پارادوکس لیبرالیسم
From Wikipedia, the free encyclopedia
تناقض لیبرالیسم یا تناقض آزادی یا تناقض سن تناقضی منطقی است که توسط آمارتیا سن کشف شد و بیان میدارد که هیچ سامانهٔ اجتماعیای نمیتواند بهطور همزمان:
- متعهد به حداقل احساسی از آزادی باشد؛
- همواره منجر به نوعی کارایی اقتصادی موسوم به کارایی پارتو شود؛ و
- در هر جامعهای بتواند عمل کند.
این تناقض جنجالبرانگیز است چون به نظر میرسد با ادعای لیبرالیسم کلاسیک مبنی بر اینکه بازارها هم بهینه و کارایند و هم به آزادی فردی اعضای جامعه احترام میگزارند، در تناقض باشد. به گفتهٔ سن اگر مراد از کلمهٔ کارایی در لیبرالیسم کلاسیک، کارایی پارتو است، به تناقض برمیخوریم و این مدعا نمیتواند صحت داشته باشد.
این تناقض در بسیاری از جنبهها مشابه قضیهٔ عدم امکان ارو است و از همان فنون ریاضیاتی سود میبرد.