ادد-نیراری یکم

ادد-نیراری یکم یا آدادنراری یکم (به انگلیسی: Adad-nārārī I)، که در همه کتیبه‌ها به جز دو کتیبه به صورت ایدئوگرافیک mdadad-ZAB+DAH ترجمه شده‌است، به معنی «ادد یاور من است» (۱۳۰۵–۱۲۷۴ پیش از میلاد یا ۱۲۹۵–۱۲۶۳ پیش از میلاد) پادشاه آشور در دوران امپراتوری آشور میانه بود. او نخستین پادشاه آشوری است که تاریخ‌نامه‌هایش با جزئیات باقی مانده‌است. ادد-نیراری یکم به پیروزی‌های نظامی بزرگی دست یافت که آشور را بیشتر تقویت کرد. او در کتیبه‌های یافت شده آشور خود را پسر آریک-دَن-ایلی می‌خواند، که در فهرست پادشاهی ناسوحی نیز همین نام‌گذاری‌ها ثبت شده‌است. او به‌عنوان پسر انلیل‌نیراری در فهرست پادشاهی خورساباد ثبت شده‌است و فهرست پادشاهی SDSA احتمالاً در اشتباه است.

ادد-نیراری یکم
پادشاه کائنات
ستون یادبودی متعلق به پادشاهی به نام ادد-نیراری و به احتمال زیاد ادد-نیراری یکم
شاه امپراتوری آشور میانه
سلطنت	۱۳۰۵–۱۲۷۴ پیش از میلاد یا ۱۲۹۵–۱۲۶۳ پیش از میلاد
پیشین	آریک-دَن-ایلی
جانشین	شلمنسر یکم
فرزند(ان)	شلمنسر سوم
پدر	آریک-دَن-ایلی

توسعه دهنده قلمروی آشور میانه

ادد-نیراری یکم خویشتن را نابودکنندهٔ قبایل نیرومند کاسیهای بابل و گوتیان و لولوبیان می‌نامد و از پدر خود آریکدنیلو^[۱] سخن می‌گوید که کشور توروکی و نیکی‌مخی را تا حدود آن و تمام فرمانفرمایان کوهساران و تل‌های وسیع قلمرو گوتیان را مسخر و مطیع ساخت و همچنین کشور کوتموخی و تمام متحدان آن را.

از قرن پانزدهم پیش از میلاد آشوریان کوشیدند در ناحیهٔ آراپخا^[۲] که پوششی برای مدخل‌های نامار^[۳] بود نفوذ کنند. در قرن چهاردهم پیش از میلاد پس از شکستی که از طرف ادد-نیراری یکم، فاتح آشوری بر نازی ماراتاش پادشاه کاسی در بابل وارد آمد میان آشور و بابل مرزی از محل پی‌لاسکی در کرانهٔ دیگر دجله از طریق کوه آرمان^[۴] به اوگارساللی تا لولوبیان^[۵] کشیده شد. این عمل خطر مستقیمی برای درّهٔ دیاله ایجاد کرد.

دوران حکومت

تیغه تبر به نام ادد-نیراری یکم: دوره کاسیت. در موزه لوور

او می‌بالید که "شکست ارتش قهرمان کاسی‌ها (همسایگان بابلی آنها در جنوب)، گوتو (همسایگان گوتی شرقی آنها)، لولومو (قبایل لولوبی ایران باستان بلافاصله در شرق آشور) و شوبارو ("شمال آسیای صغیر "). شکست نیروهای کاسی نازی-ماروتاش باید بسیار شیرین بوده باشد، زیرا پدرش «نتوانست مصیبت‌های وارد شده توسط پادشاه سرزمین‌های کاسی را در دوران سلطنت خود اصلاح کند». این رویداد در شهر کر ایشتار در استان اوگارسولو اتفاق افتاد و زمانی که ارتش ادد-نیراری بر اردوگاه کاسیت «مانند سیل ویرانگر» سقوط کرد، همان‌طور که توکولتی-نینورتای یکم در حماسه همنام خود با خوشحالی توصیف کرد،^{[i ۱]} و پیروزی‌اش تضمین شد.^{[i ۲][i ۳]} این پیروزی منجر به همسویی مجدد مرزها با آشور شد که قلمروی خود را به سمت جنوب، به پیلاسکو، شهر آرمان در اوگارسالو و لولومو گسترش داد.

جانشین نازی-ماروتاش، کاداشمان-تورگو به اندازه کافی برای تأمین صلح انگیزه داشت که به نظر می‌رسد او با یک معاهده تحقیرآمیز با آداد نیراری موافقت کرده‌است که در آن «او (نازی-ماروتاش) پسرش را برای جنایت عفو کرد.»^{[i ۴]}