پهن‌بال‌سانان

پهن‌بال‌سانان (نام علمی: Eurypterida) که به صورت عامیانه با عنوان کژدم‌های دریایی شناخته می‌شوند راسته‌ای از بندپایان درنده منقرض‌شده هستند که در طول دوران دیرینه‌زیستی و بین ۴۶۷ تا ۲۵۲ میلیون سال پیش می‌زیستند. این جانوران برخلاف لقبی که بر آن‌ها گذاشته شده از کژدم‌ها نیستند و خویشاوندی نزدیک‌تری با تیغ‌دمان دارند. بیشتر گونه‌های این راسته کوچک بودند و کمتر از ۲۰ سانتی‌متر طول داشتند اما برخی نیز مانند جیکولاپتروس با ۲٫۵ متر طول بزرگ‌ترین جانوران بندپا تاریخ محسوب می‌شوند. آخرین پهن‌بال‌سانان در پایان دوره پرمین و در جریان رویداد انقراض پرمین-تریاس به طور کامل از میان رفتند.

پهن‌بال‌سانان محدودهٔ زمانی: اردیسین میانه تا پرمین پسین ۴۶۷ تا ۲۵۲ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
تصویرسازی از پیکر پهن‌بال بر اساس سنگواره
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	بندپایان
رده:	ران‌دهانان
راسته:	Eurypterida بورمایستر، ۱۸۴۳
مترادف
Gigantostraca (هکل، ۱۸۶۶) Cyrtoctenida (ستورمر و واتراستون، ۱۹۶۸)

ویژگی‌ها

کژدم‌های دریایی انشعابی از گیره‌داران محسوب می‌شوند و جانورانی چون خرچنگ نعل اسبی، کژدم و تارتنک خویشاوندان امروزی آن‌ها هستند. این جانوران آبزی بودند و بیشتر ساکن آب‌های لب‌شور و آب‌های شیرین بودند اما چنین به نظر می‌رسد که این جانوران یک سیستم تنفسی دوگانه داشتند که هم در آب و هم در خشکی کاربرد داشت. برخی کژدم‌های دریایی دارای دو بالهٔ بزرگ و بلند پارومانند و نیز دمی نیرومند بودند. همچنین تمام این موجودات گوشت‌خوار بودند و رژیم غذایی آن‌ها شامل انواع ماهیان، سرپایان و تریلوبیت‌ها می‌شد. به غیر از این موارد احتمالاً مردارخواری و هم‌نوع‌خواری نیز میان آن‌ها رواج داشته‌است.

فرگشت

قدیمی‌ترین آثار کشف شده از این موجودات متعلق به اواسط دوره اردوویسین است ولی این احتمال وجود دارد که کژدم‌های دریایی در اواخر دوره کامبرین یا اوایل دوره اردوویسین به وجود آمده باشند. دوران اوج شکوفایی و تنوع این جانوران مربوط به دوره سیلورین و اوایل دوره دوونین بود ولی بعد از این دوره با ظهور گروه‌های جدیدی از جانوران چون ماهیان زره‌دار تنوع این جانوران رو به افول نهاد. وقوع رویداد انقراض دونین پسین باعث کاهش شدید تنوع کژدم‌ها شد و پس از این رویداد تنها چند گونه کوچک زنده ماندند. این آخرین بازماندگان نیز سرانجام در زمان وقوع رویداد انقراض پرمین-تریاس یا مدتی قبل از این انقراض به‌طور کامل از میان رفتند.

درخت تبارزایی

Eurypterida	Stylonurina[Note 1]       پهن‌بال‌واران       Mixopteroidea       Waeringopteroidea       Adelopthalmoidea   Pterygotioidea   Hughmilleria       Herefordopterus       Slimonia       Pterygotidae

1. The position of the stylonurids is highly uncertain, as noted by Tetlie.^[1][2] |- |class="clade-slabel last" |  |- |class="clade-slabel" |  |- |class="clade-label" |Eurypterina |rowspan=2 class="clade-leaf" |

   Megalograptoidea<ref group='Note'>The position of the megalograptids is uncertain.

منابع

1. O. Erik Tetlie (2007). "Distribution and dispersal history of Eurypterida (Chelicerata)" (PDF). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 252 (3–4): 557–574. doi:10.1016/j.palaeo.2007.05.011. Archived from the original (PDF) on 18 July 2011. Retrieved 16 April 2014.
2. O. Erik Tetlie & Derek E. G. Briggs (2009). "The origin of pterygotid eurypterids (Chelicerata: Eurypterida)". Palaeontology. 52 (5): 1141–1148. doi:10.1111/j.1475-4983.2009.00907.x.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Eurypterid». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ فوریه ۲۰۱۴.

پیوند به بیرون