میانهزیستی
دومین دوران زمینشناسی از ابردوران پیدازیستی / From Wikipedia, the free encyclopedia
میانهزیستی یا مزوزوئیک[1] (به انگلیسی: Mesozoic) یکی از سه دوران در ابردوران پیدازیستی است که مابین دورانهای دیرینهزیستی و نوزیستی قرار دارد و از حدود ۲۴۵ تا ۶۵ میلیون سال پیش را شامل میشود.
زمانبندی زمینشناسی | |||
پیدازیستی (فانروزوئیک) | نوزیستی (سنوزوئیک) | کواترنری | |
نئوژن | |||
پالئوژن | |||
میانهزیستی (مزوزوئیک) | کرتاسه | ||
ژوراسیک | |||
تریاس | |||
دیرینهزیستی (پالئوزوئیک) | پرمین | ||
کربونیفر | |||
دوونین | |||
سیلورین | |||
اردویسین | |||
کامبرین | |||
نهانزیستی (پرکامبرین) | پیشینزیستی (پروتروزوئیک) | ||
نخستزیستی (آرکئن) | |||
پیشازیستی (هادئن) |
این دوران ۱۶۰ میلیون سال به طول انجامید و شامل سه دوره به نامهای تریاس، ژوراسیک و کرتاسه بود.
جانورانی مثل شاخقوچی (آمونیت) و دایناسور از جاندارانی بودند که در این دوره زیسته و منقرض شدهاند. خزندگان درشتجثهٔ میانهزیستی را دایناسور مینامند. آب و هوای این دوره گرم و استوایی بوده و نسبت به دوره ما بسیار باثبات بودهاست. خشکیهای زمین در این دوره شامل قاره لوراسیا و قاره گندوانا بود؛ که لوراسیا که شامل قاره آسیا و اروپا و آمریکای شمالی و گرینلند بود در دوره کرتاسه آغاز به تجزیه گرفتهاست و از این طریق اقیانوس اطلس به وجود آمده؛ و قاره گندوانا در دوره تریاس تجزیه شد.
دوره میانهزیستی با سلطه بازدانگان و خزندگانی مانند دایناسورها؛ آب و هوای گرم گلخانهای؛ و تجزیه تکتونیکی ابرقاره پانگهآ مشخص میشود.
میانهزیستی بهدنبال انقراض انبوه پرمین-تریاس آغاز شد (بزرگترین مورد مستند شده انقراض جمعی در تاریخ زمین)، و با انقراض انبوه کرتاسه-پالئوژن پایان یافت. این مورد دوم نیز انقراض دیگری بود که قربانیان آن شامل دایناسورهای غیرپرنده، پتروسورها، موساسوریان و پلسیوسورها بود. میانهزیستی دورهای از فعالیت قابل توجه زمینساختی، اقلیمی و فرگشتی بود. این دوره شاهد تکهتکه شدن تدریجی ابرقاره پانژهآ به تودههای خشکی جداگانهای بود که در دوره بعدی به موقعیت فعلی خود منتقل شدند. آب و هوای میانهزیستی متنوع بود و بین دورههای گرمایش و سرمایش متناوب بود. با این حال، بهطور کلی زمین گرمتر از امروز بود. دایناسورها برای اولین بار در اواسط دوره تریاس ظاهر شدند و در اواخر تریاس یا اوایل ژوراسیک به مهرهداران زمینی غالب تبدیل شدند و این موقعیت را برای حدود ۱۵۰ یا ۱۳۵ میلیون سال تا زمان نابودی خود در پایان دوره کرتاسه حفظ کردند. پرندگان ابتدایی در دوره ژوراسیک ظاهر شدند که از شاخهای از دایناسورهای دَدپا تکامل یافته بودند، سپس پرندگان حقیقی بیدندان در کرتاسه ظاهر شدند. اولین پستانداران نیز در طول میانهزیستی ظاهر شدند، اما تا دوره نوزیستی کوچکجثه باقی ماندند (کمتر از ۱۵ کیلوگرم). گیاهان گلدار در اوایل کرتاسه ظاهر شدند و به سرعت در سراسر پایان دوره گونهگون شده و جایگزین مخروطیان و سایر بازدانگان، مانند کهندارسانان، نخلیسرخسسانان و بنتیتسانان[2] به عنوان گروه غالب گیاهان شدند.