ولایت نورستان یکی از ۳۴ ولایت افغانستان به مرکزیت شهر پارون است. نورستان بیست و سومین ولایت پهناور و سی‌وچهارمین ولایت پرجمعیت افغانستان است. پهناوری آن ۹۲۲۵ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۶۷،۴۲۵ نفر است. از شمال به ولایت بدخشان، از شرق به پاکستان، از جنوب به کنر و لغمان و از غرب به پنجشیر محدود است. ساکنان آن بر علاوه زبان کلاشی، زبان کم گویش محلی آنهاست اما بیشتر زبان که به آن تکلم میکنند به زبان‌های پشتو تسلط بیشتری دارند. میانگین ارتفاع آن ۲۹۰۰ متر و بلندترین نقطه آن کوه تلَکشه با ۶۴۳۵ متر بلندی است. نورستان از ولایت‌های سرسبز و خوش آب و هوای افغانستان است که دره‌های حاصلخیز آن توسط رودهای الینگار، لندی سین و کنر آبیاری میشود.[3]
نورستان | |
|---|---|
 نورستان در شرق افغانستان | |
| مختصات: ۳۵٫۲۵°شمالی ۷۰٫۷۵°شرقی | |
| کشور | افغانستان |
| سال ولایت شدن | ۱۳۸۲ |
| بنیان‌گذار | اسکندر مقدونی |
| مرکز | پارون |
| حکومت | |
| • والی | حفیظ محمد آغا |
| • معاون والی | شیخ عصمت‌الله[1] |
| مساحت | |
| • کل | ۹٬۲۲۵٫۰ کیلومتر مربع (۳۵۶۱٫۸ مایل مربع) |
| جمعیت (۲۰۲۳)[2] | |
| • کل | ۱۶۷،۴۲۵ |
| منطقهٔ زمانی | یوتی‌سی +۴:۳۰ (وقت افغانستان) |
| کد پستی | 29XX |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AF-NUR |
| زبان‌های رایج | نورستانی پشتو (زبان رسمی اداری) |
نورستان یا کَلاشستان پیشین در تمام تاریخ خود تا سال ۱۸۹۶ که سپاهیان امیر عبدالرحمن فرماندهٔ افغانستان آن را با کشتار بی‌سابقه تاریخی تصرف کردند، منطقهٔ مستقلی بود و به‌دلیل آنکه مردم آن پیرو مذاهب باستانی نیاهند و ایرانی دین ودائی بودند میان مسلمانان به اشتباه به کافرستان معروف بودند، در حالی که به خدای یکتا به نام دیزاو ایمان داشتند، سرانجام اهالی یا کوچ کردند یا به اسلام گرویدند و این منطقه نورستان نام گرفت. چشمان بیشتر مردم این منطقه آبی می‌باشد.[4]
نام
جغرافیا
قسمت‌های شمالی نورستان از غرب به شرق شامل مناطق رمگل، دره پیج، وایگل و باشگل میشود. نورستان از شمار زیادی درهٔ دالان مانند و کم‌پهنا تشکیل شده که شیب همه این دره‌ها از شمال به جنوب است. دره پیچ یا نورستان مرکزی از نظر ارتباط با دیگر نقاط نورستان اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا توسط دره‌های فرعی با قسمت‌های باختری و خاوری نورستان ارتباط دارد.[5] مناطق پردرخت نورستان تا ارتفاعات ۴۰۰۰ متری ادامه دارد و بالاتر از آن تنها درخت‌زارهای بید و بته‌زارها دیده می‌شوند. این ولایت دارای هشت ولسوالی/شهرستان بنام‌های نورگرام، دوآب، مندول، وایگل، واما، کامدیش، برگمتال و پارون (مرکز نورستان) است. در تقسیمات اداری نورستان، چندین دره مردم پشه‌ای چون ملیل و مشپه، وده وو، شاما، ژونیا، پیار و ننگراج جا داده شده است که از نگاه فرهنگی و تاریخی روابط بسیار نزدیکی با هم دارند.
نورستان مجموعاً ۷۵ هزار هکتار علف‌چر و ۲۵۱٬۵۰۴ هکتار جنگل دارد که یک پنجم تمام جنگلات افغانستان را تشکیل می‌دهد که با درختان ارچه، جلغوزه، نشتر، بلوط، اوبخت، سیروب و درختان کوهی باثمری چون بادام، تاک، انجیر و زیتون کوهی پوشیده شده است. نورستان سه دریای بزرگ؛ باشگل، وایگل (پارون) و رمگل و ده‌ها دریاچه کوچک دارد که تمام سال آب دارند. گوشه‌ای از نورستان نیست که آب زلال چشمه در آن روان نباشد و هوای معتدل و پاکیزه دارد.
زبان
در نورستان شش قبیله به‌نام‌های کته، کام، کلشه، پرسون، اشکون و گوَر زندگی دارند و به پنج زبان مختلف یعنی (کته ویری، واسیو ویری، کلشه الا، تریگامی و اشکونی) گپ می‌زنند. زبان مادری ۴۰٪ مردم نورستان نورستانی است.[6][7] ۱۰٪ زبان پشه‌ای تمام میشود ۵۰٪ زبان پشتو مردم سخن گفته میشود.[8] زبان پشتو زبان مکتب‌ها، مدرسه‌ها و اداری این ولایت بوده و به حیث زبان دوم توسط بیشتر مردم این ولایت گفته و شنیده میشود.[9]
مردم
نفوس این ولایت مشتمل بر ۱۳۴٬۱۰۰ نفر است[10] که ۶۵٪ از آن‌ها نورستانی، ۱۰٪ گجری و ۳۰٪ پشتون ها هستند.[6][7] پنج قبیله در نورستان که به گویش کاتی سخن می‌گویند به نام سیاه‌پوش معروفند و به مردم قبیله‌های پرَسون‌گِلی، وَنگِلی، وامایس و اَشکون اصطلاح سفیدپوش را به‌کار می‌برند.[11]
مردم نورستانی از نظر جمجمه‌شناسی بیشتر سر دراز و موهای پرپشتِ سیاه دارند. چشمان آبی نیز در این منطقه زیاد دیده میشود.[11]
تقسیمات
نورستان در تقسیمات کشوری کنونی افغانستان به ۸ ولسوالی/شهرستان تقسیم میشود:
جستارهای وابسته
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
