کتابخانه اسکندریه
From Wikipedia, the free encyclopedia
کتابخانه بزرگ اسکندریه در اسکندریه، مصر، یکی از بزرگترین و مهمترین کتابخانههای جهان باستان بود. این کتابخانه بخشی از یک نهاد پژوهشی بزرگتر به نام «موسیون» بود که به موزها (نُه الههٔ هنر) اختصاص داشت. ایدهٔ ساخت کتابخانهٔ جهانی در اسکندریه، احتمالاً توسط دمتریوس فالرومی، یک دولتمرد تبعیدی آتنیتبار مقیم اسکندریه، به بطلمیوس اول سوتر پیشنهاد شدهبود. ممکن است طرحهایی برای احداث چنین کتابخانهای در این هنگامه بررسی شده باشد، اما خود کتابخانه تا قبل از سلطنت پسرش، بطلمیوس دوم فیلادلفوس، احداث نشده بود. کتابخانه به سرعت طومارهای پاپیروس فراوانی جمعآوری نمود، که دلیلش سیاستهای سلطهجویانهٔ پادشاهان بطلمیوسی و تأمین مالی خوبشان در تهیهٔ متون بود. دقیقاً معلوم نیست که شمار این طومارها در هر دوره چه قدر بوده، لذا تخمینها از ۴۰٬۰۰۰ تا ۴۰۰٬۰۰۰ متفاوت است.
کشور | امپراتوری بطلمیوسی |
---|---|
نوع | کتابخانه ملی |
تأسیس | یحتمل دوران حکومت بطلمیوس دوم (۲۸۵–۲۴۶ پم)[2][3] |
موقعیت | اسکندریه، مصر |
گردآوری | |
حجم کل ذخایر | هر نوشتهای[4][5] |
شمار | تخمینها گوناگون است؛ اغلب بین ۴۰٬۰۰۰ و ۴۰۰٬۰۰۰ طومار،[6] بهطور میانه ۱۰۰٬۰۰۰ کتاب[7] |
اطلاعات دیگر | |
شمار کارکنان | تخمین بر این است که در حالت بیشینه، صد پژوهشگر را در خود جای میداد.[8][9] |
نقشه | |
اسکندریه، به خاطر کتابخانهٔ بزرگش، به عنوان پایتخت دانش و یادگیری مورد توجه قرار گرفت. بسیاری از دانشمندان مهم و تأثیرگذار در قرن سوم و دوم پیش از میلاد در کتابخانه کار میکردند، از جمله افراد مذکور میتوان به ایشان اشاره کرد: زنودوت افسسی، که در استانداردسازی متون اشعار هومری فعالیت داشت؛ کالیماخوس، مؤلف پیناکس، که گاهی اوقات بهعنوان اولین کتابدار کتابخانهها در جهان معرفی میشود؛ آپولونیوس رودسی، که شعر حماسی آرگونوتیکا را سرودهاست؛ اراتوستن، که محیط کرهٔ زمین را با دقت چند صد کیلومتری محاسبه کرد؛ آریستوفان بیزانتیومی که سیستم دیوانی یونان را ابداع کرد و اولین کسی بود که متون شعری را به خط تقسیم کرد؛ آریستارخوس ساموتراکی که متون قطعی اشعار هومری و همچنین تفسیرهای گسترده دربارهٔ آنها را تألیف کرد. در زمان سلطنت بطلمیوس سوم اوریگتس، یک شعبه کتابخانهٔ دختر در سراپئوم تأسیس شد، که در واقع معبدی برای خدای یونانی-مصری سراپیس بود.
علیرغم باور گستردهٔ امروزی مبنی بر این که کتابخانهٔ اسکندریه به یکباره سوخته و به طرز فجیعی تخریب شده، در واقع کتابخانه طی چند قرن و به تدریج از بین رفت. این انحطاط با کوچیدن اندیشمندان از اسکندریه در سال ۱۴۵ پیش از میلاد، در زمان سلطنت بطلمیوس هشتم فیسکون آغاز شد، که منجر به استعفای آریستارخوس ساموتراکی، رئیس کتابداران، از مقامش و تبعید او به قبرس شد. بسیاری از محققان دیگر از جمله دیونوسیوس تراکس و آپولودوروس آتنی به شهرهای دیگر گریختند و در آنجا به تدریس و مکتبداری ادامه دادند. این کتابخانه یا بخشی از مجموعهٔ آن، بهطور تصادفی توسط ژولیوس سزار در جنگ داخلی او، در سال ۴۸ قبل از میلاد سوزانده شد، اما میزان خسارت در اثر این آتشسوزی مشخص نیست گرچه به نظر میرسد که بنای اصلی یا سالم مانده یا مدت کوتاهی پس از آن بازسازی شدهاست. استرابون، جغرافیدان و سیاح، اشاره دارد که در حدود سال ۲۰ قبل از میلاد از موسیون بازدید کرده و از خروجی علمی شهر اسکندریه شگفتزده شده، که این مطلب نشان میدهد در زمانهٔ او هنوز دسترسی به حداقل برخی از منابع کتابخانه فراهم بود.
به دلیل کمبود بودجه و پشتیبانی مالی، کتابخانه در دورهٔ روم تضعیف شد. به نظر میرسد عضویت در آن تا سال ۲۶۰ میلادی متوقف شده باشد. بین سالهای ۲۷۰ و ۲۷۵ میلادی، شهر اسکندریه شاهد یک شورش و سرکوب حکومتی بود که احتمالاً هر چه از کتابخانه باقی مانده بود را نابود کرد؛ اگرچه کتابخانه هنوز در آن زمان وجود داشت. کتابخانهٔ دختر سراپئوم ممکن است پس از تخریب کتابخانهٔ اصلی باقی مانده باشد. سراپئوم در سال ۳۹۱ پس از میلاد با صدور فرمانی از سوی پاپ ِمسیحیان قبطی، تئوفیلوس اسکندریهای، تخریب و منهدم شد، اما به نظر میرسد که در آن زمان کتابی در آن نگهداری نمیشد و عمدتاً به عنوان محل تجمع فلاسفه نوافلاطونی پیرو تعالیم یامبلیخوس مورد استفاده قرار میگرفت.