یودن‌رات

یودِن‌رات (به آلمانی: Judenrat؛ به معنای «شورای یهودی») سازمانی مدیریتی در جریان جنگ جهانی دوم بود که توسط آلمان نازی به جوامع یهودیان اروپای اشغالی و بیشتر درون گتوهای نازی تحمیل شد. نازی‌ها از یهودیان خواستند تا در هر یک از جوامع خود، گروهی از ارشدان را انتخاب کرده و شورای یهودیان را تشکیل بدهند.^[1]

یودِن‌رات

یودِن‌رات در شهرک زیدووویچ در لهستان اشغالی، جایی که تا پیش از هولوکاست جمعیت اغلب یهودی داشت
بنیان‌گذاری	۱۹۳۹
انحلال	۱۹۴۵
هدف	سازمان مدیریتی
عضو اصلی	اس‌اس (SS)
بیانیه مأموریت	اداره خودمختار

یودِن‌رات به شکل واسطه‌ای تحمیلی میان نازی‌ها و یهودیان عمل می‌کرد و نازی‌ها از آن برای کنترل جوامع یهودی بهره می‌گرفتند. در بعضی گتوها، همچون گتو ووچ و نیز تریزینشتات، آلمانی‌ها نام «شورای ارشدان یهودی» (Jüdischer Ältestenrat یا Ältestenrat der Juden) به این گروه دادند.^[2] جوامع یهودی خود از قرون وسطی به آن سو شوراهایی خودمختار تشکیل داده بودند که به آن کَهُل (קהל) یا کِهیلا (קהילה) می‌گفتند.

در حالی که عده‌ای از تاریخ‌دانان به این شوراها به دیده گروهی همدست نگاه می‌کنند،^[3][4][5] مسئله اینکه همکاری با یودنرات به منزله همدستی با آلمانی‌ها بوده‌است یا نه هنوز مورد بحث و جدل است.^[6][7][8]

تاریخچه

نخستین یودنراتها در لهستان اشغالی پس از فرمان ۲۱ سپتامبر ۱۹۳۹ راینهارت هایدریش در طی تهاجم آلمان به لهستان و متعاقب آن حمله به اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفتند.

یودنراتها به عنوان ابزاری در دست آلمانی‌ها برای اعمال قوانین ضدیهودی خود در مناطق اشغالی به‌شمار می‌رفتند و هیچ گونه اختیاری از خود نداشتند. در شکل ایدئال خود، یک یودنرات متشکل از یک ربی و دیگر افراد صاحب‌نفوذ در جامعه یهودی می‌بود. این گروه‌ها با واسطه‌گری میان آلمان و مردم محلی گاه در جهت تأمین هدف آلمانی‌ها در جلوگیری از مقاومت مسلحانهٔ یهودیان عمل می‌کردند، و گاه با چانه زدن با نیروهای آلمانی اقدام به تهیه مواد غذایی برای ساکنان گتوها می‌کردند. وجود این شوراها اما تأثیری در سرنوشت نهایی یهودیان ساکن اروپا نداشت؛ به گفته مایکل برنباوم: «در تحلیل نهایی، یودنرات هیچ گونه تأثیری بر نتیجه نهایی دهشتناک هولوکاست نداشت؛ ماشین کشتار جمعی نازی‌ها تنها مسئول این تراژدی بود، و یهودیان مناطق اشغالی، به ویژه در لهستان اشغالی، آنقدر ضعیف بودند که توانایی جلوگیری از آن را نداشتند.»^[9]

منابع

1. Trunk, Isaiah Judenrat: the Jewish Councils in Eastern Europe under Nazi Occupation with an introduction by Jacob Robinson. New York: Macmillan, 1972. شابک ‎۰۸۰۳۲۹۴۲۸X.
2. "The Ghettos Theresienstadt". Yad Vashem The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority. Archived from the original on 25 December 2011. Retrieved 12 December 2011.
3. Isaiah Trunk (1 January 1996). Judenrat: The Jewish Councils in Eastern Europe Under Nazi Occupation. U of Nebraska Press. p. 572. ISBN 0-8032-9428-X.
4. Lucy S. Dawidowicz (1981). The Holocaust and the historians. Harvard University Press. p. 135. ISBN 978-0-674-40566-0.
5. GLASS, JAMES M. (1999-10-01). "Two Models of Political Organization: Collaboration Versus Resistance". American Behavioral Scientist (به انگلیسی). 43 (2): 278–300. doi:10.1177/00027649921955263. ISSN 0002-7642. S2CID 145068118.
6. "The crime: Collaborating with the Nazis. The punishment: Excommunication from Judaism". Haaretz.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-06-28.
7. Jan Schwarz (15 May 2015). Survivors and Exiles: Yiddish Culture after the Holocaust. Wayne State University Press. p. 119. ISBN 978-0-8143-3906-0.
8. Stephen Gilliatt (2000). An Exploration of the Dynamics of Collaboration and Non-resistance. E. Mellen Press. p. 95, 99. ISBN 978-0-7734-7770-4.
9. Berenbaum, Michael. "Judenrat". jewishvirtuallibrary.org. Retrieved 28 September 2013.

پیوند به بیرون

• سندهایی درباره یودنرات در گتوی ترزینشتات، در مجموعه موزهٔ یهودی پراگ