گاهشماری آزتکی
From Wikipedia, the free encyclopedia
گاهشماری آزتکی یا تقویم مختیکا، یکی از گاهشماریهای مزوآمریکایی رایج در دوران پیشاکلمبی مردمان مکزیک بود که توسط اقوامی بهنام آزتک مورد استفاده قرار میگرفت. این تقویم شامل ۳۶۵ روز دوره تقویمی که آن را ژیپوهوآلی (xiuhpōhualli) و یک دوره مذهبی ۲۶۰ روزه که آن را تونالپوهوآلی (tōnalpōhualli) مینامد، است. این دو دوره باهم یک قرن ۵۲ ساله تکشیل میدهند، در مواقعی آن را «تقویم مدور» مینامند. ژیپوهوآلی بهعنوان تقویم کشاورزی بکار میرود زیرا که براساس خورشید است، در حالی که تونالپوهوآلی بهعنوان تقویمی مذهبی شناخته میشود.
هر ۵۲ سال، تونالپوهوآلی و ژیپوهوآلی، سال ۵۲ هر تلاقی میکنند و یک «قرن» جدید آغاز میشود. هر کدام از این قرنها در تقویم، ژیپوهوآلی مشخص شدهاند. در شروع هر قرن، جشنی بر پا میشد که ۱۲ روز به طول میانجامید. در شروع این مراسم، چراغهای شهر خاموش میشد و مردم هم اجازه میدادند که آتش اجاقهایشان خاموش شود. در این جشن مردم به نشانه ندامت و پشیمانی از گناهانی که انجام داده بودند، روزه میگرفتند. در نیمه شب روز دوازدهم مراسم، یک زندانی به روحانی واگذار میشد. روحانی به آسمان شب توجه میکرد و آنقدر منتظر میماند تا ستاره آتش به بالاترین نقطه آسمان برسد. در این هنگام، قلب مرد زندانی را بیرون میآورد و جای خالی آن را با تکه ای چوب که روی قطعهای از فیروزه قرار داده شده بود، پر میکرد. سپس روحانی آتش جدیدی روشن میکرد تا بهوسیله آن یکبار دیگر شهر روشن شود. تقویم، تونالپوهوآلی تقویم مقدس مکزیکیها بودهاست. این روز شمار مذهبی، در کتابهای مربوط به روزها که عموماً از پوست آهو یا کاغذهایی از پوست درخت تهیه میشدند، ثبت میشد که توسط یک روحانی به زیج (طالع نما) تبدیل شد و در آن، روزهای مساعد و نامساعد پیشبینی شدند. تقویم مذهبی ۲۶۰روز داشت که به ۲۰ دوره ۱۳ روزه تقسیم شده بود. نام این ۲۰ دوره را با نشانههای هیروگلیفی به صورت تصویری نمایش میدادند. اعداد مربوط به روزهای ۱۳گانه هم با نقطههایی نشان داده میشد. بطوری که روزها با هم اشتباه گرفته نشوند.