از ویکیپدیا، دانشنامه آزاد
نورپردازی (به انگلیسی: Lighting) به‌کارگیری هدفمند نور برای رسیدن به جلوه‌های بصری یا زیبایی شناختی است. نورپردازی شامل استفاده از هر دو نوع منبع نور مصنوعی مانند لامپ‌ها و چراغ‌ها و همچنین نور طبیعی با بهره گرفتن از نور روز است. نورپردازی طبیعی (استفاده از پنجره، نورگیرهای سقفی یا طاقچه‌های نوری) گاهی به عنوان منبع اصلی نور در طول روز در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این می‌تواند به جای استفاده از نور مصنوعی، که عامل اصلی مصرف انرژی در ساختمان‌ها است، در مصرف انرژی صرفه‌جویی کند. روشنایی مناسب می‌تواند به بهبود عملکردها در فضا کمک کند، ظاهر فضا را بهبود ببخشد یا اثرات روانی مثبتی بر کاربران آن فضا داشته باشد.[۱]
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (سپتامبر ۲۰۱۸) |
نورپردازی مصنوعی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد، که زیر دسته‌هایی نیز دارند:
نورپردازی معمارانه
این نوع از نورپردازی، به منظور روشن کردن سازه‌های معماری، یا المان‌ها و مجسمه‌ها و امثالهم به کار می‌رود. همان‌طور که ذکر شد، می‌توان از نورپردازی مصنوعی به سه طریق در نورپردازی معمارانه بهره برد. اول با هدف کاربردی، و تأمین نور مورد نیاز برای کاربری‌ها و فعالیت‌های مختلف مورد نظر معمار. دوم با اهداف زیبایی شناختی، و به منظور دادن برتری به بعضی از عناصر به نسبت دیگر عناصر، مثلا نورپردازی تأکیدی به منظور برجسته کردن یکی از عناصر معماری به کار می‌رود. و در نهایت نیز، سوم، نورپردازی دکوراتیو، که بر اساس خلق و افزایش عناصر معمارانه نور محور، مثل لوسترها، چراغ‌های دکوراتیو و حتی تغییر کاربری بنا صورت می‌گیرد.
نورپردازی کاربردی (روشنایی)
البته بسیاری این نوع نورپردازی را معمارانه نمی‌دانند، ولی در هر صورت به دلیل این که روشنایی خواسته یا ناخواسته مرتبط با معماری بنا است، نمی‌توان شکافی بین آن و معماری متصور شد. همین‌طور باید دانست که مرز روشنی بین نورپردازی کاربردی و نورپردازی زیبایی شناختی و نورپرردازی دکوراتیو نیست، یعنی این که می‌توان منبع نوری داشت که تمام این ویژگی‌ها را داشته باشد، یا مثلاً بسیاری از منابع روشنایی باعث خلقه جلوه‌های زیبایی شناختی یا ایجاد نورپردازی دکوراتیو نیز می‌شوند، ولی برجسته بودن این ویژگی‌ها است که باعث می‌شود روشنایی به صورت جدا طبقه‌بندی شود.
نورپردازی زیبایی شناختی
هدف از این نوع نورپردازی می‌تواند تقویت معماری بنا (با نمایش بهتر آن در شب)، اصلاح معماری بنا و پوشاندن ضعف و نمایاندن قوت‌های معماری (با ایجاد سایه روشن‌ها و اعمال رنگ‌ها)، یا حتی تغییر معماری بنا باشد. این نوع نورپردازی شناخته شده‌ترین نوع نورپردازی معمارانه است و اغلب واژهٔ نورپردازی یا نورپردازی معمارانه به این نوع نورپردازی ارجاع دارد. بسیاری از شهرهای دنیا از این نوع نورپردازی بهره می‌برند، و حتی در ایران نیز شاهد استفاده گسترده از این نوع نورپردازی هستیم.
نورپردازی دکوراتیو
انواع و اقسام چراغ‌های دکوراتیو، مثل چراغ‌های دکوراتیو دیواری، چراغ‌های دکوراتیو رومیزی و ایستاده وجود دارند، منتها شاید بتوان لوسترها را بارزترین نماد این نوع از نورپردازی دانست. لوسترها که اغلب از کریستال برای بهبود ویژگی‌های معمارانه فضا بهره می‌برند، دارای دو نمود روزانه و شبانه هستند؛ یعنی این که هم در حالت روشن و هم در حالت خاموش به معماری داخلی بنا کمک می‌کنند. لوسترها با طراحی‌های پیچیده شان، زیبا و جذاب هستند، حتی وقتی که خاموش هستند. شما می‌توانید به وسیله نورپردازی خیره کننده و بی همتای لوسترها، سرزندگی و شخصیت را به هر اتاقی فرا بخوانید، خصوصاً اتاق‌های بزرگ‌تر و جادار تر. بدون توحه به نوع طراحی، لوسترها احساس دعوت کننده و گرمی را به هر اتاقی می‌بخشند، که دیگر لوازم نورپردازی قادر به آن نیستند. نورهای لوستر در کریستال‌ها و شیشه‌های شان می‌شکنند و بازتاب می‌شوند، و نور بیشتری را به اتاق ساطع می‌کنند. این شکست‌ها به فضا درخشش گرم تری به نسبت نور مستقیم خشنی که منابع نوری مرسوم تولید می‌کنند می‌بخشند.[۲]
نورپردازی فیلم و صحنه
بخش عمده‌ای از تأثیرگذاری تصویر، ناشی از کار نورپردازی آن است. نورپردازی توسط مدیر فیلم‌برداری انجام می‌شود، اما کاملاً با نظر کارگردان.
در سینما، نورپردازی چیزی فراتر از نورتاباندن به اشیا، فقط برای نمایاندن آن‌ها است. بخش‌های روشن‌تر و تیره‌تر درون قاب به ساخته‌شدن ترکیب‌بندی هر نما کمک می‌کنند و به این ترتیب نگاه ما را به اشیا و کنش‌های خاص معطوف می‌دارند. یک لکه که نور بیشتری دریافت کرده، می‌تواند چشم بیننده را به یک نکته مهم جلب کند، در مقابل، سایه جزئیات را پنهان می‌کند یا تعلیق ایجاد می‌کند دربارهٔ اینکه چه چیزی ممکن است در آنجا، در پشت سایه باشد.
نورپردازی کمک می‌کند تا بافت‌ها جلوه‌گر شوند: خطوط یک صورت، ظرافت تار عنکبوت، بافت زبر چوب، درخشندگی یک قطعه جواهر و…
همچنین نورپردازی به ترکیب‌بندی کلی نما شکل می‌دهد. نورپردازی می‌تواند حس ما از شکل و بافت اشیای نمایش داده شده را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال اگر به توپی از پهلو نور بتابد یک نیم دایره خواهیم دید و اگر از جلو به آن نور بخورد، گرد به نظر خواهد رسید. در تأمین روشنایی (lighting) در طی روز می‌توان از نور خورشید استفاده کرد. نور خورشید دارای طیف کاملی بوده و سازگاری مناسبی با سیستم بینایی انسان‌ها از لحاظ فیزیولوژیکی و روانی دارد. اما در کنار بهره‌مندی از نور روز می‌توان از نور الکتریکی یا ترکیبی از هر دو آن‌ها بهره گرفت.
ما از نور احساس آرامش و امنیت می کنیم و لذا چیزی اگر مانع نور ما قرار بگیرد، این احساس آرامش و آسودگی در فیلم دیدن ما از بین می رود.[۳]
دید شب یا SCOTOPIC: در تاریکی درک رنگ اهمیت زیادی ندارد سلول‌های استوانه ای به خوبی کار می‌کنند، بیشترین حساسیت درک طیفشان در طول موج ۵۰۷ نانومتر است. تشخیص رنگ توسط چشم در شار نوری پایین امکان‌پذیر نیست و درک نور در این قسمت توسط گیرنده‌های میله ای چشم باید در زاویه تابش ۱۰ تا ۲۰ درجه نسبت به خط عمود بر سطح به صورت سایه روشن قرار بگیرند. اینن محدوده را دید شب می‌نامند.
یکی از مسائل بسیار مهم در نورپردازی سایه‌است، زیرا سایه‌ها به شدت می‌توانند به حس فضا کمک کنند. دو نوع مهم سایه وجود دارد که هر دو در ترکیب بندی سینمایی نقش مهمی دارند:
کیفیت نورپردازی به شدت نسبی نور بستگی دارد. به این ترتیب دو حد نورپردازی داریم:
جهت نورپردازی، بر مسیری اشاره می‌کند که نور به شی می‌تابد. این مسیرها عبارت اند از:
جهاتی که در اینجا گفته شد جهات اصلی هستند. کمی تغییر زاویه می‌تواند، جهات نوری دیگر و در نتیجه کاربردهای بیشتر ایجاد کند.[۴]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
