مرال

مرال^[1][2][3] یا گوزن قرمز هیرکانی^[4] (نام علمی: Cervus elaphus maral)، یکی از شرقی‌ترین زیرگونه‌های گوزن قرمز است. در مناطق بین دریای سیاه و دریای کاسپی است که در برگیرندهٔ مناطق کریمه و آسیای صغیر و همچنین در امتداد منطقه دریای کاسپی ایران، کوه‌های تالش (اسالم، آستارا، فومن) و در جنگل‌های هیرکانی زندگی می‌کنند.^[5] گوزن قرمز هیرکانی گاهی به عنوان گوزن نجیب یا گوزن قرمز شرقی شناخته و نامیده می‌شود.^[6][7]

مرال
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
تیره:	گوزنان
زیرخانواده:	گوزنیان جهان قدیم
سرده:	گوزن‌ها (سرده)
نام سه‌جمله‌ای
Cervus elaphus maral Gray, 1850

طبقه‌بندی

گوزن قرمز هیرکانی یکی از زیرگونه‌های گوزن قرمز است.

ویژگی‌های ریخت‌شناسی

گوزن قرمز هیرکانی حدود ۱۸۰ سانتی‌متر قد دارد و وزن‌اش می‌تواند بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم باشد. طول شاخ آنها در حدود ۱۲۰ سانتی‌متر و قطر و ابعاد آن در حدود ۱۵۰ میلی‌متر است. رنگ آنها خاکستری تیره است، ولی در تابستان رنگ آنها قهوه‌ای تیره است. در اواخر زمستان شاخ آنها می‌افتد و شاخ‌های جدیدشان در اواخر تابستان به رشد کامل خود می‌رسند. در اواسط بهار فقط یک و گاهی دو نوزاد متولد می‌شوند. رنگ بچه‌ها قهوه‌ای مایل به قرمز است با خال‌های سفید.^[8]

اکولوژی و رفتار

گوزن قرمز هیرکانی یک جانور اجتماعی است و عمدتاً شب‌گرد است. هنگام شب مناطق باز و بدون درخت را برای چریدن انتخاب کرده و صبح‌ها به مناطق انبوه جنگلی می‌روند. گیاهخوار و نشخوار کننده اند، حس بویایی و شنوایی به نسبت قوی دارند و به خوبی شنا می‌کنند. به صورت اجتماعی زندگی کرده، نرهای بالغ گروهه ای جداگانه‌ای برای خود تشکیل می‌دهند و تنها در فصل زادآوری با ماده‌ها هستند. در هر گله طبقات اجتماعی مختلفی وجود دارد که از راه کنشی که با دیگران به وسیله شاخ زدن و لگد زدن دارند مشخص می‌شود. از علف‌ها، میوه‌ها، قارچ‌ها و نیز سرشاخه درختان و درختچه‌ها تغذیه می‌کنند.^[8][9]

اهلی کردن

گوزن قرمز هیرکانی در حال حاضر اهلی شده است.^[6] مرال در فرهنگ مردم تالش (طالشان شمالی و جنوبی) جایگاه ویژه ای در قصه‌ها و اشعار این مردم دارد و به نقل از برخی کتابهای تاریخی نظیر منم تیمور جهان‌گشای تیمور لنگ، آورده شده که طالشان برخلاف سایرین مردم که اسب سواری می‌کردند؛ بر سوار مرال می‌شدند.

تهدیدها

در روسیه از سال ۱۹۳۰ گوزن‌ها را برای شاخ‌های مخملی‌شان شکار می‌کردند، در گذشته برخی از کشورهای آسیایی متقاضی شاخ‌های مخملی بودند و شوروی سابق پرورشگاه‌ها و کشتارگاه‌های سازمان‌یافتهٔ گوزن داشته. شکار توسط انسان‌ها به عنوان علت کاهش جمعیت گوزن‌ها شناخته شده است. تعداد تقریبی گوزن‌های قرمز کاسپی در شرق گرجستان از ۲۵۰۰ راس در سال ۱۹۸۵ به ۸۸۰ راس گوزن در سال ۱۹۹۴ کاهش یافته است.^[10][11][12] شکارچیان طبیعی آنها شامل پلنگها و به میزان کمتر گرگها و خرس‌های قهوه‌ای می‌باشند. درگذشته آنها نیز توسط ببرها شکار می‌شدند اما در حال حاضر ببر هیرکانی یا ببر مازندران منقرض شده است.^[8]

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Caspian red deer». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۱۸.

1. کرمی، محمود؛ قدیریان، طاهر؛ فیض‌اللهی، کاوه (۱۳۹۵). اطلس پستانداران ایران. جهاد دانشگاهی، واحد استان البرز. ص. ۲۸۵. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۷۶۰۵-۲۱-۹.
2. ضیایی، هوشنگ؛ فرشاد اسکندری و دنا ضیایی (۱۴۰۲). راهنمای صحرایی پستانداران ایران. کانون آشنایی با حیات وحش. ص. ۳۷۹. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۴-۱۹۹۶-۰.
3. فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی. ص. ۴۹۱.
4. گوزن قرمز هیرکانی https://www.seevid.ir/fa/v/wXbN0
5. Henry Charles Howard Suffolk and Berkshire (Earl of); Hedley Peek; Frederick George Aflalo (1911). The Encyclopaedia of sport & games. J.B. Lippincott company. p. 76.
6. Encyclopedia of Meat Sciences: 3-volume set. Elsevier Science. 22 July 2014. p. 194. ISBN 978-0-12-384734-8.
7. Henry Charles Howard Suffolk and Berkshire (Earl of); Hedley Peek; Frederick George Aflalo (1911). The Encyclopaedia of sport & games. W. Heinemann. p. 262.
8. Eskandar Firouz (14 October 2005). The Complete Fauna of Iran. I.B.Tauris. p. 83. ISBN 978-1-85043-946-2.
9. اطلس پستانداران ایران. سازمان محیط زیست. ص. ۱۸۱.
10. Jörg Gertel; Richard B. Le Heron (2011). Economic Spaces of Pastoral Production and Commodity Systems: Markets and Livelihoods. Ashgate Publishing, Ltd. p. 232. ISBN 978-1-4094-2531-1.
11. Alison Davidson (1 August 2000). Velvet Antler: Nature's Superior Tonic. SAFE GOODS/New Century Publishing 2000. p. 13. ISBN 978-0-9701110-0-5.
12. Tim Burford (2011). Georgia. Bradt Travel Guides. p. 10. ISBN 978-1-84162-357-3.

پیوند به بیرون

• Cervus elaphus maral در GBIF