جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن

جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن (به انگلیسی: General Dynamics F-16 Fighting Falcon) به معنای شاهین مبارز، جت جنگندهٔ چندمنظورهٔ تک موتورهٔ مافوق صوت است که توانایی عملیات در تمام شرایط آب و هوایی را دارا است؛ این جنگنده توانمند توسط شرکت جنرال داینامیکس به سفارش دولت ایالات متحده آمریکا در دههٔ ۱۹۷۰ طراحی کرد. نخستین پرواز این هواپیما در سال ۱۹۷۴ انجام شده و چهار سال بعد تحت عنوان اسکادران۳۴^[۴] وارد فعالیت رسمی در نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا شد. از سال ۱۹۹۳ در پی فروش بخش هواپیمایی جنرال داینامیکس به شرکت لاکهید این هواپیما در لاکهید مارتین تولید می‌شود.^[۵][۶]

اف-۱۶ فایتینگ فالکن
یک یواس‌ای‌اف اف-۱۶سی درحال پرواز برروی صحرایی در کشور عراق، ۲۰۰۸
کاربری	جنگنده چندمنظوره، جنگنده برتری هوایی
کشور سازنده	ایالات متحده
تولیدکننده	جنرال داینامیکس (۱۹۷۴–۱۹۹۳) لاکهید مارتین (۱۹۹۳–اکنون)
نخستین پرواز	۲۰ ژانویه ۱۹۷۴؛ ۵۰ سال پیش (۱۹۷۴-20}}) (بدون برنامه‌ریزی) ۲ فوریه ۱۹۷۴؛ ۵۰ سال پیش (۱۹۷۴-02}}) (رسمی)
معرفی‌شده در	۱۷ اوت ۱۹۷۸؛ ۴۶ سال پیش (۱۹۷۸-17}})
وضعیت	در خدمت
کاربر اصلی	نیروی هوایی ایالات متحده ۲۵ کاربر دیگر (صفحه کاربران را ببینید)
ساخته‌شده	۱۹۷۳–۲۰۱۷، ۲۰۱۹–اکنون[۱]
تعداد ساخته‌شده	۴٬۶۰۴ (ژوئن ۲۰۱۸)[۲][۳]
گونه‌ها	جنرال داینامیکس ایکس-۶۲ ویستا
توسعه‌یافته به	ووت مدل ۱۶۰۰ جنرال داینامیکس اف-۱۶ایکس‌ال میتسوبیشی اف-۲

اف-۱۶ به‌عنوان یک جنگنده سبک و ساده و ارزان برای نیروی هوایی آمریکا طراحی شده که بتوان شمار بسیاری از آن را در اختیار داشته و از این طریق برتری هوایی را به دست آورد. تا امروز بیش از ۴۵۰۰ فروند از این هواپیما تولید شده و واپسین خریدار آن نیز عراق است که ۱۸ فروند اف-۱۶ سفارش داده‌است. در مجموع ۲۵ کشور از این هواپیما استفاده می‌کنند و مدل‌هائی از آن در ژاپن و ترکیه هم تولید می‌شود. در سال ۲۰۰۹ در مجموع ۲۳۰۹ فروند اف-۱۶ در کشورهای مختلف جهان عملیاتی بوده‌اند که این رقم بیشتر از هر هواپیمای جنگی دیگر است و به این معنا است که ۱۵ درصد از کل هواپیماهای جنگی جهان را اف-۱۶ها تشکیل می‌دهند. این جنگنده در مقایسه با دیگر جنگنده‌های مشابه، اقتصادی و مقرون به صرفه است.^[۷][۸]

لغو قرارداد خرید اف-۱۶ توسط ایران

نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در بین سال‌های ۱۹۷۶ و ۱۹۷۷ میلادی سفارش تولید ۱۶۰ فروند از جنگنده اف-۱۶ بلاک۳۰ را به همراه حق سفارش ۱۴۰ فروند دیگر به شرکت جنرال داینامیکس ابلاغ کرد که با موافقت طرف آمریکایی‌ها، مراحل اولیه این معامله نیز انجام گرفت؛ ولی با انقلاب ۱۳۵۷ در ایران این سفارش و تمام قراردادهای خرید نظامی ایران از آمریکا لغو شد.^[۹][۱۰]

کاربران سابق

•  ایتالیا - بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۲ نیروی هوایی ایتالیا ۳۰ فروند اف-۱۶آ و چهار فروند اف-۱۶بی (مدل تمرینی دو سرنشینه) را از آمریکا اجاره کرده بود.^[۱۱]

کاربران

کاربران اف-۱۶

•  بحرین
•  بلژیک
•  شیلی
•  دانمارک
•  مصر
•  یونان
•  اندونزی
•  عراق: ۱۸ فروند
•  اسرائیل
•  اردن
•  مراکش
•  هلند
•  نروژ
•  عمان
•  پاکستان: ۷۶فروند در خدمت
•  لهستان
•  پرتغال
•  تایوان
•  سنگاپور
•  کره جنوبی
•  تایلند
•  ترکیه
•  امارات متحده عربی
•  ایالات متحده آمریکا
•  ونزوئلا
•  کلمبیا

مشخصات

مدل F-16C Block 50

مشخصات عمومی

• طول: ۴۹ فوت ۵ اینچ (۱۵٫۰۶ متر)
• پهنای بال: ۳۲ فوت ۸ اینچ (۹٫۹۶ متر)
• ارتفاع: ۱۶ فوت (۴٫۹ متر)
• مساحت بال: ۳۰۰ فوت مربع (۲۸ متر مربع)
• ماهی‌واره: ایرفویل ناکا
• وزن خالی: ۱۸٬۹۰۰ پوند (۸٬۵۷۳ کیلوگرم)
• وزن ناخالص: ۲۶٬۵۰۰ پوند (۱۲٬۰۲۰ کیلوگرم)
• بیشترین وزن برخاست: ۴۲٬۳۰۰ پوند (۱۹٬۱۸۷ کیلوگرم)
• ظرفیت سوخت: ۷٬۰۰۰ پوند (۳٬۲۰۰ کیلوگرم) باک سوخت داخلی^[۱۲]
• پیشرانه هواگرد: ۱ عدد موتور توربوفن جنرال الکتریک اف۱۱۰

نیروی خشک ۷۶٫۳۱ کیلونیوتن / ۱۳۲ کیلونیوتن با پس‌سوز

عملکرد

• بیشینه سرعت: ۷۹۵ گره (۹۱۵ مایل بر ساعت؛ ۱٬۴۷۲ کیلومتر بر ساعت) (۱٫۲ ماخ) در سطح دریا

۱٬۱۴۷ گره (۱٬۳۲۰ مایل بر ساعت؛ ۲٬۱۲۴ کیلومتر بر ساعت) (۲ ماخ), در ارتفاع بسیار بالا

• بُرد عملیاتی: ۲۹۵ مایل دریایی (۳۳۹ مایل؛ ۵۴۶ کیلومتر) در مأموریت بدون سوخت‌گیری هوایی می‌تواند ۴ عدد بمب ۴۵۰ کیلوگرمی را حمل کند.
• Ferry range: 2,277 مایل دریایی (۲٬۶۲۰ مایل؛ ۴٬۲۱۷ کیلومتر) با مخزن سوخت جداشدنی (Drop Tank)
• سقف پروازی: ۵۹٬۰۵۵ فوت (۱۸٬۰۰۰ متر) و حتی بیشتر
• محدودهٔ شتاب گرانش: +۹ (گرانش ۹ با سامانه‌های الکترونیکی محدود شده‌است)
• سرعت اوج‌گیری : ۷۲٬۰۰۰ فوت بر دقیقه (۳۷۰ متر بر ثانیه)
• بارگیری بال: ۸۸٫۳ پوند بر فوت مربع (۴۳۱ کیلوگرم بر متر مربع)
• نسبت نیرو به وزن: ۱٫۰۹۵ (با مهمات کامل و ۵۰درصد باک سوخت)^[۱۳]

تسلیحات:

یک توپ ۲۰ میلی‌متری ام۶۱ والکان

راکت‌های هایدرا ۷۰

موشک‌های هوابه‌هوا:

۶ موشک ایم-۹ سایدوایندر

۶ موشک ایم-۱۲۰ آمرام

موشک‌های هوابه‌سطح:

۶ موشک ای‌جی‌ام-۶۵ ماوریک

۲ موشک ای‌جی‌ام-۸۸ هارم

ای‌جی‌ام-۱۵۸ جی‌ای‌اس‌اس‌ام

موشک‌های ضدکشتی:

۲ موشک هارپون

۴ موشک AGM-119 Penguin^[۱۴]

بمب ها:

بمب هسته ای ب۶۱

۸ بمب سی‌بی‌یو-۸۷

۴ بمب مارک ۸۴

۸ بمب ام‌کی۸۳

۱۲ بمب ام‌کی۸۲

۸ بمب بمب کوچک قطر جی‌بی‌یو-۳۹

۴ بمب جی‌بی‌یو-۱۰

۶ بمب جی‌بی‌یو-۱۲

۴ بمب جی‌بی‌یو-۲۴

۴ بمب جی‌بی‌یو-۲۷ پیووی ۳

دیگر تجهیزات

شراره (پادکار)

خاشه

پادکار الکترونیکی (ECM)

سامانه هدف‌گیری فروسرخ در شب

رادار AN/APG-68^[۱۵]

نگارخانه

• 
• 
• 
  کابین
• 
• 
  آمریکا، ویسکانسین
• 
  نازل اگزوز قابل تنظیم
• 
  نیروی هوایی پاکستان
• 
  ورژن لاکهید مارتین اف-۱۶.دی نیروی هوایی ترکیه
• 
  نیروی هوایی اسرائیل
• 
  اف-۱۶.آی‌کیو عراقی
• 
  پرتغال
• 
  ونزوئلا
• 
  امارات متحده عربی
• 
  نخستین پرواز اف-۱۶ بدون سرنشین آمریکا بر فراز خلیج مکزیک
• 
  یونان
• 
  موزه‌ای در آمریکا
• 
  اف-۱۶ درحال صعود عمودی
• 
  کابین اف-۱۶-سی
• 
  نیروی هوایی اسرائیل
• 
  درحال حمل مالد (ADM-160 MALD)
• 
  نیروی هوایی آمریکا درحال سوخت‌گیری هوایی
• 
  اف-۱۶ کره جنوبی
• 
  نیروی هوایی آمریکا در عراق سال ۲۰۰۸
• 
  ایتالیا
• 
  نیروی هوایی بلژیک در افغانستان سال ۲۰۰۸
• 
  نیروی هوایی آمریکا در عراق سال ۲۰۰۳
• 
  درحال پرتاب موشک ماوریک
• 
  ف-۱۶ بلاک ۵۲+ نیروی هوایی پاکستان از تازه‌ترین مدل‌های اف-۱۶
• 
  چهار فروند اف-۱۶ فالکن سی تیم آکروجت تاندربردز نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در حال اجرای نمایش هوایی بر فراز پایگاه هوایی پیتسبرگ در پیتسبرگ، پنسیلوانیا

منابع

2. "How the F-16 fighter jet put Fort Worth on the aerospace map". Fort Worth Star-Telegram. Archived from the original on 24 November 2017. Retrieved 24 November 2017.
3. "Lockheed Martin Awarded Contract to Build F-16 Block 70 Aircraft for Bahrain". Archived from the original on 29 June 2018. Retrieved 28 June 2018.
4. «Fact Sheets: 34th Fighter Squadron: 34th Fighter Squadron». web.archive.org. ۲۰۰۷-۱۱-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۱۲.
5. Lalwani، Sameer؛ Tallo، Emily. «Analysis | Did India shoot down a Pakistani F-16 in February? This just became a big deal» (به انگلیسی). Washington Post. شاپا 0190-8286. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۳.
6. «Misawa F-16 Mishap Caused by Years-Old Maintenance Issues, Investigation Finds». Air Force Magazine (به انگلیسی). ۲۰۱۸-۱۱-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۳.
7. World Air Forces 2013 | Flightglobal Insight page 8
8. Lockheed Martin to deliver 4,500th F-16 fighter
9. Tony Holmes & Bruce Hales (2003), "IRAN PHANTOM IIs", IRANIAN F-4 PHANTOM II UNITS IN COMBAT (به انگلیسی), به کوشش Jim Laurier. (1st ed.), OSPREY
10. «India Never Actually Shot Down Pakistani F-16 in Kashmir Clash, New Report Says». Time. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۳.
11. Shamim, Asif. "Italian F-16 'PEace Caesar' program comes to an end." F-16.net, 24 May 2012.
12. Straaijer, Robin (2017-12-21). "The usage guide". Oxford Scholarship Online. doi:10.1093/oso/9780198808206.003.0002.
13. «F-16 Fighting Falcon». U.S. Air Force (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۱.
14. «F-16 Fighting Falcon». U.S. Air Force (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۱.
15. «F-16 Fighting Falcon - Military Aircraft». fas.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۱.