کتابخانه بادلین

کتابخانه بادلین (به انگلیسی: Bodleian) کتابخانه اصلی دانشگاه آکسفورد انگلستان است. این کتابخانه بعد از کتابخانه بریتانیا دومین کتابخانه بزرگ انگلستان از نظر مجموعه‌است. کتابخانه بادلین دارای مجموعه‌ای حدود ۳ میلیون و چهارصد هزار کتاب و حدود ۴۱۶۸ متر نسخه خطی و ۱۸۵۰۰ فقره فرمان و سند و قباله‌است. این کتابخانه در سال ۱۵۹۸ بنیانگذاری شد و در ۱۶۰۲ درهای آن به روی عموم گشوده شد. تأسیس آن رویدادی بزرگ در روند فرهنگی و نهضت کتابخانه‌ای قرن هفدهم به‌شمار می‌آمد.

کتابخانهٔ بادلین

ورودی کتابخانه به‌همراه نشان‌های رسمی چند کالج آکسفورد
کشور	بریتانیا
نوع	کتابخانه‌های دانشگاهی
تأسیس	۱۶۰۲ (۱۶۰۲)
موقعیت	Broad Street، آکسفورد
گردآوری
حجم کل ذخایر	کتاب، ژورنال دانشگاهی، روزنامه، مجله، ضبط و نشر آواها، نقشه، چاپ دستی، رسم و نسخه خطی
شمار	بیش از ۱۲ میلیون
قانون واسپاری	Included in the Legal Deposit Libraries Act 2003
دسترسی و استفاده
شرایط دسترسی	Old Schools Quadrangle, Divinity School, Exhibition Room and Bodleian Library Gift Shop open to the public
شمار اعضا	Students and fellows of دانشگاه آکسفورد
اطلاعات دیگر
مدیر	Richard Ovenden
وبگاه	bodleian.ox.ac.uk/bodley
نقشه

نگاره‌ای از اتاق مطالعهٔ دوک هامفِری (en) در کتابخانه بادلین واقع در دانشگاه آکسفورد.

تاریخچه

در سال ۱۹۵۸ سر توماس بادلی (۱۵۴۵–۱۶۱۳) سیاستمدار و استاد رشته فلسفه طبیعی آکسفورد، به معاون کتابخانه آکسفورد نوشت که خیال دارد کتابخانه عمومی قدیمی آکسفورد را که تاریخچه آن به قرن ۱۴ می‌رسد و از بین رفته بود برای استفاده دانشگاه مرمت کند. بر مبنای این طرح و تماسهایی که با افراد مختلف برای دریافت کمک هزینه و گردآوری کتاب برقرار کرد، توانست در سال ۱۶۰۲ کتابخانه را با مجموعه‌ای حدود دو هزار جلد رسماً برای استفاده دانشگاه باز نماید. در سال ۱۹۱۰ وقتی که امتیاز واسپاری کتاب به کتابخانه تعلق گرفت، کتابخانه با کمبود جا مواجه شد و در نتیجه چندین کتابخانه اختصاصی در سالهای مختلف به آن اضافه شد تا اینکه در سال ۱۹۳۹ ساختمان جدید کتابخانه آکسفورد به اتمام رسید و مجموعه اصلی و خدمات فنی به آنجا منتقل شد؛ بنابراین این کتابخانه اخیراً ساختمان دیگری را که بین کتابخانه قدیم و جدید قرار دارد نیز به کتابخانه اختصاص داد. از این گذشته ساختمان‌های دیگری نیز اختصاصاً برای کتابخانه دانشکده‌های مختلف ساخته شده‌است.

محتوا

توماس بادلی با پایه‌گذاری کتابخانه به گردآوری منابع خاورشناسی پرداخت. در میان این آثار باید به مجموعه نسخه‌های خطی بسیار نفیس عربی، شماری نسخه‌های خطی فارسی که بیشترین و مهم‌ترین آنها مزین به نگارگریهای ایرانی و هندی است، و شماری متون خطی ترکی، اردو، مالایایی و چند زبان شرقی دیگر اشاره کرد.

گسترش در امروز

کتابخانه بودلیان همزمان با گسترش علاقه به خاورشناسی در قرن هفدهم ایجاد شد، و حاصل آن وجود مجموعه بزرگی از آثار چاپی خاورشناسان انگلیسی و اروپایی در کتابخانه است. امروزه کتابها و نشریاتی که به زبانهای اروپایی در اغلب زمینه‌های تاریخی و فرهنگی جهان اسلام انتشار می‌یابد، مرتباً به کتابخانه افزوده می‌شود. کتابخانه بودلیان، همچون کتابخانه بریتانیا قانوناً یک کتابخانه واسِپاری به حساب می‌آید و از امتیاز ویژه دریافت نسخ رایگان برخوردار است و این باعث توسعه دائمی آن شده‌است. بر شمار کتابهای چاپی عربی، فارسی و ترکی آن نیز دائماً افزوده می‌شود، و با اینکه در این زمینه تأکید بیشتر بر رشته‌های علوم قدیم است، آثار نویسندگان جدید سرشناس نیز از نظر دور نمی‌ماند.

گنجینه عظیم این کتابخانه که غنی‌ترین مجموعه کتابخانه‌های دانشگاهی انگلستان دانسته می‌شود و در مقام مقایسه با مجموعه سایر کتابخانه‌های این کشور، در مرتبه دوم، یعنی پس از کتابخانه بریتانیا قرار دارد، در طول قریب به چهار قرن رشد چشمگیری داشته‌است. این مجموعه که در بدو تأسیس در ۱۶۰۲ بالغ بر ۲۰۰۰ جلد بود، در اواسط دهه ۱۹۹۰ مشتمل بر شش میلیون جلد کتاب چاپی و ۱۴۴۳۰۰ جلد نسخه خطی بود. اکنون تعداد نسخ خطی فارسی به ۲۵۳۰ نسخه، یعنی به کمی بیش از شمار نسخ خطی عربی، می‌رسد. حدود هفت هزار کتاب چاپی فارسی نیز در بودلیان نگهداری می‌شود.

منابع

• دانشنامه اطلاع‌رسانی و کتابداری/سلطانی، پوری/صفحهٔ ۱۶۸
• دانشنامه جهان اسلام