محمدتقی عبده بروجردی

محمدتقی عبده بروجردی معروف به محمد عبده عالم دینی، فقیه و قاضی دوران پهلوی بود.

محمدتقی عبده بروجردی
رئیس شعبهٔ چهارم دیوان عالی تمیز ایران (رئیس دادگاه انتظامی قضات)
دوره مسئولیت ۱۳۰۶ – ۱۳۰۷
پس از	رضاقلی هدایت
پیش از	محسن صدر
رئیس دادگاه انتظامی قضات ایران
دوره مسئولیت ۱۳۱۰ – ۱۳۳۱
پس از	محسن صدر
پیش از	میر سید علی حائری شاه‌باغ
دوره مسئولیت ۱۳۳۲ – ۱۳۳۵
پس از	میر سید علی حائری شاه‌باغ
پیش از	مرتضی دادبان قمی
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۵۸ ه‍.خ (۱۳۰۰ ه‍.ق) بروجرد
درگذشته	۱۵ تیر ۱۳۴۶ ه‍.خ تهران
ملیت	ایرانی
پیشه	قاضی

با محمد عبده اشتباه نشود.

تولد و خانواده

محمد عبده فرزند ملاحسین بروجردی‌در سال ۱۲۵۸(ش) در بروجرد به دنیا آمد. جلال عبده فرزند وی سفیر ایران در هند و حکمران گینه بیسائو بوده‌است. علی عبده فرزند دیگرش، مشتزن حرفه‌ای و مدیر باشگاه پرسپولیس بوده‌است.

تحصیلات و تدریس

او تحصیلات حوزوی خود را تا سن شانزده سالگی در بروجرد و پس از آن در تهران ادامه می‌دهد. از استادان او می‌توان به میرزا حسن آشتیانی، آیت الله لاهیجی، میرزاهاشم حکیم اشاره کرد. او اجازه اجتهاد خود را میرزا حسن آشتیانی دریافت کرده و به تدریس در مدرسه دانش و «ایران وآلمان» مشغول شده و به فراگیری زبان آلمانی مبادرت می‌ورزد. سپس در دوره‌های شبانه مدرسه آلیانس شرکت کرده و زبان فرانسه را یادمی‌گیرد.

عبده، در کنار فعالیت‌های قضایی، به تدریس در مدرسه عالی حقوق و سپس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران می‌پرداخت، او دروس فقه و اصول ، حقوق مدنی و اصول محاکمات مدنی را تدریس می‌کرد، پس از دانشکده حقوق، اکثر در کلاس‌های قضایی دادگستری و حوزه‌های علمیه تهران مانندحوزه علمیه صدر و همچنین مدرسه عالی سپهسالار به تدریس می‌پرداخت.در دوران بازنشستگی نیز تا پایان عمر مدرس دانشکده الهیات دانشگاه تهران بود و عموماً دروس اصول فقه و معارف اسلامی راارائه می‌داد.

عبده در دههٔ ۱۳۱۰ (ش) پایان نامهٔ دکترای خود تحت عنوان "انحلال عقد واحد به عقودمتعدد " را ارائه کرد و نظرات وی در امور قضایی، همواره جزو نمونه‌های ابتکاری و جالب توجه قضایی وحکمیت و استدلال‌های حقوقی به‌شمار می‌آمد و مرجعی تمام عیار در علوم حقوقی و اصول محاکمات شناخته شده بود.

فعالیت های قضائی

عبده بروجردی با کناره گیری از مدرسه ایران و آلمان به خدمت قضائی پرداخته و به عنوان عضو دادگاه تجدیدنظر تهران، آغاز به کار کرد. پس از چند سال دادستان تجدیدنظر تهران شد و در این سمت تا زمان انحلال عدلیه و تشکیل دادگستری نوین، باقی ماند و پس از تشکیل دادگستری نوین به مستشاری دیوان عالی و کمی بعد به عضویت محکمهٔ انتظامی قضات و سپس ریاست دادگاه انتظامی قضات منصوب شد و تا زمان بازنشستگی، حدود سی سال دراین پست به انجام وظیفه پرداخت.

آثار تألیفی باقی مانده از وی عبارتند از: حقوق مدنی، شرح قانون مدنی، کلیات حقوق اسلامی، اصول و رویهٔ قضایی مستخرجه از آرای دیوان عالی تمیز، صرف و نحو عربی.

در گذشت

عبده بروجردی در سحرگاه پانزدهم تیرماه ۱۳۴۶ (ش.)، پس از ادای نماز صبح درگذشت و بر جنازه او مرعشی نجفی نماز میت خواند. جسد او در جوار مرقد فاطمه معصومه در قم به خاك سپرده شده است.^[1]

منابع

• حزین بروجردی، حسین. تذکره حزین: دورنمایی از شهرستان بروجرد. (بی جا): مجمع متوسلین به آل محمد (ص)، ۱۳۸۰.

1. «زندگی نامه محمد تقی عبده بروجردی (قاضی دادگستری، مدرس فقه، اصول و حقوق)». قضاوت آنلاین. ۲۰۱۶-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۷.