باستان‌گرایی در ایران ، پدیده‌ای است که از اواخر دوران قاجار در عرصهٔ فرهنگی، اجتماع و سیاست جامعهٔ ایرانی پدیدار گشته است.[1] نگرش باستان‌گرایی در پی آن است که فضای مربوط به زمان گذشته را بازآفرینی کند و یک ایدئولوژی جدید بسازد.[2]
برخی باستان‌گرایی را «از مؤلفه‌های جدید برای نوسازی ایران» به حساب می‌آورند که «در پی آن است تا با احیاء و تجدید حیات سنت‌ها و عقاید کهن و باستانی، نظم جدیدی را در تفکر اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بازتولید نماید و زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی نوین را بر پایهٔ سنت‌های کهن بنا نهد»[3]
به عقیدهٔ بیگدلو، مهم‌ترین اهداف باستان‌گرایی را میتوان به شرح زیر دانست:[4]
- کم‌رنگ کردن و کنار زدن فرهنگ و یا مذهب خارجی جامعه، به عنوان عامل عقب‌ماندگی آن.
- تفکیک دو دوره از تاریخ ایران که عبارتند از تاریخ باستان و تاریخ دورهٔ اسلامی
از الگوهای باستان‌گرایی ایرانی میتوان به فرهنگ آریایی، آیین زرتشتی ایران، معماری هخامنشی شامل تخت جمشید، آرامگاه کوروش بزرگ ،نقش رستم و کعبه زرتشت ، همچنین نامگذاری فرزندان به نام های اساطیر شاهنامه فردوسی اشاره کرد.
همچنین دولت هایی چون شاهنشاهی هخامنشی(نخستین امپراتوری پارسی)،شاهنشاهی اشکانی(امپراتوری پارتی) و شاهنشاهی ساسانی(ایرانشهر) که بنیانگذارانشان از مردمان ایرانی سپیدروی(آریایی) بودند.
آنها در زمانه خود ابرقدرت هایی بودند که با دارا بودن ارتش ها و ثروتی کلان با دگر همآوردان خویش چون: یونان باستان،جمهوری روم، امپراتوری روم، و امپراتوری روم خاوری(بیزانس) در ستیز بودند...
همچنین در این دوره ها معماری ایرانی در جهان جزء برترین معماری ها بود و به جز یونانیان و رومی ها مانندی نداشت از جمله:معماری هخامنشی،معماری اشکانیان(پارتی)،معماری ساسانی(ایرانشهر).
- جلال‌الدین میرزا قاجار (فرزند پنجاه و پنجم[5] فتحعلی شاه قاجار)، نامهٔ خسروان، داستان پادشاهان ایران از آغاز آبادیان تا انجام ساسانیان، بی‌تا.
- میرزا فتحعلی آخوندزاده، مکتوبات کمال‌الدوله (سه مکتوب)، ۱۲۷۹–۱۲۸۰ ه.ق
- میرزا عبدالحسین آقاخان کرمانی، آیینهٔ سکندری یا تاریخ ایران، ۱۳۲۴ ه.ق
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
