روحانی شیعه و قاضی ایرانی (۱۳۰۷–۱۳۹۳) From Wikipedia, the free encyclopedia
محمّد محمّدی دعویسرایی (۹ شهریور ۱۳۰۷ – ۱۸ تیر ۱۳۹۳) روحانی شیعه اهل ایران بود. او پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران و بعد از استعفای صادق خلخالی به دستور سید روحالله خمینی به ریاست دادگاه انقلاب رسید. سپس در سمتهایی چون، عضو فقها و دبیر شورای نگهبان، نمایندهٔ سید روحالله خمینی در دانشگاهها و رئیس شورای نمایندگان ولی فقیه در دانشگاهها را بر عهده داشتهاست.
محمد محمدی گیلانی | |
---|---|
رئیس دیوان عالی کشور | |
دوره مسئولیت ۱۳۷۳ – ۱۳۸۳ | |
پس از | مرتضی مقتدایی |
پیش از | حسین مفید |
حاکم شرع و رئیس دادگاههای انقلاب اسلامی مرکز | |
دوره مسئولیت ۱۳۵۸ – ۱۳۶۲ | |
رهبر | سید روحالله خمینی |
دبیر شورای نگهبان | |
دوره مسئولیت ۱۳۶۷ – ۱۳۷۱ | |
پس از | لطفالله صافی گلپایگانی |
پیش از | احمد جنتی |
اطلاعات شخصی | |
زاده | محمّد محمّدی دعویسرایی ۹ شهریور ۱۳۰۷ رودسر، گیلان، ایران |
درگذشته | ۱۸ تیر ۱۳۹۳ (۸۵ سال) تهران، ایران |
ملیت | ایرانی |
فرزندان | ۴ (جعفر، کاظم، مهدی) |
پیشه | حاکم شرع، قاضی |
تخصص | فقه |
خویشاوندان | محمدمهدی مفتح (داماد) |
وبگاه |
«همان است که قرآن گفته؛ کشتن به شدیدترین وجه، حلقآویز کردن به فضاحتبارترین حالت ممکن.[1] تعزیر باید پوست را بدرد، از گوشت عبور کند و استخوان را درهم شکند».[2][3]
(محمد محمدی گیلانی، حاکم وقت شرع و رئیس دادگاههای انقلاب اسلامی، دربارهٔ شیوه شلاقزدن زندانیان در مصاحبه با روزنامه کیهان، مورخ ۲۸ شهریور ۱۳۶۰)
محمّدی گیلانی در سال ۱۳۰۷ در روستای دعویسرا از توابع شهرستان رودسر در استان گیلان در خانوادهای مذهبی زاده شد. پدرش محمّدجعفر در همان روستا زندگی میکرد. محمدی گیلانی با به پایان بردن دوره دبستان و آغاز جنگ جهانی دوم در سال ۱۳۲۰ مجبور به ترک مدرسه شده، به کمک پدر رفت و چند سال به کشاورزی مشغول شد. در سال ۱۳۲۳ همزمان با تأسیس حوزه علمیه رودسر توسط سید محمدهادی روحانی به حوزه علمیه رودسر رفت و جامعالمقدمات را فرا گرفت. آنگاه در سال ۱۳۲۵ به حوزه علمیه قم رفت و به تکمیل دروس ادبیات و فراگیری دروس دوره سطح پرداخت. با پایان یافتن دوره سطح، به درس خارج سید حسین طباطبایی بروجردی راه یافت و در مدت دوازده سال کتاب صلوة را به پایان رساند. به موازات آن در درس اصول سید روحالله خمینی نیز حضور پیدا کرد. در طول این مدت در درس اسفار و شفای سید محمدحسین طباطبایی نیز شرکت نمود؛ همچنین چندین سال در درس خارج فقه حسینعلی منتظری شرکت نمود و نیز بسیاری از کتب دوره سطح در فقه و اصول و حکمت و تفسیر را بارها در حوزه علمیه قم تدریس کرده بود. همچنین وی از استادان دانشکده الهیات دانشگاه تهران و دانشگاه امام جعفر صادق بود.[4] علی مطهری، زهرا مصطفوی، احمد خمینی، مجید انصاری، و احد فرامرز قراملکی ازجمله شاگردان وی هستند.[نیازمند منبع]
محمدی گیلانی، پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، از سوی سید روحالله خمینی به عنوان حاکم شرع تعیین شد و پس از آن به ریاست دادگاههای انقلاب اسلامی رسید.[5] بنا به گزارشها او یکی از اصلیترین چهرهها در اعدامهای دههٔ ۱۳۶۰ بهشمار میرود.[6][7][8] در دوره احمدینژاد، هیئت وزیران در جلسهٔ ۹ فروردین ۱۳۸۸ با پیشنهاد وزیر دادگستری در خصوص اعطای نشان درجه یک عدالت به محمدی گیلانی که به تأیید کمیسیون اعطای نشانهای دولتی و موافقت رئیسجمهور رسیده بود، موافقت کرد.[9]
شهرت اصلی محمدی گیلانی به دلیل ماجرای اعدام دو تن از فرزندانش است؛ ماجرایی که از دو سال قبل که وضع جسمانی او رو به وخامت گذاشت، تکذیب شدهاست. برخی بهصراحت ادعا کردهاند که محمدی گیلانی دو فرزند خود را که به عضویت سازمان مجاهدین خلق درآمده بودند، شخصاً محاکمه و به اعدام محکوم کردهاست.[10][11] این مطلب بهصورت ضمنی، توسط محمود احمدینژاد هنگام اعطای نشان افتخار بیان شده بود:[12] «باید با افتخار اعلام کنم که آیتالله گیلانی ابتدا عدالت را در مورد خودشان اجرا کرد و بعداً منشأ خدمات ارزندهای به نظام جمهوری اسلامی و انقلاب شد.»
حسین شریعتمداری موضوع فرزند محمدی گیلانی را در هالهای از ابهام مطرح میکند و تنها به دخالت پدر در دستگیری او اشاره میکند:[13] «آیا دستگیری فرزند حضرت آیتالله محمدی گیلانی که از قضا با دخالت خود ایشان صورت پذیرفت و اعدام وی را در پی داشت، اقدامی علیه شخصیت آن بزرگوار بود؟»
در این مورد گفته شدهاست که در جریان اختلاف و درگیری بین سازمان مجاهدین خلق و جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۰ پسران محمدی گیلانی به اتهام ارتباط و فعالیت به نفع این سازمان بازداشت و برای محاکمه به دادگاه انقلاب اعزام شدند. در ادامه این ماجرا آمدهاست که محمدی گیلانی طی ساعات شب، پسرانش را محاکمه و احکام اعدام آنان را صادر کرد و این احکام به اجرا گذاشته شد.[14]
در مهر ۱۳۹۱ روزنامه جمهوری اسلامی در واکنش به نوشته حسین شریعتمداری ادعا کرد یکی از پسرهای محمد محمدی گیلانی در حادثه رانندگی و دو پسر دیگر وی بر اثر مصرف سیانور جان باختهاند.[15][16] مجتبی واحدی روزنامهنگار و فعال سیاسی در نوشتاری در بیبیسی فارسی با رد روایتهای رسانههای داخلی ایران از محاکمه فرزندان گیلانی، از آشنایی و همسایگی خانواده خود با خانواده او در کوی آبشار شهر قم گفت و یادآور شد که فرزندان پسر او به ترتیب سن، «جعفر، کاظم، و مهدی» نام داشتند. به ادعای مجتبی واحدی در بهار ۱۳۵۸ خورشیدی جعفر گیلانی، فرزند ارشد محمدی گیلانی در حادثه رانندگی به همراه همسرش جان میسپارد و اکنون مزارش در قبرستان شیخان در شهر قم است.[17] ایرج مصداقی دستگیری فرزندان محمدی گیلانی در خرداد ۱۳۶۰ و چگونگی اجرای حکم اعدام آنها را از اساس ساختگی و غیرواقعی میداند.[18] بر اساس نوشته او، کاظم و محمدمهدی محمدی گیلانی نه در سال ۱۳۶۰ و در اوین، بلکه در سال ۱۳۶۱ در درگیری با نیروهای امنیتی کشته شدند. طبق گفته حسینعلی نیری که در اعدام زندانیان سیاسی (تابستان ۱۳۶۷) مسئول هیئت تصمیمگیری بود و بعداً (در سال ۱۳۶۹) معاون حقوقی محمدی گیلانی در دیوان عالی کشور شد،[19] این دو فرد موقع فرار از کشور در استان آذربایجان غربی دچار حادثه شده و از ترس شناسائی و دستگیری با خوردن قرص سیانور به زندگی خود خاتمه دادند و کارشان به دستگیری و محاکمه نرسید.[20]
از قول بازجویان سابق شنیده شده که گفتهاند «از حاج آقا گیلانی این مسئله پرسیده شد که چنانچه با فرزندان شما مواجه شویم چگونه عمل کنیم، پاسخ دادند هر کاری که در موارد دیگر انجام میدهید». یعنی فرمان صریح و خاصی صادر نمیکند که از آن، حکم کشتن آنان برآید، حکم اعدام نداد، اما احتمال مرگ آنان را در تصمیم خود نادیده انگاشت.[21]
در اطلاعیهٔ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که پس از مرگ محمدی گیلانی توسط خبرگزاری فارس منتشر شد تأیید شده که وی پس از انقلاب در نهادهای مختلف «به تکلیف انقلابی خود عمل کرد و حتی در این راه با صدور احکام دربارهٔ افراد نزدیک خود نیز در اجرای احکام الهی و شرعی دریغ نکرد.»[14] به هر حال، بر طبق برخی از گزارشها به حکم خود محمدی گیلانی، فرزندانش اعدام شدند.[22]
وی حاکم شرعی و ریاست دادگاههای انقلاب اسلامی مرکز، دبیری و عضویت در شورای نگهبان، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضویت در ۴ دوره مجلس خبرگان، عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی[23] و ریاست دیوان عالی کشور را در کارنامه مسئولیتهای اجرایی خود داشت.[24] برخی از مسئولیتهای وی پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به شرح زیر هستند:
عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت موقت مهدی بازرگان، پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران بازداشت و سپس در دادگاهی به ریاست محمد محمدی گیلانی به حبس ابد محکوم شد. امیرانتظام روز ۲۱ شهریور ۱۳۹۲ برای درمان به بیمارستان مراجعه میکند و متوجه میشود که محمدی گیلانی در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان بستری است و در همان لحظه به ملاقات وی میرود و از او عیادت میکند.[26]
محمدی گیلانی در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ به دلیل مشکل ریوی در بیمارستان پارس تهران بستری شد.[27][28] جایی که پزشک و عضو هیئت مدیره آن یکی از محکومین بعداً آزادشده او بود.[21] بنا به گفته پزشک معالج، او ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ به دلیل مشکل ریوی در بخش آی.سی. یو بستری شد و در ۲۰ خرداد ۱۳۹۳ کاملاً هوشیاری خود را از دست داد و سیستم مغزی او دچار اختلال شد. وی سرانجام در ۱۸ تیر ۱۳۹۳ در سن ۸۶ سالگی درگذشت.[29][30][31][32][33] در مراسم چهلمین روز درگذشت وی رؤسای جمهور پیشین ایران (ازجمله سید محمد خاتمی و محمود احمدینژاد) و دیگر چهرههای معروف حضور یافتند.[34][35]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.