بخش الموت شرقی از بخشهای شهرستان قزوین است. این بخش در میان رشته کوههای البرز واقع در شمال خاوری استان قزوین، در سمت جنوبی شهرستان تنکابن از استان مازندران و غرب طالقان از استان البرز جای دارد.
اطلاعات اجمالی بخش الموت شرقی, اطلاعات کلی ...
بستن
دربارهٔ نام الموت سه دیدگاه وجود دارد:
- الموت واژهای است مرکب از دو واژه «آله» و «اموت». نویسنده برهان قاطع این کلمه را به فتح الف و لام بر وزن «جبروت» میداند و مینویسد:
«نام قلعهای است مشهور که مابین قزوین و گیلان واقع است و آن را به سبب ارتفاعی که دارد آله آموت گفتندی یعنی عقاب آشیان چه «اله» عقاب و «آموت» آشیان باشد.»
- برخی نیز آموت را چنانچه در زبان تاتی مردم الموت وجود دارد، به معنای آموخت گرفتهاند و از آن به این تعریف رسیدهاند: عقاب دست آموز.
- شماری هم اشاره به این میکنند که بن مایه کلمه الموت، ارموت، ارمود، امروت، اربو و امبرود (نوعی گلابی) است و از آنجا که در زبان تاتی گاهی «ر» به «ل» تبدیل میشود مثل «برگ» (بلگ)، پس الموت همان ارموت است که «ر» به «ل» تبدیل شدهاست.
مرکز این بخش معلمکلایه است.
الموت شرقی از شمال به دهستانهای دو هزار و سه هزار تنکابن، از شرق به قله شاه البرز و طالقان، از غرب به بخش رودبار الموت غربی و از جنوب غربی به قزوین و بخش محمدیه محدود میشود.
الموت شرقی شامل سه دهستان میشود که عبارتاند از:
- الموت بالا به مرکزیت روستای مینودشت(بوکان شترخان سابق)
- معلم کلایه به مرکزیت معلم کلایه
- الموت پایین به مرکزیت روستای زوارک
اکثر اهالی این بخش دیلمی هستند و به جز روستای گرمارود سفلی که به گویش مراغی حرف میزنند[2]به گویش دیلمی الموتی[3][4] صحبت میکنند.[5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15] همچنین در روستاهای آوه، هرانک، مدان، کافرکش، سفیددر، خوبکوه و لامان مردم به زبان ترکی سخن میگویند.[16][17][18]
سرشناسان
- حسن صباح، پیشوای اسماعیلیه
- کل احمد بالاروچی، ضد قهرمان داستان عزیز و نگار و زاده روستای بالاروچ
- جلال بیگ کلانی، زاده روستای کلان
- ولی خان خواجوی کلانی، زاده روستای کلان
- شیردل ورکی، شاعر زاده روستای ورک
توریسم
طبیعی - تاریخی
- قلعه الموت (مقر حسن صباح در ۵۰۰ متری روستای گازرخان)
- قلعه عینالسلطنه (در روستای زوارک)
- روستای پیچ بن (مرتفعترین منطقه رودبارالموت و برخوردار از جاذبههای گردشگری و کوهنوردی)
- قصههای مردم رودبار و الموت. گردآوری یوسف علیخانی و افشین نادری. جلد اول. پروژه فرهنگی تاریخ الموت. به سرپرستی دکتر حمیده چوبک الموت پایین
بررسی گویش مراغی، ابوالفضل پرهیزگار، انتشارات ترفند، 1389، ص 22
گونههای زبانی تاتی، دونالد استیلو، ۱۹۸۱
مقاله «بررسی گویش تاتی الموت»، پرویز البرزی ورکی، ۱۳۷۰، دانشگاه تهران
«الموت». بایگانیشده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۶. دریافتشده در ۷ ژانویه ۲۰۱۶.
«گونههای زبانی تاتی»، دونالد استیلو، ۱۹۸۱؛ ۷-ب) گونههای مراغهای در منطقه رودبار علیا (رودبار الموت)
مقاله «زبانهای ایرانی الموت»، دکتر احسان یارشاطر، علوم انسانی، کاوه (مونیخ)، آذر ۱۳۴۸ - شماره ۲۷.
مقاله «گویش مراغی»، ابوالفضل پرهیزکاری، ۱۳۷۸.
«الموت من». بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱. دریافتشده در ۱۲ فوریه ۲۰۲۱.