From Wikipedia, the free encyclopedia
مناقشه ۲۰۱۱-۲۰۱۲ تنگه هرمز نزاعی بین ائتلافی از کشورها و ایران بود. این کشمکش در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۱ (۶ دی ۱۳۹۰)، زمانی که محمدرضا رحیمی معاون اول رئیس جمهور ایران تهدید به بستن تنگه هرمز کرد، به وجود آمد.[3] طی سالهای متمادی، ایران به دفعات اعلام کرده که در صورت منع شدن از استفاده از این آبراه استراتژیک برای صادرات نفت و در مواجهه با تحریمهای ایالات متحده، هرگونه رفت و آمد کشتیها را در این تنگه متوقف خواهد کرد.[4]
مناقشه ۲۰۱۱-۲۰۱۲ تنگه هرمز | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
تنگه هرمز با فلش قرمز در عکس مشخض شده است | |||||||
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
ایالات متحده آمریکا بریتانیا فرانسه استرالیا | ایران | ||||||
واحدهای درگیر | |||||||
نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا[1] نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا[1] نیروی دریایی فرانسه[1] نیروی دریایی سلطنتی استرالیا[2] | نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران | ||||||
قوا | |||||||
۲ ناو هواپیمابر ۴ ناوشکن (۳ آرلی برک و ۱ ناوشکن تیپ ۴۵) ۴ ناوچه تیپ ۲۳ ۲ ناو کلاس تیکاندروگا |
نامعلوم | ||||||
تلفات و خسارات | |||||||
هیچ | هیچ |
متعاقباً تعدادی رزمایش دریایی و آزمایش موشکی توسط ایران انجام شد. لذا ائتلافی از کشورها با ارسال ناوگانی از کشتیهای جنگی برای جلوگیری از هرگونه تلاش ایران برای بستن تنگه هرمز اقدام کردند و علنا از طریق نامههایی به ایران هشدار دادند که این تنگه را نبندد.
این مناقشه با تحریم اتحادیه اروپا مبنی بر ممنوعیت صادرات نفت از ایران به اروپا در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲ در تلاش برای بازدارندگی ایران از ادامه برنامه هستهای خود بالا گرفت. صادرات نفت حدود ۸۰ درصد از درآمد عمومی ایران را تشکیل میدهد[5] که تقریباً ۲۰ درصد آن متعلق به صادرات نفت به اروپا میشود. کشورهای آسیایی مانند ژاپن و کره جنوبی که هر دو ۲۶ درصد از صادرات نفت ایران را به خود اختصاص میدهند، نیز تمایل خود را برای کاهش معاملات نفتی با ایران ابراز کردند.[6]
تنگه هرمز در سواحل ایران قرار دارد و یک مسیر و آبراه تجاری بینالمللی شناخته شده است. این تنگه با طولی برابر با ۲۱ مایل دریایی (۳۹ کیلومتر) باریکترین آبراه دریایی و به عنوان یک تنگراه استراتژیک دریایی شناخته میشود.[7] نفت یک کالای کلیدی در اقتصاد و سیاست جهانی است که تقریباً ۲۰ درصد از نفت جهان از طریق تنگه هرمز جابهجا میشود.[8]
تنگه هرمز پیش از این نیز صحنه درگیری بین ایران و آمریکا بوده است. در ۱۸ آوریل ۱۹۸۸ (۲۹ فروردین ۱۳۶۷)، نیروی دریایی ایالات متحده نبردی یک روزه را علیه نیروهای ایرانی در داخل و اطراف تنگه به راه انداخت. این عملیات که توسط ایالات متحده عملیات آخوندک نامیده شد، به تلافی برخورد یک مین دریایی رهاشده از کشتی مینگذار ایرانی در ۱۴ آوریل (۲۵ فروردین) به ناوچهٔ آمریکایی ساموئل بی. رابرتز اجرا شد. نیروهای آمریکایی در این درگیری یک ناو نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، یک ناوچه توپدار و شش فروند قایق تندرو مسلح را غرق کردند و به ناو دوم آسیب جدی وارد کردند.
در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۲ (۶ بهمن ۱۳۹۰)، روزنامه کریسچن ساینس مانیتور نوشت:
استراتژی نامناسب ایران برای جنگ با ابرقدرتها که از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در پیش گرفته، نشان میدهد که ایران شانس کمی برای پیروزی در هر رقابت نظامی رو در رو با دشمنان قدرتمندی مانند ایالات متحده دارد. فریبرز حقشناس، کارشناس نظامی ایرانی در تحقیقی که در سال ۲۰۰۸ بر اساس نظریههای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام داده، مینویسد: در عوض، هدف ایران این است که «با شناسایی آسیبپذیریهای دشمن و استفاده از تاکتیکهای تهاجمی توسط قایقهای کوچک مسلح و حملات سریع و گازانبری، برای زدن ضربههای غافلگیرکننده در زمانها و مکانهای غیرمنتظره» بهره ببرد تا «در نهایت نیروهای دشمن با تجهیزات برترش را نابود کند».[9]
— [10]' پیترسون
روزنامه کریسچن ساینس مانیتور اضافه میکند که تهران میتواند به سادگی با مسدود کردن تنگه هرمز به اهداف خود دست یابد. این روزنامه همچنین به رزمایش چالش هزاره ۲۰۰۲ اشاره کرده است. این رزمایش یک تمرین جنگی بزرگ شبیهسازی شدهٔ جنگ به صورت بازی ویدئویی بود که توسط نیروهای مسلح ایالات متحده در اواسط سال ۲۰۰۲ انجام شد. در این شبیهسازی که در آن دشمنی فرضی به رنگ «قرمز»، به فرماندهی ژنرال بازنشسته پاول ون ریپر از هنک تفنگداران دریایی، از روشهای قدیمی استفاده کردند، توانستند از شبکه نظارت الکترونیکی پیچیده ایالات متحده تحت عنوان نیرویهای «آبی» گریز زده و بخش قابل توجهی از نیروی دریایی «آبی» را غرق کنند.
در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۱ (۶ دی ۱۳۹۰)، محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور ایران تهدید کرد در صورتی که صادرات نفت ایران به خاطر تحریمهای اقتصادی محدود یا قطع شود، تمام معاملات نفتی تنگه هرمز را متوقف خواهد کرد.[11] همچنین در این تاریخ، ناو هواپیمابر ایالات متحده یواساس جان سی. استنیس سفر چهار روزه خود به بندر جبل علی در امارات متحده عربی را به پایان رساند و برای حمایت از عملیات ائتلافی زمینی در افغانستان از طریق تنگه هرمز، به شمال دریای عرب رفته و در آنجا مستقر شد.[12][13]
همزمان با این تهدید، ایران رزمایش نظامی ۱۰ روزه ولایت ۹۰ را در آبهای بینالمللی نزدیک تنگه هرمز انجام داد.[14] ایالات متحده در مقابله با این رزمایش، شروع به افزایش نیروهای دریایی مستقر خود در خلیج فارس و اطراف آن کرد و ناو هواپیمابر یواساس جان سی. استنیس خود را به این منطقه فرستاد که البته توسط نیروهای ایرانی شناسایی و از آن عکسهایی گرفته و منتشر شد.[14] سخنگوی ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا در پیامی گفته بود که ناوگان دریایی آمریکا «همیشه آماده مقابله با اقدامات بدخواهانه» است، در حالی که دریادار حبیبالله سیاری از نیروی دریایی ایران اذعان میکرد که قطع جریان معاملات محمولههای نفتی در تنگه هرمز برای ایران «آسان» است.[15] البته تحلیلگران امنیتی در غرب تا حد زیادی مطمئن بودند که تواناییهای ایران برای ایجاد اختلال در تجارت این منطقه کافی نخواهد بود.[16]
در ۳ ژانویه ۲۰۱۲ (۱۳ دی ۱۳۹۰)، پس از پایان رزمایش ولایت ۹۰، سرلشکر عطاءالله صالحی، فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، از طریق خبرگزاری دولتی ایرنا به ایالات متحده هشدار داد که ناو هواپیمابر یواساس جان سی. استنیس را در خلیج فارس مستقر نکند.[13] سرلشکر صالحی گفته بود که به خاطر رزمایشهای دریایی ایران، ایالات متحده ناو هواپیمابرش را به خارج از حوزه خلیج فارس منتقل کرده که در صورت بازگشت ناو، ایران ساکت نخواهد ماند. وی همچنین گفته بود: ایران اخطار خود را تکرار نخواهد کرد... به آمریکاییان توصیه میکنم ناوشان را که به دریای عمان نقل مکان کرده، به خلیج فارس باز نگردانند.[13][17]
در ۴ ژانویه ۲۰۱۲ (۱۴ دی ۱۳۹۰)، خبرگزاری فارس گزارش داد که لایحهای در مجلس شورای اسلامی ایران در حال آمادهسازی است که بر طبق آن ورود شناورهای نیروهایی دریایی خارجی به خلیج فارس ممنوع است مگر اینکه از نیروی دریایی ایران مجوز دریافت کنند. نماینده مجلس نادر قاضیپور، نیز خاطرنشان کرده بود: «شناورهای نظامی و ناوهای جنگی هر کشوری بخواهند بدون هماهنگی و اجازه نیروی دریایی ایران از تنگه هرمز عبور کنند، باید توسط نیروهای مسلح ایران متوقف شوند.»[18] همچنین احمد وحیدی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بار دیگر تاکید کرد که «نیروهای فراملی» جایی در منطقه خلیج فارس ندارند.[18]
فرمانده بیل اسپیکس، سخنگوی نیروی دریایی ایالات متحده، در تایید این که استقرار تجهیزات نظامی ایالات متحده طبق معمول ادامه خواهد داشت، اظهار داشته بود: «نیروی دریایی ایالات متحده تحت کنوانسیونهای دریایی بینالمللی عمل میکند و با نظارت دائمی، ثبات منطقه را به منظور اطمینان از جریان مداوم و ایمن ترافیک دریایی در آبراههای حیاتی برای تجارت جهانی فراهم میآورد.»[19]
در ۷ ژانویه ۲۰۱۲ (۱۷ دی ۱۳۹۰)، انگلستان اعلام کرد که ناوشکن تیپ ۴۵ اچاماس درینگ خود را به خلیج فارس میفرستد. ناو اچاماس درینگ که از پیشرفتهترین ناوها در رده خود است و ادعا میشد که یکی از «پیشرفتهترین کشتیهای جنگی» جهان است، اولین مأموریت خود را در خلیج فارس شروع کرد.[20] اگرچه، دولت انگلستان میگفت که این اقدام از مدتها قبل برنامهریزی شده بوده است و ناو اچاماس درینگ جایگزین ناوچه گشتی این کشور در خلیج فارس موسوم به آرمیلا خواهد شد.[21] در طول استقرار ناو اچاماس درینگ، نیروی دریایی آمریکا با گروه ضربت موسوم به CSG-1 در خلیج فارس و گروه ضربت موسوم به CSG-9 در دریای عرب شمالی، آن را پشتیبانی میکرد.[22][23]
در ۹ ژانویه ۲۰۱۲ (۱۹ دی ۱۳۹۰)، احمد وحیدی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران، ادعای بستن تنگه هرمز توسط ایران را تکذیب کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران مهمترین تأمینکننده امنیت در این تنگه است... اگر كسی بخواهد امنیت خلیج فارس را به خطر اندازد، در آن صورت امنیت آن برای همه به خطر میافتد.»[24] وحیدی بار دیگر تاکید کرد که «نیروهای فراملی» جایی در منطقه خلیج فارس ندارند.[18] همچنین، در ۹ ژانویه ۲۰۱۲ (۱۹ دی ۱۳۹۰)، گروه ضربت نیروی دریایی آمریکا موسوم به CSG-1 به همراه ناو هواپیمابر یواساس کارل وینسون، به گروه ضربت موسوم به CSG-3 و ناو هواپیمابر یواساس جان سی. استنیس، در دریای عرب شمالی پیوستند. گروه ضربت دریایی موسوم به CSG-9 نیز، به رهبری ناو هواپیمابر یواساس آبراهام لینکلن، به دلیل تشدید تنشها در تنگه هرمز در حال رفتن به دریای عرب بود.[25]
وزارت امور خارجه ایران در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۲ (۲۶ دی ۱۳۹۰)، دریافت نامهای از ایالات متحده در مورد تنگه هرمز را «از سه کانال مختلف» تأیید کرد. مقامات ایرانی اعلام کردند که به نامه پاسخ خواهند داد، هرچند به محتوای نامه اشارهای نشد.[26] ایالات متحده قبلاً اعلام کرده بود که قصد دارد به ایران هشدار دهد که بستن تنگه هرمز عبور از «خط قرمز» است که با واکنش آمریکا مواجه خواهد شد.[27] ژنرال مارتین دمپسی، رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا، اظهار داشت که ایالات متحده «وارد عمل شده و تنگه را بازگشایی خواهد کرد»، که این اقدام مستلزم استفاده از ابزارهای نظامی، از جمله کشتیهای مینروب و جنگی بوده و حملات هوایی احتمالی را در پی خواهد داشت. لئون پانهتا، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا، در سخنرانیای در میان سربازان در تگزاس گفته بود که ایالات متحده بستن تنگه توسط ایران را تحمل نخواهد کرد. با این وجود، ایران به بحث درباره تأثیر بسته شدن تنگه هرمز بر بازار جهانی نفت ادامه میداد و تهدید میکرد که هرگونه اختلال در عرضه نفت، شوکی به بازار جهانی وارد میکند که «هیچ کشوری» نخواهد توانست از پس آن بربیاید.[28]
در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲ (۲۹ دی ۱۳۹۰)، گروه ضربت نیروی دریایی آمریکا موسوم به CSG-9 برای پشتیبانی ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا وارد خلیج فارس شد و گروه ضربت CSG-3 که مورد شناسایی ایرانیان قرار گرفته بود را مرخص کرد.[29] همچنین در این اثنا، خبرگزاریها اعلام کرده بودند که محمد خزاعی، سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل، در مصاحبه اخیر خود با برنامه تلویزیونی آمریکایی چارلی رز اظهار داشته که در صورت خدشه وارد شدن به امنیت ایران، جمهوری اسلامی بستن تنگه هرمز را در نظر خواهد گرفت.[30]
در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۲ (۲ بهمن ۱۳۹۰)، ناوچه تیپ ۲۳ اچاماس آرگیل انگلستان و ناو لا موت-پیکوت فرانسه به گروه ضربت نیروی دریایی آمریکا موسوم به CSG-9 ملحق شدند و یک ناوگان دریایی آمریکایی-بریتانیایی-فرانسوی تشکیل دادند و بدون هیچ درگیری از تنگه هرمز عبور کردند و به خلیج فارس وارد شدند.[31][32] در ۲۳ ژانویه (۳ بهمن)، ناوگانی دریایی نیز توسط کشورهای مخالف با ایران به خاطر تهدیدات مبنی بر بستن تنگه هرمز تشکیل شد.[33] کشتیهای این ناوگان که تا قبل از این در خلیج فارس و دریای عرب در سواحل ایران فعالیت میکردند شامل دو ناو هواپیمابر آمریکایی (کارل وینسون و آبراهام لینکلن)، سه ناوشکن آمریکایی (یواساس مامسن، یواساس استرت و یواساس راسل) و هفت ناو جنگی انگلیسی از جمله ناوشکن درینگ و تعدادی ناوچه تیپ ۲۳ (اچاماس وستمینستر، آرگیل و اچاماس سامرست) بود.[34]
در ۲۴ ژانویه (۴ بهمن) پس از اعمال تحریمهای اتحادیه اروپا بر نفت ایران، تنشها بیشتر شد. یکی از اعضای مهم مجلس شورای اسلامی گفته بود که اگر تحریمهای جدید مانع صادرات نفت ایران شود، جمهوری اسلامی راه ورودی به خلیج فارس را خواهد بست.[35] محمداسماعیل کوثری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرگزاری فارس، گفته بود: «اگر اختلالی در فروش نفت ایران رخ دهد، قطعاً تنگه هرمز بسته خواهد شد».
در ۱۴ فوریه ۲۰۱۲ (۲۵ بهمن ۱۳۹۰)، ناو آبراهام لینکلن، ناو کیپ سنت جورج و ناوشکن استرت از تنگه هرمز عبور کردند و به شمال دریای عرب رفتند، لذا عملیات اولیه گروه ضربت دریایی موسوم به CSG-9 در خلیج فارس به پایان رسید. تحرکات این گروه ضربت دریایی آمریکایی، توسط قایقها و هواپیماهای گشتی ایرانی در حین عبور از تنگه هرمز زیر نظر گرفته شده بود.[36][37] طی این مدت گروه ضربت دریایی آمریکا موسوم به CSG-9، علاوه بر پشتیبانی هوایی نیروهای ائتلافی در افغانستان، به دیدهبانی هوایی حدود ۳۰ مایل دریایی (۵۶ کیلومتر؛ ۳۵ مایل) دورتر از سواحل ایران نیز مشغول بود.[38]
در ۶ ژوئن ۲۰۱۲ (۱۷ خرداد ۱۳۹۱)، ناو عملیات آبی خاکی ایالات متحده آمریکا موسوم به یواساس پونس به ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا مستقر در خلیج فارس، ملحق شد.[39] ناو یواساس پونس به محلی برای نشست و برخاست هلیکوپترهای مین روب سیاچ-۵۳ئی تبدیل شد. نیروی دریایی ایالات متحده علاوه بر شش هلیکوپتر مستقر در خلیج فارس، چهار هلیکوپتر دیگر سیاچ-۵۳ئی را نیز برای پشتیبانی اعزام کرد.[40][41][42] در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۲ (۴ تیر ۱۳۹۱)، چهار کشتی مینروب کلاس Avenger برای استقراری هفت ماهه به ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا ملحق شدند.[43] این چهار کشتی به چهار مینروب دیگر کلاس Avenger مستقر در خلیج فارس و همچنین چهار کشتی مینروب نیروی دریایی سلطنتی انگلستان که با کشتیهای گشتی موسوم به آرمیلا پشتیبانی میشدند، پیوستند.[41] هم کشتیها و هم هلیکوپترهای مینروب ایالات متحده با پهپادهای دریایی ضد مین موسوم به سیفوکس تجهیز شده بودند.[41][42]
در ژوئیه ۲۰۱۲ (تیر ۱۳۹۱)، سرلشکر ایرانی حسن فیروزآبادی برنامههای جمهوری اسلامی را برای مسدود کردن تنگه هرمز در صورت تهدید جدی منافع ایران اعلام کرد.[44]
رزمایش بینالمللی ضد مین سال ۲۰۱۲ موسوم به IMCMEX 12 یا IMCMEX 2012، از ۱۶ تا ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۲ (۲۶ شهریور تا ۶ مهر ۱۳۹۱) در چندین مکان مختلف از مناطق عملیاتی ستاد فرماندهی مرکزی نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا از جمله خلیج فارس برگزار شد. این رزمایش چندملیتی، بزرگترین رزمایشی بود که تا کنون در منطقه برگزار میشد و نیروی دریایی بیش از ۳۰ کشور در این رزمایش حضور داشتند. هدف رزمایش IMCMEX 12 حفاظت از سه نقطه استراتژیک و حیاتی دریایی شامل تنگه هرمز، کانال سوئز و تنگه بابالمندب بود (نقشه را ببینید).[45][46]
نیروی دریایی ایران نیز در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۲ (۸ دی ۱۳۹۱) رزمایش «ولایت ۹۱» را به مدت شش روز در تنگه هرمز آغاز کرد.[47][48] فرمانده این رزمایش دریادار حبیبالله سیاری خاطرنشان کرد:
در جریان رزمایش «ولایت ۹۱»، نیروی دریایی ایران موشکهای کروز خود موسوم به نور و قادر، موشکهای ضد هوایی رعد و موشک بالستیک تاکتیکی نصر را آزمایش کرد.[47][48]
علیرغم افزایش ۲ درصدی قیمت نفت در ابتدای این کشمکش، بازارهای نفت جهانی در نهایت واکنش قابل توجهی به تهدید ایران نشان ندادند. همچنین توربیورن باک جنسن، تحلیلگر مسایل نفتی در زمینه مدیریت ریسک جهانی، به این نتیجه رسید که «با توجه به حجم بالای تجهیزات آمریکا در منطقه، ایران نمیتواند جریان معاملات نفتی را برای مدت قابل توجهی متوقف کند».[49] در حالی که اظهارات قبلی ایران تأثیر کمی بر بازار جهانی نفت داشت، تحریمهای جدید علیه ایران و در نتیجه تهدیدها و اظهارنظرهای بیاساس بیشتر از سوی دولت این کشور، در نهایت قیمت نفت خام را تا بیش از ۴ درصد افزایش داد.[41] این بالا رفتن قیمت موجب عدم اطمینان و واکنش کشورهایی مانند چین شد که نتیجه آن کاهش خرید نفت در ژانویه ۲۰۱۲ از ایران به میزان ۵۰ درصد در مقایسه با خریدهای انجام شده در سال ۲۰۱۱ بود.[50]
بسته شدن تنگه هرمز نه تنها در غرب، بلکه در کشورهای آسیایی مانند ژاپن، هند و کره جنوبی نیز باعث افزایش قیمت نفت خواهد شد. این سه کشور آسیایی مجموعاً ۴۲ درصد از صادرات نفت ایران را به خود اختصاص میدهند (ژاپن ۱۷ درصد، کره جنوبی ۹ درصد و هند ۱۶ درصد).[51] چین نیز یکی دیگر از خریداران نفت ایران است که ۲۰ درصد از صادرات نفت ایران را به خود اختصاص داده است.[51]
در طول این کشمکش، چند کشور ناوها و کشتیهای جنگی خود را به خلیج فارس و دریای عرب اعزام کردند تا از هر گونه مسدود شدن تنگه هرمز توسط ایران جلوگیری کنند.
ناوهای پشتیبان | اسکادران هوایی هفدهم موسوم به CVW-17 همراه ناو پرچمدار هواپیمابر یواساس کارل وینسون (سیویاِن-۷۰) | ||
---|---|---|---|
یواساس بانکر هیل (سیجی-۵۲) | اسکادران جنگنده هوایی ۱۱۳ موسوم به VFA-113: شامل ۱۰ جت مکدانل داگلاس اف/ای-۱۸ هورنت | اسکادران هوایی حمله الکترونیک موسوم ۱۳۴ به VAQ-134: شامل ۴ هواپیمای نورثروپ گرومن ئیای-۶بی پراولر | |
یواساس استاکدال (دیدیجی-۱۰۶) | اسکادران جنگنده هوایی ۸۱ موسوم به VFA-81: شامل ۱۰ جنگنده چندمنظوره بوئینگ اف/ای-۱۸ سوپر هورنت | اسکادران فرماندهی و کنترل هوابرد ۱۲۵ موسوم به VAW-125: شامل ۴ هواپیمای نورثروپ گرومن ئی-۲ هاوکی | |
یواساس گریدلی (دیدیجی-۱۰۱) | اسکادران جنگنده هوایی ۲۵ موسوم به VFA-25: شامل ۱۰ جت مکدانل داگلاس اف/ای-۱۸ هورنت | اسکادران هلیکوپتری ضد زیردریایی ۱۵ موسوم به HS-15: شامل ۷ هلیکوپتر سیکورسکی اچ-۶۰ | |
یواساس هیگینز (دیدیجی-۷۶) | اسکادران جنگنده هوایی ۲۲ موسوم به VFA-22: شامل ۱۲ جنگنده چندمنظوره بوئینگ اف/ای-۱۸ سوپر هورنت | ناوگان اسکادران پشتیبانی لجستیک ۴۰ موسوم به VRC-40, Det. 4: شامل ۲ هواپیمای باری گرومن سی-۲ گریهوند | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.