سرویس پیامرسان متن‌باز چندسکویی مبتنی بر رایانش ابری From Wikipedia, the free encyclopedia
تِلِگرام (به انگلیسی: Telegram) یک سرویس پیامرسان متن‌باز چندسکویی مبتنی بر رایانش ابری[5] است. این پیامرسان در سال ۲۰۱۳ توسط دو برادر به نام‌های پاول و نیکلای دورف راه‌اندازی شد. تلگرام رسماً برای اندروید، ویندوز فون و آی‌اواس[6] در دسترس است. نرم‌افزارهای کلاینت غیررسمی برای نسخهٔ وب،[7] نسخهٔ مک‌اواس، نسخهٔ لینوکس و یک کلاینت دسکتاپ مایکروسافت ویندوز از توسعه‌دهنده‌های مستقل که از رابط برنامه‌نویسی کاربردی تلگرام استفاده می‌کنند در دسترس هستند.[8][9] کاربران عادی، امکان ارسال پیام، نگاره، ویدئو و همه گونه پرونده‌های خودویرانگر و رمزنگاری‌شده را تا حجم ۲ گیگابایت دارند.[10]
 | این مقاله می‌تواند با ترجمهٔ متن از مقالهٔ متناظر در انگلیسی گسترش یابد. (اوت ۲۰۲۴) برای مشاهدهٔ دستورالعمل‌های مهم ترجمه روی [گسترش] کلیک کنید.
|
 | |
| توسعه‌دهنده(ها) | Telegram FZ LLC Telegram Messenger Inc. |
|---|---|
| انتشار اولیه | ۱۴ اوت ۲۰۱۳ |
| مخزن | |
| نوشته‌شده با | C++ |
| پلتفرم | اندروید، آی‌اواس، ویندوز فون، ویندوز ان‌تی، مک‌اواس، لینوکس، برنامه کاربردی وب |
| در دسترس به | ۱۴ زبان[1][2] |
| نوع | پیام‌رسانی فوری |
| مجوز | پروانه عمومی همگانی گنو (clients),[3] proprietary (server) |
| وبگاه | |
| |
| بنیان‌گذاری‌شده | ۳ مارس ۲۰۱۳ |
|---|---|
| ستاد | لندن، بریتانیا (اقامتگاه قانونی) دبی، امارات متحده عربی (مرکز عملیاتی) |
| محدودهٔ فعالیت | جهان |
| بنیانگذار(ان) | |
| مدیر عامل اجرایی | پاول دورف |
| صنعت | نرم‌افزار |
| کارکنان | ۳۵۱ (۲۰۱۹)[4] |
| وبگاه | |
در اواخر اوت ۲۰۲۱، تلگرام به یک میلیارد بارگیری در سراسر جهان رسید.[11][12]
در اکتبر ۲۰۱۳ تلگرام روزانه صد هزار کاربر فعال داشت[13] که در ۲۴ مارس ۲۰۱۴ این شمار به ۱۵ میلیون رسید.[14]
در دسامبر ۲۰۱۴ تلگرام اعلام کرد که بیش از ۵۰ میلیون کاربر فعال دارد که روزانه بیش از یک میلیارد پیام هم رسانی می‌کنند.[15] میزان هم رسانی پیام‌ها در بازه زمانی پنج‌ماهه دو برابر شد و به ۲ میلیارد پیام در روز رسید.[16]
در سپتامبر ۲۰۱۵، اعلام شد که تلگرام بیش از ۶۰ میلیون کاربر فعال دارد که روزانه ۱۲ میلیارد پیام با یکدیگر هم رسانی می‌کنند.[17] در فوریه ۲۰۱۵، شُمار ثبت نام کنندگان در تلگرام به ۳۵۰ هزار کاربر در روز رسید و در مجموع روزانه بیش از ۱۵ میلیارد پیام در بستر این پیامرسان فرستاده شد.[18]
در سال ۲۰۱۷، تلگرام با حدود ۱۸۰ میلیون کاربر هفتمین پیامرسان پرکاربرد شناخته شد.[19] در این فهرست، تلگرام با پیامرسان فیس‌بوک و واتس‌اپ در جایگاه نخست هستند.[19]
۱۳ فوریه سال ۲۰۲۰، تلگرام کاربران فعال خود را بیش از ۴۰۰ میلیون اعلام کرد.[20]
در ژانویه ۲۰۲۱ پاول دوروف بنیانگذار و مدیرعامل پیامرسان تلگرام اعلام کرد که تعداد کابران فعال این پیام رسان از مرز ۵۰۰ میلیون عبور کرده است.[21]
۱۹ جون ۲۰۲۲ (۲۹ خرداد ۱۴۰۱) تلگرام در بیانیه‌ای مطبوعاتی ضمن معرفی سرویس اشتراکی خود اعلام کرد اکنون بیش از ۷۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد. این پیامرسان که امسال خودش را به جمع پنج اپلیکیشن پردانلود در سراسر دنیا رساند، توانسته در پنج ماه اخیر ۲۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانهٔ جدید جذب کند.[22][23]
تلگرام به عنوان شرکت در انگلستان و آمریکا به ثبت رسیده است.[24] بر اساس «پرسش‌های متداول» در سایت رسمی تلگرام، تیم توسعه‌دهندگان در شهر دبی، امارات متحدهٔ عربی قرار دارند. به گفتهٔ آنان، به‌دلیل تغییر قوانین روسیه در زمینه آی‌تی، مجبور به ترک کشور شدند و شهرهای دیگر مانند برلین، لندن و کشور سنگاپور را امتحان کرداند ولی در نهایت در دبی مستقر شده‌اند.[25] از سال ۲۰۱۷، این شرکت در دبی مستقر است.[26]
پروتکل تازه‌ساخت MTProto توسط نیکلای دورف بر مبنای رمزنگاری استاندارد رمزنگاری پیشرفته (ای‌ئی‌اس) ۲۵۶ بیتی متقارن، رمزنگاری آراس‌ای ۲۰۴۸ و پروتکل هم رسانی کلید دیفی-هلمن است.[27][28]
همهٔ نرم‌افزارهای رسمی تلگرام (و چند نرم‌افزار غیررسمی) متن‌باز هستند.[29] هرچند، نرم‌افزار سمت سرور تلگرام مالکیتی است. پاول دورف گفته است که کد سرور، نرم‌افزار آزاد نیست؛ زیرا معماری تلگرام نیاز دارد دوباره طراحی شود تا به سرورهای مستقل اجازه دهد مانند یک اَبرِ تلگرام پیوسته کار کند.[30]
مدل امنیتی تلگرام بارها مورد انتقاد کارشناسان امنیت سایبری قرار گرفته است.[31][32] تلگرام برخلاف پیام‌رسان‌های رقیب، به صورت پیش‌فرض از رمزگذاری سرتاسری استفاده نمی‌کند. این بدان معناست که تلگرام می‌تواند محتوای چت‌های کاربران را نظارت کند. تلگرام از پروتکل رمزنگاری اختصاصی MTProto استفاده می‌کند که به اندازه پروتکل‌های رایج‌تر آزمایش نشده است و ممکن است دارای ضعف‌هایی باشد.[33] سازندگان تلگرام بر امنیت برنامه خود تأکید بسیاری دارند. در نوامبر سال ۲۰۱۴ یک جایزهٔ سیصد هزار دلاری برای یافتن باگ بر روی تلگرام اعلام شد[34] که خود نشان از اطمینان برنامه‌نویسان تلگرام دارد. این مسابقه در فوریه ۲۰۱۵ بدون برنده پایان یافت. در سال ۲۰۱۵ شرکت امنیتی غیرانتفاعی بنیاد مرزهای الکترونیکی رتبهٔ ۴ از ۷ را به بخش پیامرسان و رتبه ۷ از ۷ را به بخش «چت‌های محرمانه» این نرم‌افزار داد.[35] با این‌حال همواره بحث‌هایی در خصوص ارتباط سازنده روسی این نرم‌افزار با دولت روسیه مطرح می‌شود که چندی پیش سخنگوی دولت روسیه و همچنین پاول دوروف این شایعات را تکذیب کردند.[36]
.png)
تلگرام یک اپلیکیشن رایگان است و مدل کسب‌وکار آن بر مبنای کمک‌های مالی است. نحوهٔ درآمدزایی این آپ در صفحه پرسش‌های متداول تلگرام این گونه پاسخ داده شده است:[37][38]
پاول دورف، که دیدگاه مشابهی با ما دارد، کمک مالی بزرگی به تلگرام کرده است و ما هم‌اکنون به اندازهٔ کافی پول داریم. اگر پول کم بیاوریم، امکانات غیرضروری پولی اضافه خواهیم کرد تا هزینهٔ زیرساخت‌ها و حقوق توسعه‌دهندگان را تأمین کنیم. اما درآمدزایی هیچ‌گاه هدف تلگرام نبوده است.
پس از رسیدن تلگرام به ۵۰۰ میلیون کاربر فعال مؤسس تلگرام گفت برای ادامه فعالیت‌ها، این پیامرسان از ۲۰۲۱میلادی شروع به درآمدزایی می‌کند. دورف به این موضوع اشاره کرد که شخصاً در این هفت سال از تلگرام پشتیبانی مالی کرده، اما با افزایش کاربران آن به دنبال راه‌هایی برای درآمدزایی توسط این سرویس پیامرسان فوری است.[23] دورف به همین منظور اقدام به راه‌اندازی پلتفرم تبلیغات اختصاصی برای کانال‌های عمومی[23] و افزودن اشتراک پریمیوم[39] به تلگرام کرد.
گروه‌ها یکی از بخش‌های اصلی پیامرسان تلگرام هستند. به‌طوری‌که کاربران می‌توانند با پیوستن به گروه‌ها به صورت چند سویه با دیگران ارتباط برقرار کنند. گروه‌های نخستین، توانایی پذیرش ۲۰۰ عضو را داشتند؛ ولی تلگرام در ویرایش‌های بعدی، توانایی پذیرش گروه عادی به سوپر گروه و افزایش اعضا را از ۲۰۰ به ۵۰۰ و سپس به ۵۰۰۰ نفر را در دسترس همگان قرار داد.[40]
از ویرایش مارس ۲۰۱۶، مدیران گروه‌ها می‌توانند پیام سنجاق‌شده را در بالای گروه‌ها قرار دهند که از آن به «اطلاعیه» نیز نام برده می‌شود. از دیگر موارد می‌توان به انتخاب شناسه برای گروه‌ها و ساخت گروه‌های عمومی اشاره کرد که توانایی جستجوی گروه‌ها بر اساس شناسه را برای کاربران فراهم می‌کند.[40]
کانال تلگرام، مسیر یک سویه‌ای است که فقط مدیران آن می‌توانند در آن پُست‌های دلخواه را برای اعضای کانال منتشر کنند و دیگر اعضا امکان افزودن پست در آن را ندارند.[41] از کانال می‌توان برای پیام‌رسانی به‌شمار نامحدودی از کاربران استفاده کرد.[42] این کانال‌ها می‌توانند به صورت عمومی باشند و همه کاربران بتوانند در آن عضو شوند یا خصوصی باشند و امکان عضویت برای همه نباشد.
در ژوئن ۲۰۱۵، تلگرام اجازه ساخت ربات را به کاربران ثالث داد.[43] این ربات‌ها حساب‌های کاربری هستند که از روی یک برنامه اجرا می‌شوند.
پیام‌ها همچنان می‌توانند به صورت رمزنگاری دوسویه ارسال شوند. این پیام‌ها با سرویس پروتکل MTProto رمزگذاری می‌شوند.[27][28]
در اواخر مارس ۲۰۱۷، تلگرام تماس صوتی خود را معرفی کرد. تماس‌ها بر مبنای شیوه رمزگذاری سرتاسر چت‌های محرمانه ساخته شده است.[44]
در آپدیت سال ۲۰۲۰ تلگرام، همزمان با هفت سالگی این پیام رسان، از امکان تماس تصویری مبتنی بر رمزگذاری سرتاسر رونمایی شد.[45]
نمایش فوری نسخه ۲ (به انگلیسی: Instant View 2.0) راهی است برای نمایش صفحات وب بدون زمان تأخیر جهت نمایش محتوا. در حقیقت تمامی کاربران تلگرام می‌توانند وبلاگ‌ها و وبسایت‌های مختلف را در قالبی یکسان و قابل خواندن مشاهده نمایند. نمایش فوری از متن و هر نوع رسانه به‌خوبی پشتیبانی می‌کند و حتی اگر وبسایت مورد نظر جهت نمایش در حالت تلفن‌همراه بهینه نشده باشد، بازهم با تلفن‌همراه سازگار است. علت نمایش فوق سریع این ویژگی، بسیار سبک بودن و همچنین بهینه بودن برای همه تلفن‌های‌همراه این است که تلگرام با انجام شخصی‌سازی‌هایی اولا وبسایت مورد نظر را کش می‌کند و ثانیاً کدهای آن را برای ظاهر موبایل تغییر می‌دهد.[46][47][48]
در ارتباط ویدوئی گروهی با پین شدن فرد، می‌توان اقدام به تشکیل ویدئو کنفرانس با محوریت فرد پین شده نمود.[49] بسته به نوع گجت قابلیت‌های ارتباط ویدئویی گروهی متفاوت خواهد بود. در تبلت یک نوار در کنار صفحه ظاهر می‌شود که فهرست افراد حاضر در جلسه را نشان خواهد داد.[50]
تلگراف (Telegra.ph) ابزاری برای انتشار محتوای متنی به‌همراه تصویر از طریق تلگرام است. از این ویژگی می‌توان برای نوشتن مقالات و هم‌رسانی آن‌ها در فضای اینترنت استفاده کرد.[51]
در به روزرسانی اخیر تلگرام در تاریخ ماه مه ۲۰۲۰(برابر اردیبهشت ۱۳۹۹) تلگرام قابلیت «پوشه‌های سفارشی» را اضافه کرد که می‌توان با ساختن چندین پوشه، مخاطبان خود را مدیریت کرد. در حقیقت می‌توان به‌عنوان مثال یک پوشه جهت همکاران خود ایجاد کرده و آن را به دلخواه «همکاران» بنامید و همکاران خود را به آن پوشه اضافه نمایید. بعد از انتخاب پوشه همکاران فقط مخاطبینی از شما که به‌عنوان همکار در این پوشه اضافه کرده‌اید نمایش داده خواهند شد. همچنین می‌توانید برای هر پوشه خود از لیست آیکون‌های تلگرام استفاده کنید.
در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱ تلگرام در به روزرسانی جدید خود امکانات نویی را ارائه کرد که همه می‌توانند تاریخچه گفتگوی خود، به همراه ویدیوها و سندها را از برنامه‌های دیگر مانند واتس‌اپ، لاین و کاکائو تاک به تلگرام انتقال دهند. این قابلیت هم برای گفتگوهای خصوصی و گروهی کار می‌کند.[52]
با عضویت کاربران در اشتراک پریمیوم، قابلیت‌های جدیدی در اختیارشان قرار می‌گیرد که برای مثال می‌توان به امکان آپلود فایل‌های ۴ گیگابایتی، سرعت دانلود بالاتر، بهبود مدیریت چت، استیکرهای اختصاصی اشاره کرد. هزینه ماهانه این اشتراک با توجه به موقعیت مکانی کاربر متفاوت و چیزی بین ۴٫۹۹ تا ۶ دلار می‌باشد.[53][54]
در ماه نوامبر ۲۰۱۵ تلگرام حساب ۷۸ کاربر شخصی و کانال را به علت همکاری با داعش مسدود و اعلام کرد که از این پس امکاناتی در اختیار کاربران قرار خواهد داد تا این‌گونه کاربران مشکوک را گزارش کنند. به نظر می‌رسد داعش هنوز در این شبکه فعال است.[55][56]
کاربران روس، نزدیک به هفت درصد از کل کاربران تلگرام را تشکیل می‌دهند.[57] به گفته سرویس امنیت فدرال روسیه (FSB) عاملان حمله ۲۰۱۷ متروی سن پترزبورگ از تلگرام برای ارتباط استفاده کرده بودند.[58] در اکتبر سال ۲۰۱۷ پیامرسان تلگرام به دلیل خودداری از ارائه کلیدهای رمزنگاری پیام‌های کاربران به سرویس امنیت فدرال روسیه ۸۰۰ هزار روبل روسیه برابر ۱۸ هزار دلار آمریکا جریمه شد.[24] در مارس ۲۰۱۸ سازمان تنظیم ارتباطات روسیه برای دومین بار به مدیران تلگرام دو هفته وقت داد تا داده‌های کاربران و کدهای رمزنگاری را به سازمان اطلاعات و امنیت روسیه تسلیم کنند؛ ولی با خودداری مدیران تلگرام از این کار، در روز جمعه ۱۳ آوریل ۲۰۱۸ دادگاهی در مسکو حکم ممنوعیت سرویس پیامرسان تلگرام در روسیه را صادر کرد.[59][60] پاول دوروف به این دادگاه، وکیل نفرستاده بود.[60] وی همچنین گفته بود: «حتی اگر این به قیمت توقف فعالیت آن تمام شود، تلگرام، حریم خصوصی کاربران خود را حفظ خواهد کرد».[57] در تاریخ ۱۶ آوریل ۲۰۱۸ سازمان تنظیم ارتباطات روسیه، آغاز فیلترینگ دسترسی به پیامرسان تلگرام را در این کشور اعلام کرد.[61] در مه ۲۰۱۸ مقام‌های روسیه از شرکت اپل خواستند خدمات ارسال «اطلاع فوری» تلگرام را در روسیه متوقف کرده و اپلیکیشن آن از اپ استورهای روسیه حذف شود. این مقام‌ها گفتند که در حال گفتگو با گوگل هستند تا دسترسی به این پیامرسان با سیستم عامل اندروید ناممکن شود.[58]
برای رویارویی با حکم دادگاه، پاول دوروف، جنبشی به نام «مقاومت دیجیتال» را پایه‌گذاری کرد و هدف آن را «جنبشی نامتمرکز برای دفاع از آزادی و پیشرفت دیجیتال در جهان» خواند. گفته می‌شد ممنوعیت دسترسی به تلگرام تأثیر چشمگیری بر فعالیت کاربران روس نگذاشته است. چون کاربران روس این پیامرسان از وی‌پی‌ان و فیلترشکن استفاده می‌کنند.[57] اما نهایتاً تلگرام با دولت روسیه اینطور مصالحه کرد که از قوانین حفاظت از داده‌های این کشور تبعیت کند، اما داده‌های شهروندان روس را در روسیه ذخیره نکند.[62]
در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۰ سازمان فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی روسیه، با موافقت دادستان کل این کشور محدودیت‌های دسترسی کاربران روسی به پیامرسان تلگرام را لغو کرد.[63] دستگاه قضایی روسیه اعلام کرد، با استناد به «اعلام آمادگی پاول دوروف» بنیانگذار تلگرام برای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی، الزامات محدودکنندهٔ دسترسی به پیامرسان تلگرام را برطرف می‌کند.[64]
نظام جمهوری اسلامی ایران بارها بحث فیلترینگ تلگرام را مورد بررسی قرار داد و همواره محدودیت‌هایی را برای دسترسی کاربران به آن اعمال کرده است. به‌گونه‌ای که دسترسی کاربران به این پیامرسان همواره با اختلالات جدی روبرو می‌شده است.[65][66][67]
این پیام رسان نقش پررنگی در کاهش رأی جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران در چند انتخابات از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ مانند انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ و مجلس شورای اسلامی و حذف چهره‌های شاخص مجلس خبرگان رهبری داشته است.[68]
پس از تظاهرات ۱۳۹۶ ایران، علاء الدین بروجردی طی اظهاراتی از فیلترشدن تلگرام تا پایان فروردین ۱۳۹۷ خبر داد.[69] کانال تلگرام رهبر ایران و معاون اول رئیس‌جمهوری نیز در روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۷ پایان فعالیت خود در این پیامرسان را اعلام و از جایگزینی این کانال‌ها با کانال‌هایی در پیام رسان‌های داخلی ایران خبر دادند.[70]
در دهم اردیبهشت ۱۳۹۷ تلگرام در ایران به دستور قضایی فیلتر شد.[71] دستور قضایی دربارهٔ مسدودسازی پیام رسان تلگرام از سوی بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران صادر شد. بر پایه این دستور «کلیه ارائه دهندگان خدمات دسترسی به اینترنت کشور خصوصاً شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتورهای تلفن و دارندگان پروانه ارائه خدمات ارتباطات ثابت مکلف اند از تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ نسبت به اعمال مسدودسازی کامل وب سایت و اپلیکیشن شبکه اجتماعی تلگرام اقدام نمایند.»
در متن حکم مسدودسازی تلگرام آمده است که «اِعمال مسدودسازی باید به‌گونه‌ای باشد که محتوای پیامرسان یادشده با هیچ نرم‌افزاری در کشور قابل دسترس نباشد، تخلف از اجرای این دستور موجب تعقیب کیفری خواهد بود.»[72]
پیش از فیلترینگ، بیش از ۸۰ درصد از کاربران ایرانی از تلگرام استفاده می‌کردند.[73] تا شهریور ۱۳۹۵، بیش از ۲۰ میلیون کاربر ایرانی در تلگرام فعالیت می‌کردند.[74] تلگرام در اواخر ماه مارس ۲۰۱۸ اعلام کرد که نزدیک به ۲۰۰ میلیون کاربر فعال در سرتاسر جهان دارد که بیش از ۴۰ میلیون نفر از کاربران آن (یک پنجم کل کاربران) در ایران بودند.[57][60] بر پایه نظرسنجی انجام‌شده از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، تلگرام تا پیش از فیلتر شدن، محبوب‌ترین پیامرسان بود. به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۶، ۶۲٫۲ درصد ایرانیان عضو آن بوده‌اند.[75] تلگرام در اطلاع‌رسانی و بسیج اجتماعی برای کارهای امدادی از جمله در زمین‌لرزه ۱۳۹۶ ازگله اثرگذار بوده است.[76]
پس از فیلترینگ پیامرسان واتس اپ در پی اعتراض به کشته شدن مهسا امینی توسط دولت ایران، پیامرسان واتس اپ دچار اختلالات شدیدی شد به‌طوری که حتی با VPN هم قابل دسترسی نبود، طبق گزارشی حدود ۶ میلیون نفر از کاربران ایرانی که از تلگرام به واتس اپ مهاجرت کرده بودند دوباره به تلگرام بازگشتند.[77]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
