حمله ۲۰۰۳ به عراق

«تهاجم به عراق» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای وقایع پس از تهاجم، جنگ عراق را ببینید. برای تهاجم مغول به عراق، سقوط بغداد (۱۲۵۸) را ببینید. برای تهاجم بریتانیا به عراق در جنگ جهانی دوم، جنگ عراق و انگلستان را ببینید. برای اشغال در جریان عراق، مناقشه عراق (۲۰۰۳-اکنون) را ببینید. برای دیگر رخدادهای عراق در طول تاریخ، تاریخ نظامی عراق را ببینید.

تهاجم به عراق یا اشغال عراق در سال ۲۰۰۳، از ۱۹ مارس تا ۱ مه ۲۰۰۳ (۲۷ اسفند ۱۳۸۱ تا ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۲) به طول انجامید و منازعه‌ای را آغاز کرد که بعدتر به جنگ عراق مشهور شد، که از سوی ایالات متحده عملیات آزادی عراق خوانده می‌شد.^[۲۰] تهاجم از ۲۱ روز عملیات رزمی اصلی، که در آن نیرویی ترکیبی از ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، استرالیا و لهستان به عراق حمله و دولت بعثی صدام حسین را برکنار کردند تشکیل می‌شد. فاز تهاجم اساساً یک جنگ متعارف بود که در نتیجهٔ آن بغداد پایتخت عراق به اشغال نیروهای آمریکایی درآمد. در فاز اولیهٔ اشغال که از ۱۹ مارس تا ۹ آوریل ۲۰۰۳ به طول انجامید سربازان چهار کشور مشارکت کردند. این کشورها آمریکا (۱۴۸٬۰۰۰), بریتانیا (۴۵٬۰۰۰), استرالیا (۲٬۰۰۰), و لهستان (۱۹۴) بودند. ۳۶ کشور دیگر در پیامد آن نقش داشتند. تا ۱۸ فوریه ۱۰۰٬۰۰۰ سرباز آمریکایی برای آماده‌سازی برای تهاجم در کویت جمع شده بودند.^[۲۱] نیروهای ائتلاف از نیروهای شورشی پیشمرگه در کردستان عراق حمایت می‌کردند.

حمله ۲۰۰۳ به عراق
بخشی از جنگ عراق
تانک‌های ام۱ آبرامز ارتش آمریکا در زیر «شمشیرهای قادسیه» در بغداد.
تاریخ ۲۰ مارس – ۱ مه ۲۰۰۳ موقعیت عراق نتایج پیروزی ائتلاف؛ سقوط دولت بعثی تشکیل دولت اول نوری مالکی شورش در عراق و منازعات فرقه‌ای همچنین ببینید: تاریخ عراق (۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱) تا ژوئن ۲۰۰۴[۱] عراق ۸ سال از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ در اشغال ایالات متحده بود
طرف‌های درگیر
نیروهای ائتلاف:  ایالات متحده آمریکا  بریتانیا  استرالیا  لهستان با کمک نظامی از: کنگره ملی عراق[۲][۳][۴] پیشمرگه حزب دموکرات کردستان عراق اتحادیه میهنی کردستان	عراق داوطلبان عرب[۵][۶] انصار الاسلام
فرماندهان و رهبران
جرج دبلیو بوش تامی فرنکس تونی بلر Brian Burridge جان هوارد الکساندر کواشنیوسکی لشک میلر مسعود بارزانی بابکر بدرخان شوکت زیباری جلال طالبانی کوسرت رسول علی احمد چلبی	صدام حسین قصی صدام حسین عدی صدام حسین عبد الحمید محمود التکریتی علی حسن المجید برزان تکریتی عزت دوری رعد مجید الحمدانی ابوعبدلله شافعی (فرماندهٔ انصارالله)
قوا
۳۸۰۰۰۰ سرباز[۷] ایالات متحده آمریکا: ۱۹۲۰۰۰[۸]  بریتانیا: ۴۵۰۰۰  استرالیا: ۲۰۰۰  لهستان: 194[۹] پیشمرگه: ۷۰٬۰۰۰[۱۰] کنگره ملی عراق: ۶۲۰	نیروهای مسلح عراق: ۳۷۵٬۰۰۰ گارد ویژه جمهوری: ۱۲٬۰۰۰ گارد جمهوری: ۷۰٬۰۰۰–۷۵٬۰۰۰ فدائیان صدام: ۳۰۰۰۰ نیروهای ذخیره: ۶۵۰۰۰۰[۱۱][۱۲] ۶۰۰–۸۰۰ انصار الاسلام
تلفات و خسارات
ائتلاف: ۱۷۲ کشته (۱۳۹ ایالات متحده آمریکا، ۳۳ بریتانیا)[۱۳] ۵۵۱ زخمی (ایالات متحده آمریکا)[۱۴] پیشمرگه: ۲۴+ کشته[۱۵] مجموع: ۱۹۶+ کشته	تلفات جنگ‌جویانِ عراقی: ۳۰ هزار (رقم از ژنرال تامی فلنکس) ۱۱٬۰۰۰ تا ۷۶٬۰۰۰ (نزدیک به ۴٬۰۰۰ تا ۶٬۰۰۰ دیده و گزارش شده) (Project on Defense Alternatives study)[۱۶][۱۷] ۱۳٬۰۰۰ تا ۴۵٬۰۰۰ (تخمین بر اساسِ نرخِ مرگ‌ومیرِ بغداد)[۱۸]
تلفات تخمینی غیرنظامیان عراقی: ۷۲۶۹ (سرشماری عراق)[۱۹] ۳٬۲۰۰ تا ۴٬۳۰۰ (Project on Defense Alternatives study)[۱۶]

حمله به عراق، نبرد الحواسم یا جنگ سوم خلیج فارس در سال ۲۰۰۳ اولین مرحله جنگ عراق بود. مرحله تهاجم در ۱۹ مارس ۲۰۰۳ (هوایی) و ۲۰ مارس ۲۰۰۳ (زمینی) آغاز شد و کمی بیش از یک ماه به طول انجامید. این حمله شامل ۲۶ روز عملیات رزمی بزرگ بود که در آن نیروهای ترکیبی از نیروهای ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا و لهستان حضور داشتند. این مرحله اولیه به طور رسمی در ۱ می ۲۰۰۳ پایان یافت، زمانی که رئیس‌جمهور ایالات متحده جورج دابلیو بوش «پایان عملیات رزمی بزرگ» را اعلام کرد. پس از آن، مرجع موقت ائتلاف به عنوان اولین دولت انتقالی در میان چندین دولت انتقالی متوالی تأسیس شد که منجر به اولین انتخابات پارلمانی عراق در ژانویه ۲۰۰۵ شد. نیروهای نظامی ایالات متحده بعد از این جنگ تا سال ۲۰۱۱ در عراق باقی ماندند.

ائتلاف به رهبری ایالات متحده در مرحله اول تهاجم که از ۱۹ مارس تا ۱ مه ۲۰۰۳ ادامه داشت، ۱۷۷۱۹۴ سرباز را به عراق فرستاد. حدود ۱۳۰۰۰۰ سرباز تنها از ایالات متحده با حدود ۴۵۰۰۰ سرباز انگلیسی، ۲۰۰۰ سرباز استرالیایی و ۱۹۴ سرباز لهستانی وارد عراق شدند. ۳۶ کشور دیگر در دوره بعدی شرکت کردند. برای تدارک حمله، صدهزار سرباز آمریکایی در ۱۸ فوریه در کویت جمع شدند. به گفته جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور آمریکا و تونی بلر، نخست‌وزیر بریتانیا، هدف ائتلاف «خلع سلاح‌های کشتار جمعی عراق، توقف حمایت صدام حسین از تروریسم و آزادی مردم عراق» بود. برخی دیگر بیشتر بر تأثیر حملات ۱۱ سپتامبر در تغییر محاسبات استراتژیک آمریکا و تقویت دستور کار آزادی تأکید دارند. به گفته بلر، دلیل این حمله، شکست عراق در استفاده از «آخرین فرصت» برای خلع سلاح هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیکی ادعایی خود بود که مقامات آمریکایی و بریتانیایی آن را تهدیدی مستقیم و غیرقابل تحمل برای صلح جهانی توصیف کرده‌اند.

در نظرسنجی سی‌بی‌اس که در ژانویه ۲۰۰۳ انجام شد، ۶۴ درصد آمریکایی‌ها موافقت کردند که اقدام نظامی علیه عراق انجام دهند، اما ۶۳ درصد از بوش می‌خواستند به جای جنگ، راه حل دیپلماتیک پیدا کند و ۶۲ درصد معتقد بودند که این جنگ آمریکا را بیشتر در معرض تهدید تروریسم قرار می‌دهد. لازم به ذکر است که حمله به عراق با مخالفت شدید برخی از متحدان دائمی آمریکا از جمله دولت‌های فرانسه، کانادا، آلمان و نیوزلند مواجه شد. رهبران آنها ادعا کردند که هیچ مدرکی دال بر سلاح‌های کشتار جمعی در عراق وجود ندارد و تهاجم به این کشور بر اساس گزارش کمیسیون نظارت، راستی آزمایی و بازرسی سازمان ملل متحد در ۱۲ فوریه ۲۰۰۳ موجه نیست.

لازم به ذکر است که حدود پنج هزار کلاهک شیمیایی، موشک یا بمب هوایی مربوط به زمان جنگ عراق کشف شد که قبل از جنگ خلیج فارس سال ۱۹۹۱ در زمان حکومت صدام ساخته و رها شده بودند. کشف این سلاح‌های شیمیایی توجیه دولت برای حمله را توجیه نمی‌کرد.

در ۱۵ فوریه ۲۰۰۳، یک ماه قبل از تهاجم، تظاهراتی در سراسر جهان علیه جنگ عراق برگزار شد، از جمله تظاهرات سه میلیون نفری در رم، که به عنوان بزرگ‌ترین تجمع ضد جنگ در گینس ثبت شده‌است. به گفتهٔ دومینیک رینیه، پژوهشگر فرانسوی، در بازهٔ زمانی سوم ژانویه تا دوازدهم آوریل ۲۰۱۳، ۳۶ میلیون نفر در سراسر جهان در حدود ۳۰۰۰ تظاهرات علیه جنگ علیه عراق شرکت کردند.

پیش از حمله به عراق، در ۲۰ مارس ۲۰۰۳ یک حمله هوایی به کاخ ریاست جمهوری در بغداد صورت گرفت. روز بعد نیروهای ائتلاف از نقطه تجمع خود در نزدیکی مرز عراق و کویت به استان بصره حمله کردند. در همین حال، نیروهای ویژه، یک حمله آبی-خاکی از خلیج فارس برای ایمن‌سازی بصره و میدان‌های نفتی اطراف آن آغاز کردند. ارتش مهاجم اصلی به سمت جنوب عراق حرکت و آن منطقه را اشغال کرد و در ۲۳ مارس درگیر نبرد ناصریه شد. حملات شدید هوایی در سراسر کشور که بر ضد فرماندهی و کنترل عراق صورت گرفت، باعث ایجاد اختلال در عملکرد ارتش دفاعی کشور شود و اجازه مقاومت مؤثر را نداد. در ۲۶ مارس، تیپ ۱۷۳ هوابرد در نزدیکی شهر کرکوک در شمال زمین فرود آمد و در آنجا به نیروهای شورشی کُرد پیوست و چندین عملیات بر ضد ارتش عراق برای تأمین امنیت بخش شمالی کشور انجام داد.

نیروی اصلی ائتلاف به عملیات خود در قلب عراق ادامه دادند و با مقاومت کمی روبرو شدند. بیشتر نیروهای نظامی عراق به سرعت شکست خوردند و در نهایت ائتلاف، بغداد را در ۹ آوریل اشغال کرد. عملیات‌های دیگری نیز علیه ارتش عراق انجام شد، از جمله تصرف و اشغال کرکوک در ۱۰ آوریل و حمله و تصرف تکریت در ۱۵ آوریل. با تکمیل اشغال کشور توسط نیروهای ائتلاف، صدام حسین رئیس‌جمهور عراق ناپدید شد. در اول ماه مه، جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور آمریکا، پایان عملیات رزمی بزرگ را اعلام کرد. بدین ترتیب دوره حمله به پایان رسید و دوره اشغال نظامی آغاز شد.

منابع

1. "Security Council endorses formation of sovereign interim government in Iraq; welcomes end of occupation by 30 June, democratic elections by January 2005". United Nations. 8 June 2004.
2. Graham, Bradley (7 April 2003). "U.S. Airlifts Iraqi Exile Force For Duties Near Nasiriyah". Washington Post. Retrieved 13 September 2009.
3. John Pike (14 March 2003). "Free Iraqi Forces Committed to Democracy, Rule of Law – DefenseLink". Globalsecurity.org. Archived from the original on 10 September 2009. Retrieved 13 September 2009.
4. "Deploying the Free Iraqi Forces – U.S. News & World Report". Usnews.com. 7 April 2003. Archived from the original on 3 July 2010. Retrieved 13 September 2009.
5. Kim Ghattas (14 April 2003). "Syrians join Iraq 'jihad'". BBC News. Retrieved 29 October 2011.
6. "Arab volunteers to Iraq: 'token' act or the makings of another Afghan jihad?". Archived from the original on 27 November 2011. Retrieved 29 October 2011.
7. Katzman, Kenneth (5 February 2009). "Iraq: Post-Saddam Governance and Security" (PDF). http://fpc.state.gov/. Congressional Research Service. Retrieved 23 September 2014. In the war, Iraq’s conventional military forces were overwhelmed by the approximately 380,000- person U.S. and British-led 30-country18 “coalition of the willing” force, a substantial proportion of which were in supporting roles. {{cite web}}: External link in |website= (help); line feed character in |quote= at position 95 (help)
8. "A Timeline of Iraq War, Troop Levels". Huffington Post. Associated Press. 15 April 2008. Retrieved 23 February 2014.
9. Australian Department of Defence (2004). The War in Iraq. ADF Operations in the Middle East in 2003. Page 11.
10. "Surrogate Warfare: The Role of U.S. Army Special Forces – MAJ Isaac J. Peltier, US Army – p. 2" (PDF). Retrieved 21 February 2013.
11. «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۴ اوت ۲۰۱۵.
12. Toby Dodge (16 November 2002). "Iraqi army is tougher than US believes | World news". The Guardian. Retrieved 2012-11-10.
13. "Iraq Coalition Casualties: Fatalities by Year and Month" بایگانی‌شده در ۶ فوریه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine iCasualties.org. Retrieved on 1 November 2009.
14. icasualties Iraq Coalition Casualties: U.S. Wounded Totals بایگانی‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
15. Willing to face Death: A History of Kurdish Military Forces – the Peshmerga – from the Ottoman Empire to Present-Day Iraq (page 67) بایگانی‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine, Michael G. Lortz
16. "The Wages of War: Iraqi Combatant and Noncombatant Fatalities in the 2003 Conflict | Commonwealth Institute of Cambridge". Comw.org. Archived from the original on 2 September 2009. Retrieved 13 September 2009.
17. "Wages of War – Appendix 1. Survey of reported Iraqi combatant fatalities in the 2003 war | Commonwealth Institute of Cambridge". Comw.org. Archived from the original on 2 September 2009. Retrieved 13 September 2009.
18. "Body counts". By Jonathan Steele. گاردین. 28 May 2003.
19. Iraq Body Count project. Source of IBC quote on undercounting by media is Press Release 15 :: Iraq Body Count. بایگانی‌شده در ۹ نوامبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine
20. https://fas.org/sgp/crs/natsec/RS21405.pdf
21. "U.S. has 100,000 troops in Kuwait". CNN. 18 February 2003. Retrieved 29 October 2011.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «2003 invasion of Iraq». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ اوت ۲۰۱۵.

پیوند به بیرون