌الدین پروانه وزیر قدرتمند سلجوقیان روم در جنگ با ملک ظاهر بیبرس در آناتولی به توقات عقب نشینی کرده باشد.^[۶] خانقاه فخرالدین عراقی شاعر و عارف ایرانی قرن هفتم نیز در توقات به اشارت مولانا جلال الدین و توسط معین الدین سلیمان پروانه ساخته شد و همین موضوع باعث شد تا این شاعر و عارف ایرانی برای مدتی (تا زمان قتل معین الدین به دست مغولان) در این شهر ساکن باشد.^[۷]

مولانا جلال‌الدین بلخی که در قونیه در میانه آناتولی می‌زیسته در کتاب فیه ما فیه به توقات اشاره کرده‌است: «فرمود که جانب توقات می‌باید رفتن که آن طرف گرمسیر است، اگر چه انطالیه گرمسیر است، اما آنجا اغلب رومیانند، سخن ما را فهم نکنند.»^[۸][۹]

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

پانویس

1. "Area of regions (including lakes), km²". Regional Statistics Database. Turkish Statistical Institute. 2002. Retrieved 2013-03-05.
2. "Population of province/district centers and towns/villages by districts - 2012". Address Based Population Registration System (ABPRS) Database. Turkish Statistical Institute. Retrieved 2013-02-27.
3. سرشماری سال ۱۳۸۵
4. آق‌سرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، به کوشش عثمان توران، تهران، ۱۳۶۲ش
5. ابن بی‌بی، حسین، سلجوق‌نامه، به کوشش محمدجواد مشکور، تهران، ۱۳۵۰ ش
6. آق‌سرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار
7. زرین کوب، عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲ ش
8. فیه ما فیه^{[پیوند مرده]}. فصل یازدهم.
9. بلخی، مولانا جلال‌الدین: مقالات مولانا. ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی. نشر مرکز. چاپ پنجم. ۱۳۸۳. ص۱۴۸.

منابع

• ابوبکر طهرانی، دیاربکریه، به کوشش نجاتی لوغال و فاروق سومر، آنکارا، ۱۹۶۲م
• ابوالفدا، تقویم البلدان، به کوشش رنو و دوسلان، پاریس، ۱۸۴۰م
• اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، استانبول، ۱۸۹۷م
• حمدالله مستوفی، نزهة القلوب، به کوشش لسترنج، لیدن، ۱۹۱۳م
• رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ ش
• همو، مکاتبات رشیدی، به کوشش محمدشفیع، لاهور، ۱۹۴۵م
• قاضی‌احمد قمی، خلاصه التواریخ، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ ش
• عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲
• نقشه راهنمای ترکیه، گیتاشناسی، تهران، شماره ۱۶۲