باباشاه اصفهانی معروف به باباشاه عراقی، ملقب به رئیس‌الرؤسا[1] معاصر شاه عباس صفوی و از معروفترین خوشنویسان سده دهم بوده و تا آن زمان کسی به درجهٔ او نرسیده بوده‌است. از زمان سلطنت شاه طهماسب تا دوره شاه عباس کبیر در عراق و خراسان در کتابت نستعلیق استاد مسلم شناخته شده‌است.[2]
برخی او را از مردم کوهپایه اصفهان دانسته‌اند که در اصفهان نشو و نما یافته.[3] باباشاه در اصفهان به انزوا می‌گذرانید و جز با اهل حال با کسی تکلم نمی‌کرد مگر به حسب ضرورت و از روی کدورت. او مردی موحد و سالکی مجرد، طالب کمالات و صاحب حالات بود.[4] به سبب اخلاق درویشانه از نزدیکی با سلاطین و امرا پرهیز می‌کرد و روزگار را در گوشه نشینی به کتابت می‌گذرانید. اجرت هر هزار سطر کتابت او، گویا سه تومان بوده‌است.[5] باباشاه را شاگرد سید احمد مشهدی دانسته‌اند.[6] بعضی از تذکره‌ها نیز او را شاگرد میرعلی هروی (متوفی ۹۵۲) دانسته‌اند، ولی با ملاحظه سال وفات و عمر کوتاه او این ادعا از نظر تاریخی درست به نظر نمی‌آید.[7]
باباشاه در جوانی به سال ۹۹۶ در مسافرتی که به عراق داشته در بغداد کشته شده‌است.[8][9] و همان‌جا دفن گردید. اما به روایتی دیگر در سال ۱۰۱۰ق زنده بوده‌است.[10]
باباشاه در عصر خود از مشهورترین خطاطان بوده‌است و خطش را به «عذوبت» و پختگی و لطافت ستوده‌اند[11] و نوشته‌های او را «به قیمت اعلی» می‌خریدند.[12] بسیاری معتقدند که باباشاه پس از میرعماد بهترین نستعلیق است.[6]
در دوران خودش در خط نستعلیق سرآمد بوده‌است.[13] رساله منثور «آداب‌المشق» که دربارهٔ خوشنویسی است و برخی آن را به میرعماد منسوب کرده‌اند اثر اوست و نسخه اصل آن در کتابخانه دانشگاه پنجاب لاهور نگهداری می‌شود.[6]
باباشاه شعر نیز می‌سروده و تقی اوحدی نوشته‌است که «حالی» تخلص می‌کرده‌است.[14] نمونه‌هایی از اشعار او در برخی از تذکره‌ها آمده‌است.[15]
این بیت از اوست:[4]
| چه دیده‌اند گدایان عشق از در دوست | که هر دو عالم‌شان در نظر نمی‌آید |
این رباعی از او است:[16]
| واحد چو بکثرت آورد روی ظهور | گردد به حجابات مراتب مستور | |
| تکرار وجود ماست این مرتبه‌ها | مائیم بتکرار خود از خود شده دور |
منظومه‌ای در آداب خوشنویسی بدو نسبت داده‌اند. رساله آداب المشق نیز که به خطا به میرعماد (متوفی ۱۰۲۴) نسبت داده شده از باباشاه اصفهانی است.[17] این رساله را محمد شفیع براساس نسخه محفوظ در کتابخانه دانشگاه پنجاب چاپ کرده‌است[18]
آثار او بین سال‌های ۹۷۷ و ۹۹۴ ه.ق دیده شده که بیشتر به قلم کتابت و همگی در نهایت قدرت و شیوایی است. از باباشاه، که به «کتابت» بیش از «قطعه نویسی» گرایش داشت، چند قطعه در کتابخانه‌های ترکیه هست، و نسخه‌های متعددی از آثار ادبی فارسی را که به خطّ اوست در برخی از کتابخانه‌ها می‌توان یافت.[19]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
