تاریخ هوش مصنوعی از دوران باستان با افسانهها، داستانها و شایعاتی در مورد موجوداتی مصنوعی دارای هوش یا آگاهی که به وسیله استاد سازنده به آنها بخشیدهاست، آغاز میگردد. پاملا مک کورداک، نویسنده انگلیسی در این باره چنین مینویسد که هوش مصنوعی «با آرزویی کهن برای جعل خدایان» آغاز شد.[1]
دانههای هوش مصنوعی مدرن توسط فیلسوفان کلاسیک کاشته شد که تلاش میکردند تا فرایند اندیشیدن انسان را با دستکاری مکانیکی سمبولها توصیف کنند. این کار با اختراع رایانههای دیجیتال قابل برنامهریزی در دهه ۱۹۴۰ به اوج خود رسید، یعنی ماشینی که بر پایه ماهیت انتزاعی استدلال ریاضی ساخته شده بود. این وسیله و ایدههای پشت آن تنی چند از دانشمندان را بر آن داشت تا به صورت جدی امکان ساخت یک مغز الکترونیکی را به بحث بگذارند.
شاخه پژوهش در زمینه هوش مصنوعی در کنفرانسی در کالج دارتموث در تابستان ۱۹۵۶ پایهریزی شد. کسانی که در آن شرکت کردند تا چندین دهه پیشروان پژوهش در زمینه هوش مصنوعی بودند. بسیاری از آنان پیشبینی مینمودند که ماشینی به هوشمندی انسان در زمانی به اندازه یک نسل یا کمتر پا به عرصه وجود خواهند نهاد و بودجههایی میلیون دلاری به آنها داده شد تا این چشمانداز را تحقق بخشند. سرانجام روشن گردید که آنها دشواری این پروژه را دست کم گرفته بودند. در سال ۱۹۷۳ در پاسخ به انتقادات سر جیمز لایت هیل وفشار مداوم کنگره، دولتهای بریتانیا و ایالات متحده تخصیص بودجه برای پژوهشهای هدایت نشده در زمینه هوش مصنوعی را متوقف نمودند. هفت سال بعد ابتکار آینده نگری دولت ژاپن بسیاری از دولتها را بر آن داشت تا میلیاردها دلار برای هوش مصنوعی هزینه کنند اما در اواخر دهه ۸۰ سرمایهگذاران از خواب برخاستند و سرمایهگذاریها را دوباره متوقف نمودند. این چرخه رونق و کساد زمستانها و تابستانهای هوش مصنوعی همچنان با این شاخه همراه است. حتی اکنون نیز کسانی هستند که هنوز آتش تندی دارند و پیشبینیهای فرا واقعی میکنند.[2]
پیشرفت هوش مصنوعی با وجود فراز و نشیب آوازهاش در چشم دیوانسالاران دولتی و سرمایهگذاران مخاطرهپذیر، ادامه یافت. مسائلی که در سال ۱۹۷۰ امکانناپذیر مینمودند، حل شدهاند و امروزه در محصولات موفق تجاری به کار میروند. هرچند که برخلاف پیشبینیهای خوشبینانه پژوهشگران نسل اول هوش مصنوعی، هنوز هیچ ماشینی با هوشی همپایه هوش انسان ساخته نشدهاست. آلن تورینگ در مقاله پر آوازه اش در سال ۱۹۵۰ که سبب شتاب گرفتن پویشهای مدرن برای ماشنهای خردمند شد، چنین میگوید که «ما تنها فاصله کوتاهی را در پیش روی خود میبینیم» و میافزاید که «اما کار بسیاری باید انجام شود.»[3] آیا هوش مصنوعی[4] فرصتی برای تغییر دنیا یا تهدیدی برای بشریت؟
(مک کورداک ۲۰۰۴) چنین مینویسد: "هوش مصنوعی در اشکال گوناگونش اندیشهای است که تاریخ تفکر غرب را فراگرفتهاست، رؤیایی با نیاز مبرم به تحقق یافتن، که در اساطیر، افسانهها، داستانها، پندارها و ماشینهای خودکار کوکی جلوه نمودهاست.[5]
هوش مصنوعی در افسانه، داستان تخیلی و پندار
انسانهای مکانیکی و موجودات مصنوعی در اساطیر یونانی دیده میشوند. برای نمونه میتوان از رباتهای طلایی هفائستوس ویا گالائتایپوگمالیون نام برد.[6] در قرون وسطا شایعاتی در مورد افزودن ذهن به ماده به وسیله کیمیاگری و روشهای مرموز و رازآلود بر سر زبانها بود؛ مانند تکوینجابر بن حیان، هومونکولوس (کوتوله یک شکل) پاراسلسوس یا گولم (آدم مصنوعی) ربی جوداه لئو.[7]
درقرن نوزدهم ایدههای دربارهٔ انسانهای مصنوعی و ماشینهای متفکر به داستانهای تخیلی راه یافتند. مانند فرانکشتاینمری شلی یا کارخانه روبات سازی روسوم(R.U.R) از کارل چاپک.[8] و داروین در میان ماشینها از ساموئل باتلر.[9] هوش مصنوعی در حال حاضر نیز جزو عناصر مهم داستانهای علمی تخیلی است.
Feigenbaum, Edward A.; McCorduck, Pamela (1983), The Fifth Generation: Artificial Intelligence and Japan's Computer Challenge to the World, Michael Joseph, ISBN0-7181-2401-4.
Lakoff, George (1987), Women, Fire, and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind, University of Chicago Press., ISBN0-226-46804-6.
Lenat, Douglas; Guha, R. V. (1989), Building Large Knowledge-Based Systems, Addison-Wesley, ISBN0201617623, OCLC19981633{{citation}}: Check |isbn= value: checksum (help).
Levitt, Gerald M. (2000), The Turk, Chess Automaton, Jefferson, N.C.: McFarland, ISBN0-7864-0778-6.
Lighthill, Professor Sir James (1973), "Artificial Intelligence: A General Survey", Artificial Intelligence: a paper symposium, Science Research Council
McCarthy, John; Hayes, P. J. (1969), "Some philosophical problems from the standpoint of artificial intelligence", in Meltzer, B. J.; Mitchie, Donald (eds.), Machine Intelligence 4, Edinburgh University Press, pp.463−602, archived from the original on 30 September 2008, retrieved 16 October 2008
McCorduck, Pamela (2004), Machines Who Think (2nded.), Natick, MA: A. K. Peters, Ltd., ISBN1-66881-206-1, OCLC62197627.
McCullough, W. S.; Pitts, W. (1943), "A logical calculus of the ideas immanent in nervous activity", Bulletin of Mathematical Biophysics, 6 (4): 116−127, doi:10.1007/BF02478259
NRC (1999), "Developments in Artificial Intelligence", Funding a Revolution: Government Support for Computing Research, National Academy Press, ISBN0-309-06278-0, OCLC246684066
Newell, Allen; Simon, H. A. (1963), "GPS: A Program that Simulates Human Thought", in Feigenbaum, E.A.; Feldman, J. (eds.), Computers and Thought, New York: McGraw-Hill, ISBN0262660926, OCLC246968117{{citation}}: Check |isbn= value: checksum (help)
Pearl, J. (1988), Probabilistic Reasoning in Intelligent Systems: Networks of Plausible Inference, San Mateo, California: Morgan Kaufmann, ISBN1668604790, OCLC249626842{{citation}}: Check |isbn= value: checksum (help).
Simon, H. A.; Newell, Allen (1968), "Heuristic Problem Solving: The Next Advance in Operations Research", Operations Research, 6: 1, doi:10.1287/opre.6.1.1.
Simon, H. A. (1966), The Shape of Automation for Men and Management, New York: Harper & Row.
Weizenbaum, Joseph (1976), Computer Power and Human Reason, W.H. Freeman & Company, ISBN0140226368, OCLC10962283{{citation}}: Check |isbn= value: checksum (help).