استدلال قابل بازنگری
From Wikipedia, the free encyclopedia
استدلال قابل بازنگری نوعی استدلال است که به صورت عقلانی موجه و متقاعد کننده است ولی به صورت قیاسی معتبر نیست.[1]
برای تمایز میان استدلال قابل بازنگری و استدلال غیرقابل بازنگری، لطیفه زیر شاید مفید باشد:
در سفری با قطار، از پشت پنجره یک مهندس، یک پزشک و یک ریاضی‌دان گله‌ای گوسفند می‌بینند. مهندس می‌گوید: «می‌بینم که گوسفندها همه سفید هستن». پزشک کمی او را تصحیح می‌کند و می‌گوید: «برخی گوسفندها سفید هستند» و ریاضی‌دان می‌گوید: «گوسفندهایی وجود دارند که دست کم یک طرفشان سفید است».
استدلالِ مهندس قابل بازنگری است چرا که در بردارنده تعمیمی است که به صورت عملگرایانه کافی به نظر می‌رسد. او نیازی نمی‌بیند که خیلی نظرش را تغییر دهد مگر آن که شواهدی متفاوت به دست آورد که او را مجبور به تغییر دیدگاه کلی‌اش دربارهٔ گوسفندها و رنگ‌شان کند. اما ریاضی‌دان هدف دیگری دارد. او تمایل دارد که حتی موردهای خاص و کمیاب را هم در نظر بگیرد و به سادگی نمی‌پذیرد که گوسفندهای سفیدی در آنجا وجود دارند بلکه می‌گوید دست کم یک طرفشان سفید است. استدلال او غیرقابل بازنگری است. برای مهندس نظرش از نظر عملگرایانه متقاعد کننده و کافی است و می‌تواند کمی بلندپروازانه تعمیم دهد و در صورتی که به تناقضی برخورد آن را اصلاح کند. او می‌داند که ممکن است اشتباه کرده باشد. در آن سو، ریاضی‌دان نتیجه‌ای را می‌گیرد که شواهد بیشتر کمتر به آن آسیب بزند. او می‌کوشد نتیجه‌ای بگیرد که مجبور نباشد آن را در اثر گواه‌های تازه بازنگری کند.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
