From Wikipedia, the free encyclopedia
گذرگاه رفح (به عربی: معبر رفح، آوانگاری: Ma`bar Rafaḥ) یا گذرگاه مرزی رفح تنها گذرگاه، میان کشور مصر و نوار غزه است و در مرز مصر و غزه قرار گرفته است. بر اساس توافقنامه سال ۲۰۰۷، میان مصر و اسرائیل، مصر این گذرگاه را کنترل میکند، اما واردات از طریق گذرگاه رفح نیاز به تأیید کشور اسرائیل دارد.[1][2]
«بندر زمینی رفح» شد </link>[نیازمند شفافسازی] گذرگاه مرزی اولیه بین مصر و غزه که توسط سازمان فرودگاههای اسرائیل مدیریت میشود تا زمانی که اسرائیل شهرکهای خود را در غزه در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۵ به عنوان بخشی از طرح جداسازی خود برچید. </link>[ مشکوک ] متعاقباً وظیفه مأموریت کمک مرزی اتحادیه اروپا رفح (EU BAM Rafah یا EUBAM) نظارت بر گذرگاه شد. </link>[ مشکوک ] بندر زمینی رفح، معروف به "دروازه صلاح الدین" </link>[3] در گذرگاه اصلی رفح در جاده صلاح الدین واقع شدهاست. </link> بزرگراه اصلی غزه از اریز به رفح. بندر زمینی رفح در اکتبر ۲۰۰۹ توسط اسرائیل به اتهام تخریب تونلها بمباران شد.[4]
«نقطه گذرگاه رفح» جدید، </link> که در عربی «العوده» (بازگشت) نامیده میشود،[5] در جنوب شهر رفح ساخته شد.
دروازه صلاح الدین فعلی، یک گذرگاه تجاری مرزی بین غزه و مصر، برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ افتتاح شد و توسط کامیونها مورد استفاده قرار میگیرد.[6][7]
با توافق عثمانی و بریتانیا در ۱ اکتبر ۱۹۰۶، مرز بین فلسطین تحت سلطه عثمانی و مصر تحت حاکمیت بریتانیا، از طبا تا رفح، مورد توافق قرار گرفت.[8]
از سال ۱۹۴۸ غزه توسط مصر اشغال شد. در نتیجه، مرز غزه و مصر دیگر وجود نداشت. در جنگ شش روزه ۱۹۶۷، اسرائیل هر دو نوار غزه و شبه جزیره سینا را از مصر فتح کرد و هر دو به سرزمینهای اشغالی تبدیل شدند.
در سال ۱۹۷۹، اسرائیل و مصر معاهده صلحی را امضا کردند که در نهایت سینا را که هممرز با نوار غزه است به کنترل مصر بازگرداند. به عنوان بخشی از آن معاهده، یک نوار زمینی به پهنای ۱۰۰ متر به نام مسیر فیلادلفی به عنوان منطقه حائل بین غزه و مصر ایجاد شد.[9] در معاهده صلح، مرز غزه-مصر بازسازی شده در سراسر شهر رفح ترسیم شد. زمانی که اسرائیل در سال ۱۹۸۲ از سینا عقبنشینی کرد، رفح به دو بخش مصری و فلسطینی تقسیم شد و خانوادهها از هم جدا شدند و با موانع سیم خاردار از هم جدا شدند.[8][10]
در ۱۶ فوریه ۲۰۰۵، پارلمان اسرائیل خروج اسرائیل از غزه را تصویب کرد. اسرائیل در سپتامبر ۲۰۰۵ از غزه خارج شد. مصر به اعمال کنترل در سمت مصر از مرز غزه-مصر ادامه داد، در حالی که تشکیلات خودگردان فلسطینی تحت تسلط فتح کنترل گذرگاه مرزی غزه را به دست گرفت.
در ۷ سپتامبر ۲۰۰۵ اسرائیل از غزه عقبنشینی کرد و گذرگاه رفح را بست.[11] توافق فیلادلفی بین اسرائیل و مصر، بر اساس اصول پیمان صلح ۱۹۷۹، کنترل مرزها را به مصر واگذار کرد، در حالی که تحویل تسلیحات به تشکیلات خودگردان فلسطین منوط به رضایت اسرائیل بود. در این توافقنامه تصریح شده بود که ۷۵۰ مرزبان مصری در طول مرز مستقر خواهند شد و مصر و اسرائیل متعهد شدند که برای جلوگیری از تروریسم، قاچاق اسلحه و سایر فعالیتهای غیرقانونی فرامرزی با یکدیگر همکاری کنند.[9][12]
بر اساس اصول توافق شده برای گذرگاه رفح، بخشی از توافقنامه حرکت و دسترسی (AMA) در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۵، EUBAM مسئول نظارت بر گذرگاه مرزی بود. این توافقنامه قدرت اسرائیل را برای اعتراض به ورود هر شخصی تضمین میکرد.[13]
اصول توافق شده برای رفح تصریح میکند که «رفح برای صادرات کالا به مصر نیز استفاده خواهد شد».[13] یک سند محرمانه ساف نشان میدهد که در واقع مصر در دوره ریاست جمهوری حسنی مبارک اجازه صادرات را نمیداد.[14] فلسطینیها موافقت کردند که تمام واردات کالاها به گذرگاه مرزی کرم شالوم منحرف شود، زیرا اسرائیل به دلیل نگرانی از اجرای پروتکل پاریس، غزه را از اتحادیه گمرکی خارج خواهد کرد. از سوی دیگر، فلسطینیها موافقت کردند زیرا میخواستند مداخله اسرائیل در رفح را محدود کرده و حاکمیت خود را به حداکثر برسانند. انحراف از طریق کرم به عنوان یک اقدام موقت در نظر گرفته شده بود، اما در واقع، واردات از طریق رفح هرگز محقق نشد و فلسطینیها را مجبور به توسعه اقتصاد تونلهای قاچاق کرد. اسرائیل پیوسته تلاش کرده بود گذرگاه مرزی کرم شالوم (هممرز با مصر) را به گذرگاه تجاری بین غزه و اسرائیل یا به عنوان گذرگاه مسافری جایگزین به رفح تبدیل کند. فلسطینیها نگران بودند که اسرائیل کنترل مرز غزه و مصر را به دست بگیرد یا حتی جایگزین رفح شود و مخالفت کردند.[14]
در ۲۶ نوامبر ۲۰۰۵، این گذرگاه برای اولین بار تحت نظارت اتحادیه اروپا باز شد، در حالی که ارتش اسرائیل از یک پایگاه نزدیک به تماشای ویدیو میپردازد و کنترل حرکت همه کالاها و تجارت در داخل و خارج غزه را حفظ میکند.[11]
از سال ۲۰۱۸ به بعد، کالاها بهطور منظم از مصر از طریق گذرگاه رفح وارد غزه میشدند.[15] در اکتبر ۲۰۲۲، حدود ۴۹ درصد از کالاهای وارد شده به غزه از مصر از طریق رفا وارد شدهاست، در حالی که ۵۱ درصد دیگر کالاها از طریق اسرائیل وارد غزه میشوند.[15] حدود سه چهارم کالاهای وارد شده از طریق رفح از مصالح ساختمانی تشکیل شده بود، در حالی که بیشتر یک چهارم باقی مانده مواد غذایی بود.[15]
در طول جنگ ۲۰۲۳ اسرائیل و حماس، اسرائیل سمت فلسطینی گذرگاه رفح را بمباران کرد. مصر متعاقباً خواستار تضمینهایی شد که اسرائیل به کاروانهای کمکرسانی حمله نخواهد کرد.[16]
پس از جدایی اسرائیل در سال ۲۰۰۵، میانگین ماهانه تعداد ورود و خروج از طریق گذرگاه رفح به حدود ۴۰۰۰۰ رسید. پس از دستگیری سرباز اسرائیلی گیلاد شالیت در ژوئن ۲۰۰۶، این گذرگاه در ۷۶ درصد مواقع بسته شد و پس از تسلط حماس بر نوار غزه، به استثنای گشایشهای محدود مصر بهطور دائم بسته شد.[17]
از ژوئن ۲۰۱۰ تا ژانویه ۲۰۱۱، میانگین ماهانه تعداد خروجیها و ورودیها از طریق رفح به ۱۹۰۰۰ رسید. پس از می ۲۰۱۱، زمانی که حسنی مبارک، رئیسجمهور مصر با محمد مرسی جایگزین شد، این تعداد به ۴۰۰۰۰ نفر در ماه افزایش یافت. هنگامی که مرسی در ژوئیه ۲۰۱۳ توسط ارتش سرنگون شد، گذرگاه دوباره تقریباً بهطور کامل تعطیل شد.
در آگوست ۲۰۱۴، برای اولین بار از زمان آغاز محاصره غزه در سال ۲۰۰۷، مصر به برنامه جهانی غذای سازمان ملل (WFP) اجازه داد تا غذا را از طریق گذرگاه رفح بیاورد. برای ۵ روز غذای حدود ۱۵۰۰۰۰ نفر را تأمین کرد.[18] در سال ۲۰۱۴، ماهانه بهطور متوسط ۸۱۱۹ خروج و ورود افراد در این گذرگاه ثبت شدهاست. در سپتامبر ۲۰۱۵، حدود ۳۳۰۰ نفر بود، در حالی که جمعیت غزه به ۱٫۸ میلیون نفر میرسید.[17] بین ۲۴ اکتبر ۲۰۱۴ و سپتامبر ۲۰۱۵، این گذرگاه تنها به مدت ۳۴ روز باز شده بود.[19]
از نوامبر ۲۰۰۵ تا ژوئیه ۲۰۰۷، گذرگاه رفح بهطور مشترک توسط مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین کنترل میشد و اتحادیه اروپا نیز بر پایبندی فلسطینیان در سمت غزه نظارت میکرد.[20] کراسینگ تا ژوئن ۲۰۰۶ هر روز کار میکرد. اسرائیل هشدارهای امنیتی صادر کرد و به این ترتیب از سفر ناظران اروپایی به ترمینال جلوگیری کرد. دولت تشکیلات خودگردان به رهبری حماس در ۲۳ ژوئن تهدید کرد که در صورت عدم بازگشایی مرز ، توافقنامه گذرگاه مرزی رفح را فسخ خواهد کرد.[21] در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۶، تروریستها به گذرگاه کرم شالوم حمله کردند و سرباز اسرائیلی گیلاد شالیت را به اسارت گرفتند. گذرگاه پس از این حمله به ندرت بازگشایی شد.[22]
در ۱۲ فوریه ۲۰۰۷، صائب عریقات، مذاکرهکننده ساف در نامهای به دولت اسرائیل و رئیس هیئت اتحادیه اروپا از اسرائیل شکایت کرد و گذرگاه رفح (RCP) را در اکثر روزها با اقدامات غیرمستقیم، مانند «جلوگیری از دسترسی اتحادیه اروپا» بسته بود. BAM به RCP از طریق Kerem Shalom".[23] یک مقاله پیشینه فلسطینی در سال ۲۰۰۷ به نگرانی اتحادیه اروپا در مورد بحرانها اشاره میکند که «اغلب به دلیل بسته شدن مداوم گذرگاه توسط اسرائیل ایجاد میشود».[14] در ۷ مه ۲۰۰۷، موضوع بسته شدن رفح و کرم توسط اسرائیل در یک نشست هماهنگی و ارزیابی مطرح شد. حرکت آمبولانسها از طریق رفح ممنوع شد. اتحادیه اروپا BAM استفاده از آمبولانسهای «شاتل» در گذرگاه را پیشنهاد کرد که مستلزم دو انتقال اضافی از بیماران بین آمبولانسها بود.[24]
در ژوئن ۲۰۰۷، گذرگاه رفح توسط مقامات مصری پس از تسلط حماس بر نوار غزه بسته شد. به دلیل نبود امنیت ناظران اتحادیه اروپا از منطقه خارج شدند و مصر با اسرائیل برای بستن گذرگاه رفح موافقت کرد.[9] تشکیلات خودگردان فلسطینی به رهبری فتح در کرانه باختری اعلام کرد که گذرگاه رفح باید تا زمان بازگرداندن کنترل گارد ریاست جمهوری فلسطین بسته بماند.[25]
در ۲۲ ژانویه ۲۰۰۸، پس از آنکه اسرائیل تمام گذرگاههای نوار غزه را بهطور کامل مسدود کرد، گروهی از تظاهرکنندگان حماس تلاش کردند به زور درب گذرگاه رفح را باز کنند. آنها توسط پلیس مصر مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و تیراندازی بلند شد. در همان شب، حماس یک ۲۰۰ متر (۶۶۰ فوت) را ویران کرد طول دیوار مرزی فلزی با مواد منفجره. پس از شکستن مرز غزه و مصر، هزاران فلسطینی با تخمینها از ۲۰۰۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰۰ نفر برای خرید کالا وارد مصر شدند.[26][27] فلسطینیها در حال خرید مواد غذایی، سوخت، سیگار، کفش، مبلمان، قطعات خودرو و ژنراتور بودند.[28][29] در ۳ فوریه ۲۰۰۸، مرز دوباره توسط مصر بسته شد، به جز مسافرانی که به خانه بازمیگشتند.[30]
در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹، اسماعیل حنیه، نخستوزیر حماس، یک مکانیسم مشترک فلسطینی، مصری و اروپایی را برای کارکرد دائمی گذرگاه مرزی رفح پیشنهاد کرد. وی گفت: ما از حضور بازرسان اروپایی، مصریها و گارد ریاست جمهوری فلسطین و همچنین حضور دولت (حماس) در غزه استقبال میکنیم.[31]
بر اساس گزارش گیشا در سال ۲۰۰۹، اسرائیل از طریق کنترل ثبت جمعیت فلسطین که تعیین میکند چه کسانی مجاز به عبور از گذرگاه رفح هستند، به اعمال کنترل بر مرزها ادامه داد. همچنین این قدرت را داشت که از حق خود برای وتوی عبور اتباع خارجی استفاده کند، حتی زمانی که متعلق به فهرست دستههای خارجیان مجاز به عبور است، و تصمیم به بستن گذرگاه برای مدت نامحدود کند.[25]
گیشا اسرائیل را به بسته نگه داشتن گذرگاه رفح از طریق غیرمستقیم و مصر را به دلیل تسلیم شدن در برابر فشار اسرائیل و عدم همکاری با دولت حماس مقصر دانستهاست. با این حال، حماس متهم شد که به گارد ریاست جمهوری اجازه ندادهاست تا توافقنامه AMA را اعمال کند. تشکیلات خودگردان فلسطین به دلیل امتناع از سازش با حماس بر سر کنترل گذرگاه رفح مقصر شناخته شد. نیروی ناظر اتحادیه اروپا به دلیل تسلیم شدن به خواستههای اسرائیل برای بستن مرزها بدون درخواست برای بازگشایی مورد انتقاد قرار گرفت. ایالات متحده به دلیل اجازه نقض حقوق بشر ناشی از تعطیلی و اجتناب از فشار بر مصر مورد انتقاد قرار گرفت.[25]
دولت مصر در زمان رئیسجمهور سابق مبارک با دولت حماس در غزه مخالفت کرده بود و به اسرائیل برای اجرای محاصره کمک کرده بود.[32] به دلیل انقلاب ۲۰۱۱ مصر، مبارک در فوریه ۲۰۱۱ مجبور به کنارهگیری شد. در ۲۷ آوریل فتح و حماس با میانجیگری مصر در قاهره به توافق رسیدند و در ۲۹ آوریل مصر اعلام کرد که گذرگاه مرزی به صورت دائمی باز خواهد شد.[32] محمود عباس و خالد مشعل قرارداد قاهره را در ۴ می ۲۰۱۱ امضا کردند و در ۲۸ مه گذرگاه مجدداً باز شد.[33] اکثر محدودیتهای سفر حذف شدند، اگرچه مردان ۱۸ تا ۴۰ ساله که وارد مصر میشوند باید برای ویزا درخواست دهند و دیگران به مجوز سفر نیاز دارند.[34][35] بلافاصله پس از انقلاب، نبیل العربی، وزیر امور خارجه مصر، مذاکراتی را با حماس با هدف کاهش محدودیتهای سفر و بهبود روابط بین این دو آغاز کرد. با وجود اینکه محدودیتهای مسافربری کاهش یافت، ارسال کالا به غزه همچنان مسدود است.[36] در پنج ساعت اول پس از افتتاحیه، ۳۴۰ نفر وارد مصر شدند.[37] در زمان رژیم مبارک، مصر به شدت با استفاده از محافظان حماس در رفح مخالفت کرد و خواستار آن شد که گذرگاه تا زمان استقرار پرسنل تشکیلات خودگردان فلسطین بسته بماند، اما اکنون، گذرگاه توسط پلیس حماس اداره و محافظت خواهد شد.[35]
در اواسط ژوئن ۲۰۱۱، گذرگاه برای چند روز بسته شد و پس از آن تنها چند صد نفر مجاز به عبور در هر روز بودند در مقایسه با هزاران نفری که هر روز درخواست عبور میکردند. بنا بر گزارشها، مصر موافقت کردهاست که روزانه به حداقل ۵۰۰ نفر اجازه عبور دهد.[38]
در جولای ۲۰۱۳، پس از سرنگونی محمد مرسی، گذرگاه مرزی برای چند روز توسط ارتش مصر بسته شد. بعداً هر روز به مدت چهار ساعت بازگشایی میشد. پس از ناآرامیهای گسترده در مصر و سرکوب خونین وفاداران به رئیسجمهور مخلوع مرسی در ۱۴ اوت، گذرگاه مرزی «به طور نامحدود» بسته شد.[39] بعد از آن هر چند ماه یک بار چند روز باز میشود.[40]
پس از درگیری اسرائیل و غزه در سال ۲۰۱۴، مصر اعلام کرد که آماده آموزش نیروهای گارد ریاست جمهوری برای مدیریت گذرگاه رفح و استقرار در امتداد مرز است. پس از آماده شدن نیروها، مصر گذرگاه را با ظرفیت کامل باز میکرد. مصر میانجیگری آتشبس دائمی بین اسرائیل و حماس بود و سامح شکری وزیر امور خارجه گفت که مصر امیدوار است که این امر منجر به ایجاد یک کشور فلسطینی در مرزهای ۱۹۶۷ شود.[41] گروههای فلسطینی در غزه، از جمله حماس، علناً پذیرفتن بازگشت گارد ریاست جمهوری و مأموریت مرزی اتحادیه اروپا را اعلام کردند.[42]
در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۵، مصر گذرگاه مرزی را بست.[43] در ماه مارس اعلام کرد که تنها در صورتی گذرگاه مرزی را باز خواهد کرد که طرف فلسطینی از کارکنان تشکیلات خودگردان فلسطینی تحت نظارت کامل گارد ریاست جمهوری تشکیل شود و هیچ پرسنل حماس در آن حضور نداشته باشند.[40] جهاد اسلامی فلسطین (PIJ) به اطلاعات مصر پیشنهاد کرد که تشکیلات خودگردان و حماس گذرگاه رفح را تحت نظارت و با حضور تشکیلات خودگردان و گارد ریاست جمهوری باز کنند. به نظر میرسید اطلاعات مصر و حماس موافق بودند، اما تشکیلات خودگردان پاسخی نداد.[40][43][44] حماس فتح و تشکیلات خودگردان را متهم کرد که «میخواهند با اصرار بر انحصار خودگردان در کنترل گذرگاهها و مرزها، آن را از صحنه سیاسی و میدانی کنار بگذارند».[40] حماس موافقت کرده بود که به گارد ریاست جمهوری اجازه دهد تا مسئولیت را به عنوان بخشی از طرح جامع ادغام کارکنان کرانه باختری و نوار غزه به عهده بگیرد.[44] برخی از پیروان حماس از طرح PIJ با دور زدن حماس ابراز ناراحتی کردند، در حالی که مصر برخلاف حماس آن را یک سازمان تروریستی نمیدانست.[43]
با این حال، مصر هنوز هم گهگاه اجازه دادهاست که منابع نفتی از طریق گذرگاه رفح وارد غزه شود، مانند سوخت دیزل برای نیروگاه غزه در سال 2017[45] و گاز در سال 2018.[46]
در ماه مه ۲۰۱۸، مقامات مصری این گذرگاه را باز کردند و به چند صد شهروند غزه در روز اجازه عبور به مصر را دادند. از جولای ۲۰۱۹، دهها هزار نفر طبق گزارشها این کار را انجام دادهاند و به مقصدهایی در جهان عرب یا ترکیه رفتهاند و برخی به دنبال پناهندگی در اروپا (به ویژه بلژیک و نروژ) بودهاند.[47]
در مارس ۲۰۲۰، مقامات فلسطینی این گذرگاه را بستند تا از انتشار ویروس عامل کووید-۱۹ به نوار غزه جلوگیری کنند.[48]
در اوایل نوامبر ۲۰۲۰، مقامات مصری پس از نظارت بر تخلفات حماس، این گذرگاه را به روی وسایل نقلیه و کالاها بستند.[49][50]
در فوریه ۲۰۲۱، مصر این گذرگاه را برای اولین بار پس از سالها «بهطور نامحدود» باز کرد که به عنوان تلاشی برای تشویق مذاکرات بین گروههای فلسطینی در آن زمان در قاهره توصیف شد.[51][52] این گذرگاه در جریان درگیری ۱۱ روزه اسرائیل و حماس در ماه مه و پس از آن باز نگه داشته شد و کمکها و مصالح ساختمانی را ارسال کرد. مصر این گذرگاه را در ۲۳ اوت ۲۰۲۱ به دنبال تشدید حوادث فرامرزی بین اسرائیل و حماس بست،[51] اما سه روز بعد گذرگاه را تا حدی بازگشایی کرد و به تردد از مصر به غزه اجازه داد (اما نه برعکس).[53]
در اکتبر ۲۰۲۳ با شروع جنگ ۲۰۲۳ اسرائیل و حماس، این گذرگاه دوباره بهطور مؤثر مسدود شد. منابع مختلف گزارش دادند که برای چندین هفته، دولت مصر با وجود تلاشهای شدید بینالمللی برای ایجاد پنجره زمانی برای باز شدن گذرگاه رفح، از خروج غزه یا اتباع خارجی از غزه از طریق گذرگاه رفح امتناع میکرد[54][55] به خارجیهایی که میخواهند از نوار خارج شوند.[56][57][58] با این حال، دولت مصر معتقد است که همیشه گذرگاه مرزی رفح را برای ورود کمکهای بشردوستانه و خروج اتباع خارجی در طول جنگ اسرائیل و حماس باز نگه داشتهاست، در عوض چهار حمله هوایی پیاپی اسرائیل به سمت غزه را مسئول نگه داشتن گذرگاه مرزی میداند. بسته[59][55] در ۲۱ اکتبر، مرز برای ورود کمکهای بشردوستانه به غزه باز شد.[60] در اول نوامبر، تعداد محدودی از اتباع خارجی و مجروحان اجازه استفاده از گذرگاه برای خروج از غزه را گرفتند.[61]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.