ریاضیدان فرانسوی From Wikipedia, the free encyclopedia
الی یوزف کارتان (به فرانسوی: Élie Joseph Cartan) (زاده ۹ آوریل ۱۸۶۹ در داوفن – درگذشته ۶ مه ۱۹۵۱ در پاریس) ریاضیدان اهل فرانسه بود. او به خاطر دستاوردهای وسیعش در نظریه گروه‌های لی، هندسه دیفرانسیل شناخته شده‌است.
الی کارتان | |
|---|---|
 Professor Élie Joseph Cartan | |
| زادهٔ | ۹ آوریل ۱۸۶۹ Dolomieu, Isère, فرانسه |
| درگذشت | ۶ مهٔ ۱۹۵۱ (۸۲ سال) |
| ملیت | فرانسوی |
| محل تحصیل | دانشگاه پاریس |
| شناخته‌شده برای | گروه لیs, هندسه دیفرانسیل |
| جوایز | Leconte Prize (1930) Lobachevsky Prize (1937) انجمن سلطنتی[1] |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | ریاضیات |
| محل کار | دانشگاه پاریس اکول نرمال سوپریور |
| استاد راهنما | گاستون داربو سوفوس لی |
| دانشجویان دکتری | شارل ارسمان محسن هشترودی Radu Rosca Kentaro Yano اسدالله آل بویه |
پدرش آهنگر بود و خانواده توان پرداخت هزینه تحصیل دانشگاهی اش را نداشت ولی استعداد ریاضی او را بازرس مدرسه‌ای که از دبستان الی دیدن کرد کشف نمود. او توانست کمک هزینه‌ای تحصیلی برای دبیرستانی در لیون و سپس اکول نرمال سوپریور به دست آورد. کارتان در دانشگاه پاریس تحت سرپرستی داربو درجه دکترای ریاضی را به دست آورد و سپس به تدریس در دانشگاه مونپلیه و از ۱۸۹۶ تا ۱۹۰۳ در دانشگاه لیون سرگرم کار شد. کارتان در سال ۱۹۰۳ در دانشگاه نانسی به درجه استادی رسید و سپس به کار در سوربن گماشته شد و در آنجا کرسی آنالیز را بدست گرفت. در جریان جنگ جهانی یکم به کار در بیمارستان اکول نرمال سوپریور پرداخت ولی پس از جنگ دوباره به کار پژوهشی روی آورد و در سرانجام در سال ۱۹۴۰ بازنشسته شد.
آنری کارتان، ریاضیدان مشهور سده بیستم که او هم دستاوردهای فراوانی در ریاضیات دارد فرزند اوست. همچنین ریاضیدان ایرانی محسن هشترودی شاگرد الی کارتان در دانشگاه سوربن بوده‌است.
کارتان به خاطر سهم ویژه اش در رده‌بندی جبرهای نیم ساده مختلط لی و هندسه دیفرانسیل نامبردار است. مفاهیم بسیاری در نظریه جبرهای لی همانند جبرهای کارتان، پیچ کارتان، محک کارتان و ماتریس کارتان به نام او هستند. در هندسه دیفرانسیل، مفاهیم مشتق کارتان و معادله ماوئر-کارتان به نام او نامیده شده‌اند.
کارتان چنان‌که خودش در «اشاراتی در پژوهش علمی» نوشته‌است، دستاورد عمده خود در ریاضیات را سهمش در نظریه گروه‌ها و جبرهای لی می‌داند که نخستین بار در تز دکترایش در سال ۱۸۹۶ ظاهر شد. او سپس در ادامه کارهای ویلهلم کیلینگ و فریدریش انگل به کار روی جبرهای ساده لی پرداخت. در این زمینه او ۴ رده عمده و ۵ رده استثنایی کشف نمود که رده‌بندی جبرهای ساده لی را کامل کرد. کارتان همچنین مفهوم گروه جبری را معرفی نمود که پس از او پیشرفت فراوانی کرد.
او همچنین به کار روی فرمهای دیفرانسیلی پرداخت و در اینجا مفهوم مشتق خارجی را معرفی نمود که از مختصات مستقل است.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
