ملک کیومرث یکم
From Wikipedia, the free encyclopedia
ملک جلالالدوله کیومرث یا گیومرث یکم سی و ششمین فرمانروای دودمان پادوسپانیان بود که میان سالهای ۸۰۸ تا ۸۵۷ هجری بر رستمدار حکومت داشت. ملک کیومرث عامل گسترش مذهب شیعه امامیه در رستمدار شد و بناهای مذهبی و کتیبههای زیادی احداث کرد. او قلمرو پادوسپانیان را، به خصوص در جنوب البرز، گسترش داد و روابط پر فراز و نشیبی با تیموریان، مرعشیان و کیاییان داشت.
گیومرث پور بیستون | |
---|---|
ملک جلالالدوله | |
کوتوال قلعه نور | |
کوتوالی | ۷۹۲ تا ۸۰۷ هجری |
ملک رستمدار | |
سلطنت | ۸۰۸ تا ۸۵۷ هجری |
پیشین | ملک طوس |
جانشین | ملک مظفر |
ولیعهد | ملک کاووس |
آرامگاه | |
دودمان | پادوسپانیان |
پدر | بیستون پور گستهم پور زیار |
کیومرث پیش از به قدرت رسیدن، در زمان حملهٔ تیمور گورکانی به طبرستان در سال ۷۹۴ ه، یکی از قلعههای قلمرو عمویش، ملک طوس، را در دست داشت. در جنگ میان رستم میرزا تیموری و اسکندر شیخی، کیومرث به طرفداری از رستم میرزا قلعه نور را ترک کرد و به خدمت او رسید، ولی رستم میرزا او را دستگیر کرد و به عنوان هدیه نزد اسکندر شیخی فرستاد. اسکندر، که پیشتر با کیومرث اختلاف داشت، او را آزاد کرد و اسب و پولی به او سپرد تا هر جا میخواهد برود. ملک کیومرث برای شکایت از رفتار رستم میرزا نزد برادر او، شاهزاده پیرمحمد، رفت؛ ولی شاهزاده پیرمحمد هم او را در شیراز به زندان انداخت. پس از درگذشت تیمور گورکانی، اوضاع قلمرو تیموریان به هم ریخت و ملک کیومرث با استفاده از فرصت خودش را با لباس مبدل قلندرها به طبرستان رساند. او به شکل یک گدا وارد قلعه نور شد و توانست با کمک اهالی قلعه، قدرت پیشین خود را بازیابد.
زمانی که ملک کیومرث در سال ۸۰۷ هجری به قلعهٔ نور بازگشت، فرمانروای پادوسپانیان (ملک طوس) به تازگی درگذشته بود و کیومرث توانست در مدت کوتاهی سراسر رستمدار را تحت کنترل خود درآورد. کیومرث پس از به قدرت رسیدن شیعه امامیه را مذهب رسمی پادوسپانیان نمود. او در دوران حکومتش روابط پر فراز و نشیبی با مرعشیان، کیاییان و والیان تیموری داشت و لشکرکشیهای زیادی برای گسترش قلمرو خود انجام داد. کیومرث همواره از اختلافات داخلی سادات مرعشی برای تضعیف این دودمان بهره میبرد و با حمایت از طرفین این درگیریها به قدرت و تسلط خود میافزود. وی بر سر مناطق طالقان و الموت با کیاییان رقابت داشت و چند بار به امیران تعیین شده از سوی شاهرخ تیموری، در قومس، شمیرانات، ری، دماوند و… حمله کرد. علیرغم نبردهای فراوانی که کیومرث در آن شرکت جست، قلمروش عمدتاً امن و آرام بود. تنها پس از نبرد چیلکشار که کیاییان، مرعشیان و والی تیموریان در قم علیه ملک کیومرث متحد شدهبودند، رستمدار خسارت و ویرانی به خود دید. ملک کیومرث به خصوص در سالهای پایانی حکومت بهآبادی سرزمینش پرداخت. از این دوره زمانی بناها و کتیبههای بسیاری به جای ماندهاست و توجه کیومرث به گسترش مذهب تشیع امامی قابل مشاهده است.
ملک کیومرث در ۸۵۷ هجری، پس از حدود پنجاه سال حکومت، درگذشت و او را در جوار امامزاده طاهر مطهر در کجور دفن کردند. پسران کیومرث بر سر جانشینی او به نزاع برخاستند و قلمرو پیشین او به دو ناحیه تجزیه شد. در پایان درگیری میان شاهزادگان پادوسپانی، ملک کاووس و اخلافش در نور و ملک اسکندر و پسرانش در کجور مستقر شدند و این شیوهٔ تقسیم تا زمان برافتادن پادوسپانیان ادامه داشت.